Sırııa daǵdarysy: soǵystyń sońy kórine me?

ASTANA. QazAqparat - Jýyrda Astanada ótken Eýrazııalyq Medıa forýmnyń paneldik sessııalarynda eń qyzý talqyǵa túsken taqyryptardyń biri - Sırııa daǵdarysy. Aıta keterlik jaıt, qyzý pikirtalasqa qatysqan sheteldik sarapshylar, saıasatkerler, jýrnalıster Sırııa shıelenisin sheshýde Astananyń mańyzdy ról atqarǵanyn biraýyzdan málimdedi. «Astana protsesi» Sırııadaǵy soǵysty toqtatý jolyndaǵy negizgi alańqaılardyń biri boldy,-desti olar.

Syrtqy ister mınıstri Qaırat Ábdirahmanovtyń pikirinshe, Qazaqstan beıbitshiliksúıgish el jáne adal tatýlastyrýshy retinde bul protseste eleýli ról atqardy. «Bul janjaldy retteýde BUU erekshe mańyzdy ról oınaıdy. Janjaldy beıbit jolmen retteýdiń kópsatyly josparynda soǵysty toqtatý, konstıtýtsııalyq reforma júrgizý, aýyspaly úkimet qurý sııaqty tarmaqtar bar. Astana óz kezeginde Jeneva kelissóziniń kún tártibindegi máselelerdi tolyqtyrdy. Ásirese, kelissózder júrgizý arqyly terrorızmmen kúreste kúsh-jigerimizdi biriktirý asa mańyzdy. ıAǵnı, bul protseste Qazaqstan ózin adal tatýlastyrýshy retinde kórsete bildi»,- dep atap ótti mınıstr.

Paneldik sessııada Qazaqstan men Qyrǵyzstannyń Sırııaǵa bitimgershilik kúshterin kirgizý máselesi de talqyǵa tústi. Qaırat Ábdirahmanov mundaı alańdaýshylyq Sırııadaǵy deeslakatsııa aımaqtary týraly memorandýmǵa qol qoıylǵannan keıin týyndap otyrǵanyn túsindirdi. «Qazaqstannan Sırııaǵa bitimgershilik kúshterin jiberý týraly eshqandaı resmı kelissózder júrgizilgen joq. Sondyqtan qazaqstandyq áskerı qyzmetshilerdiń bul protseske qatysýy tek BUU-nyń Qaýipsizdik Keńesiniń rezolıýtsııasy jáne soǵan sáıkes mandaty bolǵan jaǵdaıda ǵana talqylanýy múmkin»,- dedi ol.

Syrtqy ister mınıstri «Qazaqstan Sırııadaǵy ahýaldyń kepiline aınalady» degen pikirdiń negizsiz ekenin qadap aıtty. Kerisinshe, sırııalyq oppozıtsııa Qazaqstan Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń zor bedeliniń arqasynda beıbit kelissózderge qol jetkizýge qomaqty úlesin qosty degen pikirde.

Sondaı-aq, ashyq pikirtalasta sırııa-kúrdi áskerleriniń IShIM-niń astanasy Rakkýdy óz qaramaǵyna qaıtarǵan jaǵdaıda táýelsiz Kúrdsitan memleketiniń qurylýy múmkin degen oı-pikirler de aıtyldy. Ásirese, jınalǵandardy bul máselege Túrkııanyń kózqarasy qatty qyzyqtyrdy. Túrkııanyń eks-prezıdenti Abdolla Gúl keleshekte revanshıstik kóńil-kúıdi boldyrmas úshin, Sırııanyń saıası jáne aýmaqtyq tutastyǵy tolyq saqtalyp qalýy qajettigin málimdedi.

Sırııanyń erikti áskeriniń ókili Salım Hýdaıfa sırııa janjalyna aralasqan iri elderdiń óz múddesi jolynda qarapaıym sırııalyqtardyń qanyn sýdaı shashyp otyrǵanyn málim etti. Óz sózinde ol kelissózder protsesine qatysýshylardyń múddeler qaqtyǵysyna nazar aýdardy. «Bir-birine qarsy taraptardyń artynda turǵan iri-iri elderdiń barlyǵy óziniń múddesin oılap otyr. Bul elderdiń óz arasynda da mámile joq, olar sırııalyqtardyń qanymen saıası oıynnyń kórigin qyzdyrýda. Sondaǵy maqsaty - óz múddeleri. Olar álsiz sırııalyqtar jany men jaldamaly áskerlerdi óz múddesine paıdalanýda. Saıyp kelgende, Sırııa men IShIM - myltyqtyń oqpany men kóleńkesi»,-dedi ol.

Sırııalyq jýrnalıst Alaa Ebraım radıkaldyq toptardyń fenomenin zertteý qajettigin alǵa tartty. «Olar óz-ózinen paıda bolǵan joq. Báriniń sebepteri bar. Bul - búgingi úkimettiń jibergen qatelikteri men durys baǵalanbaǵan jaıttardyń saldary. Biz onyń túp-tamyryna úńilmeı, máseleni sheshe almaımyz»,-degen oıyn jetkizdi A. Ebraım.

Taıaý Shyǵys strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń dırektory Kaıhan Barzager Sırııa daǵdarysyn retteýde Irannyń qandaı múmkindikteri baryna toqtaldy. «Bir ǵana Iran tarapynan mámileniń bolýy jetkiliksiz. Óıtkeni, ol ulttyq qaýipsizdik máselesine kelip tireledi. Biz Asadtan keıingi ahýal týraly da tereń oılanýǵa tıispiz. Sebebi, terrorısterdiń bılikti óz qolyna qaıtarýy da múmkin ǵoı. Sondyqtan, bul daǵdarysty sheshýge Saýd Arabııasy men AQSh ta qosylýy kerek»,- dep málimdedi ırandyq sarapshy.