Shorman Kúshikuly

Shorman Kúshikuly, Shorman bı (1799-1837) – tóbe, aǵa sultan. Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdanynda týǵan. Orta júz arǵynnyń ishindegi qarjas rýynan shyqqan, óz eline tanymal Sátıuly Kúshik sheshenniń uly. Shyn esim – Jumabaı.

Қýandyқ rýynyң Қojy tөre bastaғan jigitteri қarjastardyң jylқysyn barymtalaýғa kelgende eki jaқ soıyldasyp, barymtashylardan үsh adam (ishinde tөreniң өzi de bar) қaza tabady. Mұny estigen Ýәlı han қarjastarғa қyrýar jylқy құn kesedi. Osy daýly, sheshimi қıyn mәseleni өz rýynyң paıdasyna sheship shyққan 15 jasar Jұmabaı «bala bı» atandy. Bұl jөninde өz eңbekterinde Sh.Ýәlıhanov ta jazғan. Osy oқıғanyң taғy bir nұsқasy Shoңmen (Shoң ? Baıanaýyl okrýginiң aғa sұltany bolғan belgili bı) baılanysty baıandalady. Jұmabaı hannan jeңispen oralғan soң Shoң oғan Shorman ataғyn berip, қarjas rýynyң tөbe bıi etip taғaıyndaғan. Ol tөrelerge bılik bermeý maқsatymen sүıindik arasynan han tұқymyn alastaý jөnindegi Shoң bıdiң saıasatyn қoldap, ony iske asyrýғa kөmektesken. Shorman bıdiң «қara қyldy қaқ jaratyn» әdildigi el aýzynda aңyzғa aınalғan. Onyң tөreligine tek Baıannan ғana emes, bүkil Kereký өңiriniң tүpkirinen keletin bolғan. Shorman bı jer daýyn sheshý, jalpy қazaқtardy jerge ornalastyrý mәseleleri boıynsha 1822 jyldan bastap Shoңmen birge Batys sibirdegi otarlyқ әkimshilikke birneshe ret hat joldaıdy. Shoңnyң tapsyrýymen Tobyl, Omby, Kereký, Қyzyljar қalalary men Іrbit, Үrkit (Irkýtsk) jәrmeңkelerine barady. Mұraғatta Shormannyң 1830 jyly Ombyғa, 1832 jyly Tobylғa baryp, gýbernatorғa jolyққany jөninde derek saқtalғan. Baıanaýyl okrýgi ashylғanda ol aғa sұltannyң orynbasary bolyp taғaıyndaldy da, Shoң қaıtys bolғannan keıin onyң ornyn basty. Alaıda Shorman aғa sұltan mindetin bir jyldaı ғana atқaryp, kelesi jazda dүnıe saldy. Mәshһүr Jүsip Kөpeıұlynyң jazýy boıynsha Shorman Aқmyrza өziniң Siletige құıar tұsyna jerlengen. Shormannyң tұңғysh қyzy Zeınep ? Shoқan Ýәlıhanovtyң anasy. Үlken ұly Mұsa Shormanov belgili adam bolғan.Derek kөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 9 tom