Shýlyǵan shyńy týraly ańyz zertteýdi qajet etedi

QYZYLORDA. QazAqparat - Qyzylorda oblysy Aral aýdanyna qarasty Qulandy túbeginde tabıǵattyń ózi qolmen qashap jasaǵan qundylyqtar az emes. Bul aýmaqty jergilikti jurtshylyq Izendi dep ataıdy. Halyq kózinen tasada jatqan aımaq bolǵandyqtan bul aýmaqty alystaǵy aǵaıyn túgili osy aýmaqtaǵy kópshiliktiń ózi az biledi. Izendi aımaǵy jónindegi derekterdi QazAqparat tilshisi tarazylap kórgen edi.

Izendi ataýyn ıelengen aýmaq aýdan ortalyǵy - Aral qalasynan 200 shaqyrymdaı jerde oryn tepken. Ol Qulandy túbeginiń Barsakelmes aralyna barynsha jaqyn jerde ornalasqan taspen kómkerilgen aýmaǵy bolyp tabylady.

«Atalmysh aýmaqta Shýlyǵan degen shyń kózge túsedi. Ony alystan qaraǵan adam muzdaı kıingen sarbazdy kóz aldyna elestete túsedi. Jergilikti turǵyndardyń aıtýynsha, kezinde osy aýmaqta Tóbebulaq degen aýyl bolǵan kórinedi», - dedi oblystyq «Rýhanı jańǵyrý» ortalyǵynyń bólim basshysy Serikbaı Qosan.

Aral teńiziniń tabany tartylmaı turǵan tusta bul aýmaq bazarly mekenniń biri bolǵan desedi. Izendi aımaǵyn kórshiles Qaraqalpaq elindegi Moınaq, Úshsaı, Qońyrat, Núkis, Aqtóbe oblysynyń Shalqar jerindegi jurtshylyq jaqsy bilgen eken. Quımaqulaq qarttardyń aıtýynsha, munda eki aı boıy shómeıke degen balyq kózge kóbirek túsedi. Teńizdiń atalmysh aýmaǵy tusyndaǵy tastaq jerlerde ýyldyryq shashady eken. Negizinde Izendi men Shýlyǵan aımaqtary ózgeshe bólek tasty bolyp keledi. Munda semiz shómeıke balyǵy kózge túsedi. Olardyń moldyǵy da baıqalady. Osy aýmaqtay sýdyń móldirligi de erekshe bolǵan. Onyń astyndaǵy balyqtar móldir sýdan kózge anyq kórinedi. Ondaǵy balyqtar eki-úsh metr bıiktikke sekirgen ýaqytta teńizdiń ústi bý men balyqtan kórinbeı qalady. Sol sátte aınala bý men balyqtan kórinbeı qalatyn desedi. Ony jergilikti el-jurt balyq bulty dep ataǵan.

«Sol aýmaqta Úıtas aýmaǵy dep atalatyn jer bar. Dese de ol jaıynda derekterdiń joqtyń qasy deýge negiz bar. Bul aýmaq qashan paıda bolǵan? Zertteýshiler ázirge bul jóninde mardymdy derekter qaldyra qoımaǵan. Atalmysh jazyqtyqta tastardyń kórinisine baılanysty Úıtas dep atalǵan. Tastar dóńgelenip, tóńkerilip jatyr. Syrttaı qaraǵan adam ony kıiz úıge elestete túsedi. Tabıǵattyń ózi sheber degenge lajyń joq», - dedi jergilikti turǵyn Amangúl Abýeva.

Kónekóz qarııalar Shýlyǵan shyńy teńiz ortasynda eńse tiktep turǵanyn aıtady. Keıbir zertteýshiler Aral teńiziniń tarıh betterinde birneshe tartylǵanyn aıtady. Shýlyǵan shyńy sol jaǵdaılardyń kýgeri sanalady. Shýlyǵan shyńy ataýynyń shyǵý sebebi nede? Onyń túp-tórkini shýlaǵan degen sózden shyqqan. Bul mań qustardyń mekeni bolǵan. Shýlaǵan qustar daýysyna baılanysty solaı atalǵan deıdi. Keıin Shýlyǵan degen ózgeriske túsken.

Erte zamanda sol shyńnan jigit pen qyz tómenge qulaǵan desedi. Jergilikti turǵyndar qyzdyń daýysy áli de estilip turady degen áńgime aıtady.

Ańyzǵa súıensek, bul aýmaqta ýkraın halqynyń ataqty aqyny Taras Shevchenko jer aýdarylyp kelgen deıdi. Osy mańda erterekte balalarǵa arnalǵan lager de bolǵan kórinedi.