Shernııaz Jarylǵasuly

Shernııaz Jarylǵasuly (1817-1881) – halyq aqyny, Kishi júz qazaqtarynyń Isataı, Mahambet bastaǵan ult-azattyq kóterilisine (1836-1837) qatysýshy jáne onyń jalyndy jyrshylarynyń biri.

Isataı Taımanұly men Mahambet Өtemisұly bastaғan sharýalar kөterilisiniң bel ortasynda jүrgen Shernııaz bұl қozғalystyң ұranshysy әri aқyny boldy. Kөterilisshiler jeңiliske ұshyraғan soң, Shernııaz қýғyndaldy jәne oғan қataң baқylaý қoıyldy. Osydan keıin ol Baımaғambet sұltannyң қol astynan pana taýyp, қalғan ғұmyryn osynda өtkizdi. Aқyn azattyқ, bostandyқ taқyrybyn asқaқ үnmen jyrlady, sol arқyly Isataıdyң batyrlyқ beınesin jasady: «Pa, shirkin, Isataıdaı sabaz týmas», «Aқ almas, altyn sapty қylyshym-aı», «Isataı el erkesi, el serkesi», t.b. jyrlaryn shyғardy. Shernııazdyң «Aı, Қazy bı, Қazy bı», «Tostaғandy қolғa alyp», «Aı jigitter», «Sөz sөıleımin bөlmelep», «Kөl қylyp құdaıym talaı sýdaı aғyn», t.b. өleңderinde өzi өmir sүrgen қoғamnyң әdiletsizdigi, өmirdiң өzgermeliligi men onyң mәn-maғynasy үlken oı eleginen өtkizile jyrlanady. «Shernııazdyң Baımaғambet sұltanғa aıtқany» kөrkemdigi asa joғary týyndy bolyp sanalady. Jalpy Shernııaz poezııasy mazmұndyқ sıpatymen, stıldik aıқyndyғymen, kөrkemdik beıneleý naқyshtarynyң sheberligimen erekshelenedi. Shernııaz өleңderiniң үsh nұsқasy (Alysh aқyn, Mәshһүr Jүsip, Omarbek nұsқalary) bar. Shyғarmalary 1925 jyly Mәskeýde, Tashkentte (Іlııas Jansүgirov jarııalaýynda) jaryқ kөrýinen bastap, әr kezderde shyққan orta mektepterge arnalғan hrestomatııalarda, «XVIII-XIX ғasyrlardaғy қazaқ aқyndarynyң shyғarmalary», «Aıtys» jınaқtarynda basylғan. Қazirgi taңda aқyn өleңderi halyқ arasyna keң taralғan jәne mektepter men joғary oқý oryndarynda oқytylady. Shernııaz Jarylғasұlynyң shyғarmashylyғy men onyң қoғamғa siңirgen eңbegi өskeleң ұrpaққa rýhanı dem beredi. Shernııaz Jarylғasұly atyndaғy jүlde taғaıyndalғan. 2007 jyly қazannyң 31-inde Aқtөbe oblysyndaғy tarıhı-өlketaný mұrajaıynda tanymal қazaқ aқyny Shernııazdyң týғanyna 200 jyl tolýyna arnalғan ғylymı-tanymdyқ kezdesý өtti. 1867 jyly dүnıeden ozғan aқyn Atyraý oblysyndaғy Mұқyr stansasyna jaқyn jerde jerlengen. Derekkөzi: Қazaқstan Ұlttyқ entsıklopedııasy, 9 tom «Tarıhı tұlғalar» kitaby