Shıkizatsyz serpilis: Qazaqstan ekonomıkasy qalaı damymaq
Ekonomıst Oljas Qudaıbergenovtiń aıtýynsha, bıylǵy ekonomıkalyq ósimniń dınamıkasy 2025 jyly da qaıtalanýy múmkin.
– Shynynda Qazaqstannyń otandyq jáne sheteldik ınvestorlarǵa durys qaraǵan kezinde ósý áleýeti bar. Qazir Qazaqstanǵa Qytaıdan, Taıaý Shyǵystan, Eýropadan, AQSh-tan, Reseıden keletin ınvestorlardyń úlken qyzyǵýshylyǵy baıqalady. Eger bıýrokratııa tolyq joıylsa, bıylǵy ekonomıkalyq ósim qarqynyn eki eselep qana qoımaı, budan da kóp ınvestıtsııalardyń kelýine jol ashady, – dep atap ótti sarapshy.
Onyń pikirinshe, munaıdan basqa sektorlardyń ósimine taýarlar óndirisiniń ulǵaıýy jáne ónerkásiptik qurylystyń ósýi áser etti. Budan basqa, kólik jáne baılanys salasyndaǵy júk tasymaldary Qazaqstan arqyly belsendi ótýde. Bul salalardyń kólemi bıyl 6-8 paıyzǵa artqan.
Al R-Finance qarjy keńesshisi Arman Baıǵanov aýyl sharýashylyǵy segmenti men jeńil ónerkásip salasynyń damý úrdisin erekshe atap kórsetti.
– Ósimniń óńdeý ónerkásibine baılanysty bolýy qısyndy, sebebi bıyl munaı men basqa da shıkizat resýrstarynyń baǵasy tómendedi. Kóshbasshylar retinde aýyl sharýashylyǵy, qurylys, sondaı-aq saýda salasynyń qyzmetin ataımyz. Óıtkeni biz Reseıge jetkizýshi tranzıttik elge aınaldyq. Men kelesi jyly shıkizattan basqa sektorlardyń ósimi jalǵasady dep esepteımin. Sebebi shıkizattyń quny taǵy óspeı qalýy múmkin. Esesine Qazaqstan agroónerkásiptik keshen men azyq-túlik salasyna kóbirek qarajat bólýde, – dep túsindirdi Arman Baıǵanov.
Sarapshynyń aıtýynsha, eger mınıstrler kabıneti óz ınvestıtsııalaryn durys baqylasa, onda ekonomıkanyń ósimi budan da kóp bolmaq.
Ekonomıst Tımýr Aısaýytov Úkimet otandyq óndirýshilerdi syrtqy básekelestikten qorǵaýǵa baǵyt alǵanyn, sondyqtan Qazaqstanda ekonomıkalyq ósim 6-7 paıyzǵa jetýi múmkin ekenin aıtady.
– Bıyl aldyn ala qorytyndy boıynsha, jalpy ishki ónim 4,4 paıyzǵa ósti. Jyl sońyna deıin 5 paıyzǵa jetýi múmkin. Bul jaman kórsetkish emes, ásirese, ekonomıka baıaýlap turǵan post-kovıd kezeńinde. Alaıda qazaqstandyq ekonomıkanyń áleýetin eskersek, bul jetkiliksiz, sebebi bizdiń qurylymymyz shıkizatqa tán jáne ekonomıkanyń ósýi úshin úlken áleýet bar. Qazaqstanda orasan zor resýrstar tur, halyq az bolǵanymen joǵary bilikti kadrlar jeterlik. Eń bastysy, tabıǵı resýrstardyń qory mol, – deıdi maman.
Aısaýytovtyń sózinshe, eger aldaǵy ýaqytta jahandyq ekonomıkalyq ortalyqtar arasynda daǵdarys pen saýda soǵystary bolmasa, el ekonomıkasynyń ósimi 2025 jyly da saqtala beredi. Bul tusta Qazaqstan úshin óte mańyzdy sanalatyn logıstıkalyq tizbekterdiń buzylmaǵany abzal.
– Ázirge jaǵdaı boljamǵa saı jáne turaqty. Meniń oıymsha, taıaý jyldary Qazaqstan ósý qarqynyn 4-5 paıyzdyq deńgeıde ustap tura alady, biraq 2029 jylǵa qaraı jalpy ishki ónimniń eki eselenýi ekitalaı, – dedi spıker.
Sarapshy osy tusta 20-30 jyl ishinde jylyna orta eseppen 10 paıyzǵa ósken Qytaı ekonomıkasynyń mysalyn salystyrdy. Onyń pikirinshe, Qazaqstandaǵy ekonomıkalyq paradıgmanyń ózgerýi dál solaı ekonomıkanyń ósýin jedeldetýge kómektesedi.
– Serpindi damýǵa qol jetkizip, otandyq taýar óndirýshilerdi syrtqy ımporttan qorǵaý úshin qosymsha qun salyǵyn arttyryp, kapıtaldyń syrtqa áketilýine qarsy kúres jónindegi saıasatty kúsheıtý qajet, – dep túıindedi Tımýr Aısaýytov.
Buǵan deıin, 17 jeltoqsanda Qazaqstan Premer-mınıstri Memleket basshysyna shıkizattyq emes sektordy damytý arqyly el ekonomıkasynyń ósýi týraly esep bergen bolatyn. Úkimettiń málimetinshe, bıyl qańtar-qarasha aılarynda jalpy ishki ónimniń ósimi 4,4 paıyzdy qurady.
Údemeli ósimge aýyl sharýashylyǵy (13,4%), qurylys (10,3%), saýda (8,2%), kólik (8,1%), óńdeý ónerkásibi (5,3%), onyń ishinde metallýrgııa (7,2%) jáne mashına jasaý (6,9%), hımııa ónerkásibi (8,4%), sondaı-aq aqparat jáne baılanys (5,3%) salalary qol jetkizgen.
Al 2024 jyldyń 11 aıynda negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestıtsııalar kólemi 3,1 paıyzǵa artty, bul rette de shıkizattyq emes salalarda eń kóp ósim baıqalǵan.