SQO turǵyny úıinde sırek kezdesetin qustardy ósiredi
Aleksandr Rojkov Qyzyljar aýdany Arhangelskoe eldi mekeninde turady. Buryn mektepte balalarǵa fızıka páninen sabaq berse, qazir úıinde qustardyń túr-túrin ustap, ósirýmen aınalysady.
Bul kásipti qolǵa alǵanyna 12 jyl bolypty. Qazir onyń qorasynda taýyqtyń birneshe túrinen basqa taýysty da, qyrǵaýyl men kógershinderdiń sırek kezdesetin túrlerin de kórýge bolady.
«Mynaý qulaǵy bar qyrǵaýyl, iri qus. Uzyndyǵy bir metrge deıin barady. Sondyqtan bolar, usha qoımaıdy, artynan qýsa – toqtamastan uzaqqa júgiredi. Munyń mende úsh túri bar. Qolymdaǵy taýyǵy, 2 jasar, áli jumyrtqalaǵan joq. Kelesi jyly ǵana uıa salady. Qyrǵaýyldyń basqa túrlerimen salystyrǵanda bul qolǵa tez úırenedi, jýas, ósirýge jaıly qus. Bularda matrıarhat, taýyqtary áteshterin shuqyp, kún kórsetpeýi múmkin. Sol kezde olardyń tumsyǵyna arnaıy «kózildirik» kıgizemiz. Tamaqty talǵamaıdy, bárin jeı beredi, kókónis te, jemis-jıdek te – bárin berem. Taǵy bir keremettigi – sýyqqa tózimdi, ımmýnıteti joǵary bolǵandyqtan aýyrmaıdy da. Bul qustardyń qysta belsendiligi artady. Tańerteńnen keshke deıin toqtamastan jeýi múmkin», - deıdi Aleksandr Rojkov.
Qulaqty qyrǵaýyldyń Otany – Qytaıdyń taýly aımaǵy. Tıbette keń taralǵan. Sondyqtan bolar Qyzyljardyń aýa raıy bul qusqa jaqqan.
Tez jetiledi, sondyqtan da bolar qymbat tursa da qus ósirýshiler arasynda suranysqa ıe.
«Mundaı bizdiń jaqta sırek kezdesetin qustardy negizinen ınternet arqyly taýyp, satyp alamyn. Máselen, osy 2 jasar qulaqty qyrǵaýyl 250 myń teńge shamasynda turady. Iıa, arzan emes, sondyqtan mundaı qustardy ekiniń biri asyraı bermeıdi. Sırek qustardy túrli kórmelerden de satyp alamyz. Reseıden kóp ákelinedi. Al Qazaqstanda bul qustardy kóbine ońtústik óńirler ustaıdy. Biraq olardyń bul jaqqa beıimdelýi qıyn, ólip qalýy múmkin. Sol sebepti bizge klımaty uqsas Reseıdiń soltústik oblystarynan satyp alǵan tıimdi», - deıdi qus ósirýshi.
Aleksandr Rojkovtyń aýlasy zoobaq ispettes. Qustarǵa qajet qorany da aýyl turǵyny ózi salǵan.
Kútimi jaqsy bolǵandyqtan shetten ákelingen qanattylar bul jaqty jersingen.
Otany Afrıka men Ońtústik Azııa elderi sanalatyn taýystar tipti, uıa salyp, jumyrtqalaı bastapty.
Qus ósirýshiniń kollektsııasynda sary nemese altyn tústi qyrǵaýyl da bar. Symbaty kelisken ádemi qus - Aleksandrdyń maqtanyshy. Negizinen Qytaıdyń ortalyǵy men batysyn mekendeıdi.
Jumyrtqasynyń pishini taýyqtykine uqsas, 12-16 jumyrtqaǵa deıin tabady, biraq alyp otyrsa, 30-ǵa deıin jumyrtqalaıdy eken.
Etin jeýge bolǵanymen, kópshilik ony ádemiligi úshin asyraıdy eken.
«Myna qus – kádimgi qyrǵaýyl, ádette qyrǵaýyl fermasyn ashqanda osy túrinen bastaıdy. Bul asyraýǵa yńǵaıly, ári baǵasy da qoljetimdi. Ańshylyq qyrǵaýyl dep te ataıdy, ony moınyndaǵy saqınasyna qarap ajyratady. Al tumsyǵynda mynadaı «kózildirigi» bar. Ony biz ózimiz kıgizip qoıamyz. Ol ne úshin kerek? Qustyń bul túrine 1 sharshy metr aýmaq bólinýi kerek. Al bul qorada olar kóp, sondyqtan ózderin agressıvti ustaıdy. Bir-birin shuqyp tastamaýy úshin jańaǵydaı «kózildirik» kıgizemiz. Qus ósken saıyn kózin kólegeılep, «kózildirigin» de úlkeıtip otyramyz. Osylaısha qus aldyndaǵysyn kórmeıdi. Biraq bul onyń tirshiligine áser etpeıdi. Al kóktemde, kóbeıer kezde, ony sheship tastaımyz. Bir qorada áteshimen 4-5 taýyǵyn ustaımyz. Qyrǵaýyl sáýir aıynyń ortasynan bastap, tamyz aıynyń sońyna deıin jumyrtqalaıdy. Osylaısha árqaısy bir jazda 50-60 jumyrtqa beredi. Biraq olar balapandy ózderi basyp shyǵarmaıdy, qolda ustaǵannan bul qasıetinen aırylǵan. Sondyqtan jumyrtqany ınkýbatorǵa salamyz. 24 kúnde balapan shyǵady», - deıdi qus ósirýshi.
Aleksandr Rojkovtyń aıtýynsha, súıikti ispen aınalysqanda ǵana onyń nátıjesin kórýge bolady.
Qus ósirýdi qolǵa alǵan kezde múlde tájirıbesi bolmaǵan er adam, qazir qorasyndaǵy ár qustyń kútimi jaıynda bes saýsaǵyndaı biledi.
Sol úshin erinbeı ınternet aqtarady, kitap oqý arqyly bilimin tolyqtyrady.
«Bul isten janym rahat tabady. Meniń súıikti isim. Densaýlyqqa da óte paıdaly. Kúni boıy qozǵalysta júresiń. Ári qustyń eti jeńil, dıetalyq taǵam, aǵzaǵa paıdaly», - deıdi aýyl turǵyny.
Budan bólek Aleksandr Rojkov jazda baý-baqsha egip, ara ósiredi. Bolashaqta aýlasyndaǵy qustardyń túrlerin arttyra túspek.