Shyńǵys han qabiri qazaq jerinde bolýy múmkin - Hangeldi Ábjanov

<p>ALMATY. KAZINFORM - QR UǴA akademıgi, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Hangeldi Ábjanov bıyl 800 jyldyǵy toılanyp jatqan Joshy ulysy týraly oı-pikirmen bólisti.</p>

Tarıhshynyń aıtýynsha, Qazaq handyǵynyń alǵashqy handarynan bastap, barlyq el bıleýshileri Joshynyń urpaqtary bolǵan.

- Kereı men Jánibekten bastap, barlyq qazaq handary - Joshynyń urpaǵy. Biz memleketimizdiń tarıhyn bastaǵanda da, jalǵastyrǵanda da Shyńǵys hannyń urpaqtaryna boryshtarmyz. Álıhannyń “memleketi joq halyq, jetim halyq” degen sózi bar. ıAǵnı, bizdi jetimdikten saqtap qalǵan, bizdiń tulǵa boıymyzdaǵy jasapaz qudiret kúshin ashýǵa serttesken Joshy urpaǵy. Joshynyń qazaq jerinde jatqanynyń ózi - biz Joshy urpaǵyna boryshtar ekenimizdi bildiredi, - dedi ol.

Hangeldi Ábjanov Joshy ulysy týraly oıymen bólise otyryp, Shyńǵys hannyń qabiri týraly boljam aıtyp ótti.

- Endi bir másele bar. 1227 jyly Joshy dúnıeden ótti. Osy jyldyń kúzinde balasynyń basyna Shyńǵys han keldi, bul - aqıqat. Shyńǵys hannyń máıiti osynda jatý múmkin, sebebi ol da sol jyly kúzde qaıtys boldy. Al endi alys Mońǵolııaǵa qaıtyp bardy dep aıta almaımyn. Balasynyń qasynda, sodan alys emes jerde jatqan shyǵar. Shyńǵys han qazaq degende osyndaı baılanysty da eske alýǵa bolady. Múmkin, qazaq jerinde salǵannan keıin onyń zıratyn jasyryp qoıǵan shyǵar, - dedi professor.

Sondaı-aq ol ulyq ulys týraly keńestik kezeńdegi derekter men zertteýlerdi qaıta qaraý kerek ekenin aıtty.

- Joshy ulysynyń quramyna kirip, álemniń tarıhyna aralastyq jáne ony ary qaraı kóterdik. Sol áleýet 3 ǵasyrǵa sozylǵan otarlyq saıasatynan aman alyp qaldy. Sheteldik ǵalymdar Joshy ulysyna qatysty keńestik kezeńdegi derekterdi qaıta kerek dep júr. Olar durys aıtady. Óıtkeni keńestik óktemdik tusynda, ıdeologııalyq óktemdik tusynda Shyǵysta órkenıet, mádenıet, ilgerileý degen bolǵan joq. Reseı ǵalymdary Shyńǵys handy búldirýshi, qıratýshy, eshqandaı progresske jol ashpaǵan degendeı kórsetti. Sol túsinik bárimizde qalyptasyp qaldy. Sóıtsek Shyńǵys hannyń, Joshynyń jaýlap alǵany ras, biraq apat ákelmegen eken. Qaıta bizdiń quramymyzǵa kirip, bizdiń saltymyz bar, rýhanı jetistigimiz bar - osynyń bárin alyp, baıydy. Demek, keńestik ıdeologııa qalyptasqan orta ǵasyrdyń tarıhyn jańadan paıymdaýymyz kerek. Mı qazanymyzda jańadan qorytýymyz kerek. Oǵan basqa qyrynan qaraýymyz kerek, - dedi Hangeldi Ábjanov.