Shyǵys Qazaqstan oblysynda balalar dárigeri tapshy – Áleýmettik saqtandyrý qory
- Balalar medıtsınasynyń búgingi jaı-kúıi qandaı?
- Jalpy elimizde medıtsına salasy jyldan-jylǵa damyp kele jatyr. Zamanaýı ozyq tehnologııalar engizilip, jańa ádis-tásilder qoldanylýda. Onyń ishinde balalar densaýlyǵy erekshe nazarda. Sebebi deni saý ult qalyptastyryp qana el bolashaǵyna senimmen qaraı alamyz. «Súıikti bala» arnaıy jobasy sheńberinde Áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý qory balalarǵa medıtsınalyq kómekti qarjylandyryp, profılaktıkalyq qarap-tekserýge basymdyq berdi. Qazirgi tańda medıtsınada negizgi mindet – aýrýdy emdeý ǵana emes, onyń aldyn alý. Máselen, júkti áıelder prenataldy skrınıngten ótedi. Bul uryqtyń patologııasy men kemshilikterdi ýaqtyly anyqtaýǵa múmkindik beredi. Perzenthanada jańa týǵan nárestege neonataldyq skrınıng júrgiziledi. Sondaı-aq joba aıasynda pedıatrııalyq kómek kórsetýdi uıymdastyrý standarttaryna sáıkes balalardyń aýrýshańdyǵynyń, múgedektiginiń jáne ólim-jitiminiń aldyn alý boıynsha sharalar kózdelgen.
- 18 jasqa deıingi balalar MÁMS júıesinde qandaı medıtsınalyq kómekke úmit arta alady?
- Balalar memleket esebinen jarna tólenetin 15 jeńildik sanatynyń birine jatady. Osy sanattaǵylardyń medıtsınalyq kórsetkishter boıynsha ýchaskelik pedıatrdyń joldamasymen tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemin (TMKKK) jáne MÁMS sheńberinde kez kelgen medıtsınalyq kómek alýǵa quqyǵy bar.
- Óskemen turǵyndary balalaryn nevropatologtyń qabyldaýyna jaza almaıtyndyqtaryn aıtyp jıi shaǵymdanady. Bul maman tapshylyǵyna baılanysty týyndap otyrǵan másele me?
- Iá. Tek Óskemende ǵana emes, oblys boıynsha balalar dárigerleri, onyń ishinde nevropatolog, oftalmologtar qajet. Maman tapshylyǵy saldarynan turǵyndar dárigerlerge bir aı buryn jazylýǵa májbúr. Dárigerler bir kúnde keminde 50 adamǵa deıin qaraıdy. Olardyń árqaısysyn tyńdap, densaýlyǵyn tekserip, em taǵaıyndaıdy. Bul árıne ońaı emes. Sondyqtan jastardy osy salaǵa tartý úshin memleket medıtsına qyzmetkerleriniń jalaqysyn kóterýde. 2025 jylǵa qaraı dárigerdiń ortasha jalaqysy 550 myń bolady.
- Mektep medıtsınasyn damytý úshin qandaı sharalar atqarylýda?
- Buryn mektep medıtsınasy ýchaskelik qyzmetke bólingen qarajat esebinen qarjylandyrylatyn edi. MÁMS júıesiniń engizilýi arqyly ol jeke shyǵaryldy. Bul mektep jasyndaǵy balalar arasynda taraıtyn aýrýlardyń aldyn alý sharalaryn kúsheıtýge múmkindik beredi. Sondaı-aq osynyń nátıjesinde qandaı da bir aýrýlary anyqtalǵan balalardy der kezinde «D» esebine tirkeýge, barlyq standarttardyń saqtalýyn baqylaýǵa jol ashyldy. Osy jyly qor bilim berý uıymdarynda medıtsınalyq qyzmet kórsetýge 436 emhanamen 26,1 mlrd teńgege jýyq qarajatqa shart jasasty. Salystyrý úshin aıta keteıin, 2020 jyly mektep medıtsınasynyń qyzmetin 417 medıtsınalyq uıym, 2021 jyly 430 medıtsınalyq uıym kórsetti, sharttardyń quny 22,2 mlrd teńgeni qurady.
Mektep medıtsınasynyń maqsaty – bilim berý uıymdaryndaǵy balalardy qajetti medıtsınalyq qyzmettermen tıisti deńgeıde qamtamasyz etý. Bul jumys mektep nemese balabaqsha ornalasqan aýmaqqa qarasty emhana jaýapkershiliginde bolady. Ol úshin mektepte medıtsına qyzmetkeriniń jabdyqtalǵan kabınetteri ashylady. Profılaktıkalyq tekserý nemese vaktsınatsııa júrgizý úshin mektepke tıisti profıldegi dárigerler keledi. Mundaı is-sharalar aldyn ala josparlanyp, ata-analar habardar etiledi.
- Joǵary oqý ornyna túskenge deıin mektep bitirgen balaǵa saqtandyrý mártebesin saqtap qalý úshin ne isteý qajet?
- Saqtandyrý mártebesin saqtaý úshin ol stýdentter qataryna qabyldaý týraly buıryq shyqqanǵa deıin MÁMS júıesine derbes tóleýshi retinde qatysýy qajet. 2022 jyly derbes tóleýshi retinde MÁMS-ke jarna mólsheri – 3000 teńgeni qurap otyr.
- Eger oqýshy nemese stýdent mártebesi «Saqtandyrylmaǵan» bolyp shyqsa ne isteý kerek?
- Ondaı jaǵdaı bolsa «Qoldau 24/7» mobıldik qosymshasy arqyly ótinish berýge bolady. Bul qosymshany App Store jáne Play Market-ten júkteýge múmkindik bar. Sonyń kómegimen rastaıtyn qujattardy, atap aıtqanda JOO nemese mektepte oqıtyndyǵy týraly anyqtamany, jeke kýálikti jibere alady.
- Eger mektep oqýshysy 18 jasqa tolǵan bolsa ol MÁMS-te jeńildik alýǵa tıesili sanatta qala ma?
- QR DSM 2020 jylǵy 29 jeltoqsandaǵy «Medıtsınalyq qyzmetterdi tutynýshylardy esepke alýdy júrgizý jáne mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesinde medıtsınalyq kómek alýǵa quqyq berý qaǵıdalaryn bekitý týraly» buıryǵymen bekitilgen «orta, tehnıkalyq jáne kásiptik, orta bilimnen keıingi, joǵary bilim berý, sondaı-aq joǵary oqý ornynan keıingi bilim berý uıymdarynda kúndizgi oqý nysanynda bilim alatyn adamdar» sanatyna jatatyn kámeletke tolǵandar jeńildik sanatyna jatady. Bul úshin onyń derekterin oqý mekemesi «Ulttyq bilim berý derekter bazasy» AJ-ge engizýi tıis.
- Áńgimeńizge kóp rahmet!
Esterińizge sala ketsek, osyǵan deıin Balalar jylyna oraı Shyǵys Qazaqstan oblysynyń bas pedıatry Gúl Qusaıynovamen jolyǵyp, áńgimelesip qaıtqan edik. Ol bizge oqýshylar arasynda qandaı aýrýlar beleń alyp bara jatqanyn, balasynyń túrli dertke shaldyǵýynyń aldyn alý úshin ata-anaǵa ne isteý kerektigin aıtyp bergen edi.