ShQO-da bıyl aýyl sharýashylyǵyn damytý úshin qandaı sharalar atqarylmaq
Osy maqalada bul salada alda atqarylaıyn dep otyrǵan jumystardyń jaı-kúıi baıan etilmek.
ShQO Aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń málimetine súıensek, ótken jyly óńir boıynsha aýyl sharýashylyǵy óniminiń jalpy shyǵarylymy 539,4 mlrd teńgeni quraǵan. Onda ósimdik sharýashylyǵy óniminiń úlesi – 43%, mal sharýashylyǵy óniminiń úlesi – 57%.
«Agroónerkásiptik keshenniń (AÓK) serpindi damýyna agrarlyq sektordyń basym baǵyttaryn damytýdy sýbsıdııalaý túrindegi memlekettik qoldaý sharalary, kredıtteý baǵdarlamalaryn iske asyrý yqpal etedi. 2024 jyly sýbsıdııalaý baǵdarlamalary boıynsha 23 795 mln. teńge qarastyrylǵan. Onyń ishinde ınvestıtsııalyq salymdar kezinde agroónerkásiptik keshen sýbektisi shekken shyǵystardyń bir bóligin óteý boıynsha sýbsıdııalaýǵa 8539,5 mln. teńge bólindi. Baǵdarlamanyń negizgi maqsaty – kapıtal syıymdylyǵyn tómendetý jáne salynǵan ınvestıtsııalardyń ótelimdiligin arttyrý arqyly AÓK-niń basym baǵyttarynda ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrý sheńberinde taýarlardyń, jumystar men kórsetiletin qyzmetterdiń qoljetimdiligin arttyrý, - delingen aqparatta.
Al agroónerkásiptik keshen sýbektilerine kredıt berý, aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn, tehnıkasy men tehnologııalyq jabdyqtaryn satyp alýǵa lızıng kezinde syıaqy mólsherlemelerin sýbsıdııalaýǵa 5668,6 mln teńge qarastyryldy.
Sýbsıdııalaý qaryz sharttary boıynsha júzege asyrylady, naqty aıtqanda:
1) aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn, onyń ishinde aspaly jáne tirkeme jabdyqty satyp alýǵa, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn satyp alýǵa, ınvestıtsııalyq maqsattarǵa (jeńil avtomobıl kóligi men jolaýshylar kóligin qospaǵanda), qurylysqa (un, mıneraldy sý jáne alkogolsiz sýsyndar óndirýge arnalǵan negizgi quraldardy satyp alýǵa arnalǵan qaryzdardy qospaǵanda);
2) óndiristik protsestiń tehnologııalyq tsıkli úshin qajetti aınalym qarajatyn tolyqtyrýǵa;
3) kóktemgi egis jáne egin jınaý jumystaryn júrgizýge berilgen qaryzdar boıynsha júzege asyrylady.
«Asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyn damytýdy sýbsıdııalaý, mal sharýashylyǵy óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýǵa – 4775,8 mln teńge bólindi. Osy baǵdarlama boıynsha sýbsıdııalar qaǵıdalarda bekitilgen normatıvterge sáıkes asyl tuqymdy iri qara mal, qoı, jylqy shoshqa satyp alǵany úshin, iri qara, qoı, shoshqa, maral jáne aralardyń analyq mal basymen selektsııalyq-asyl tuqymdyq jumysy úshin tólenedi. Sýbsıdııalar óndirilgen sıyr súti men qus eti úshin de tólenedi», - delingen habarlamada.
Ósimdik sharýashylyǵy óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýdy sýbsıdııalaýǵa – 4088,6 mln teńge jumsalmaq. Osy baǵdarlama sheńberinde sýbsıdııalaý mynadaı baǵyttar boıynsha júzege asyrylady:
- Tuqym sharýashylyǵyn damytýdy sýbsıdııalaý – 1120,9 mln teńge.
- Pestıtsıdterdiń, bıoagentterdiń (entomofagtardyń) qunyn sýbsıdııalaý – 1301,0 mln teńge.
- Tyńaıtqyshtardyń (organıkalyq tyńaıtqyshtardy qospaǵanda) qunyn sýbsıdııalaý – 1650,7 mln teńge.
- Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge sý berý boıynsha kórsetiletin qyzmetterdiń qunyn sýbsıdııalaý – 16 mln teńge. Sýbsıdııa alýshylar – aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirýshiler, olar sý berýshiden sý berý qyzmetterin satyp alady jáne olardy tóleý shyǵyndaryn ótep alady.
- Qaıta óńdeý kásiporyndarynyń aýyl sharýashylyǵy ónimin tereńdetip óńdeý ónimderin óndirý úshin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndaryn sýbsıdııalaýǵa – 571,9 mln. teńge.
«Baǵdarlama sheńberinde qaıta óńdeýshi kásiporyndardyń ony tereń óńdeıtin ónimderdi (sary maı jáne qatty irimshik) óndirý úshin aýyl sharýashylyǵy ónimin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndary sýbsıdııalaýǵa jatady. Kepildik berilgen satyp alý baǵasy men satyp alý baǵasy belgilenetin aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń tizbesine sáıkes qaıta óńdeýshi kásiporyndardyń aýyl sharýashylyǵy ónimin tereńdetip qaıta óńdeý ónimderin óndirý úshin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndary sýbsıdııalaýǵa jatady», - deıdi basqarma basshysynyń mindetin atqarýshy Ajar Kadjıbekova.
Sýbsıdııalar osy jyly jáne ótken jyldyń tórtinshi toqsanynda aýyl sharýashylyǵy ónimin aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerden, aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterinen jáne daıyndaýshy uıymdardan satyp alýǵa jumsalǵan qaıta óńdeý kásiporyndaryna tólenedi. Barlyq sýbsıdııalaý baǵdarlamalary boıynsha sýbsıdııalar tóleý sýbsıdııalaýdyń memlekettik aqparattyq júıesindegi elektrondyq ótinim negizinde júzege asyrylatynyn atap ótken jón. Ol berý sátinde sýbsıdııalaý qaǵıdalarynda kórsetilgen ólshemsharttarǵa sáıkes kelýi tıis.
Osy rette, kredıtteý baǵdarlamalary týraly aıtar bolsaq, 2024 jyly «Aýyl amanaty» halyqtyń tabysyn arttyrý baǵdarlamasy boıynsha 5,4 mlrd teńge bólinip, 965 mıkrokredıt josparlanǵan. Qarjylandyrýdy senim bildirilgen agent - «Ertis» ÁKK júzege asyrady. Kredıtteýdiń basym baǵyttary:
- Bordaqylaý jáne ónim alý, ósirý, ósimin molaıtý (mal basyn ulǵaıtý) maqsatynda etti jáne sútti mal sharýashylyǵy, jylqy sharýashylyǵy, qoı sharýashylyǵy, qus sharýashylyǵy;
- Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterine mıkrokredıt berý – negizgi jáne aınalym qarajatyn, aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn, mashınalary men jabdyqtaryn satyp alý úshin, mal azyǵyn daıyndaý jáne satyp alý úshin;
- Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy men jabdyǵyna tehnıkalyq qyzmet kórsetý jáne jóndeý stantsııalaryn ashý, keńeıtý jáne jańǵyrtý úshin;
- Jylyjaılardy salý, jańǵyrtý jáne qyzmet kórsetý úshin;
- Agroónerkásiptik keshen salasyndaǵy taýarlardy óndirý, óńdeý jáne qaıta óńdeý;
«Bul jobanyń nysanaly sanaty – zeınetkerlik jasqa tolmaǵan jumyssyzdar, tabysy eń tómengi kúnkóris deńgeıinen tómen jeke qosalqy sharýashylyqta satýǵa arnalǵan ónim óndirý boıynsha qyzmetti derbes júzege asyratyn tulǵalar, otbasylyq kásipkerlikte tólenbeıtin qyzmetti derbes júzege asyratyndar, isin jańa bastaǵan jáne jumys istep turǵan kásipkerler (aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý jáne tamaq ónimderin óndirý boıynsha shaǵyn jáne orta bıznesti ashý jáne damytý), óndiristik kooperatıv músheleri. 2024 jyly iri ınvestıtsııalyq jobalardy qarjylandyrý boıynsha SQO tájirıbesin taratý sheńberinde 3 mlrd teńge bólindi. Jalpy aýdany 1,5 myń ga sýdy únemdeıtin sýarý tehnologııalaryn engizý boıynsha 2 jobany qarjylandyrý josparlandy», - delingen málimette.