«Shekaradan zııankester ótip jatyr» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetinde «Qaraǵandydaǵy qaýyshý» atty maqala jarııalandy. Aqtaýdan bastaý alyp, birneshe kúnnen beri elimizdiń óńirlerin aralap, jer-jerdegi jastarmen kezdesip, Táýelsiz Qazaqstannyń jańa tabystaryn zamandastaryna jetkizip, syılastyq pen tatýlyqta eseli eńbek etip jatqan san ult balasynyń yntymaǵyn jańǵyrtqan « Meniń elim - Máńgilik El: Kaspııden Altaıǵa deıin» etnografııalyq ekspedıtsııasy keshe Qaraǵandy topyraǵyna kelip toqtady. Elimizdiń búkil aımaǵyn aralap shyǵatyn ekspedıtsııa kólikteri Qostanaıda qurastyrylǵan ońtústikkoreıalyq SsangYong djıpteri ekenin aıta ketken jón. Qazaqstandyq osynaý avtomobılderdi júrgen jerlerinde tanystyrý, ózindik artyqshylyqtaryn nasıhattaý da is-shara maqsattarynyń biri. Júrgizýshileriniń aıtýynsha, sapasyna ázirge esh renish joq. Ekspedıtsııaǵa qatysýshylar búgin Pavlodar asyp barady.
Osy basylymda «Aqparattyq qaýipsizdik - asa mańyzdy másele» degen maqala oqyrman nazaryna usynylyp otyr. Bul jaıly keshe Astanada ótken II halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııada da jan-jaqty talqylandy. Aqparattyq qaýipsizdik máselesin áńgimege arqaý etken halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııa «Aqparattyq qaýipsizdik Qazaqstan-2050 Strategııasy turǵysynda» dep ataldy. Oǵan dúnıejúziniń túkpir-túkpirinen, atap aıtqanda, álemniń 12 memleketinen 100-den asa sarapshy men memlekettik qyzmetkerler keldi. Shara qonaqtarynyń qatarynda Kanada, AQSh, Úndistan, Japonııa, Ońtústik Koreıa syndy elderdiń ókilderi de bar. Negizinen konferentsııada halyqaralyq jaǵdaımen qatar Keden odaǵy aıasyndaǵy aqparattyq qaýipsizdiktiń ózekti máseleleri keńirek talqylandy.
«Ózderińiz biletindeı, úsh eldiń ekonomıkasyn Keden odaǵy aıasyna biriktirýge baǵyttalǵan sharalar qolǵa alynýda. Al keler jyldyń qańtarynan Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq jumysy iske qosylady. Osy birlestiktiń aıasynda birqatar jańa problemalardyń týyndaıtyndyǵy sózsiz. Sondyqtan da búgingi konferentsııa aıasynda sandyq-elektrondy qoltańba, biryńǵaı standarttar, senim máselelerine qatysty máseleler jıyn qatysýshylarynyń egjeı-tegjeıli talqysyna tústi», dedi BAQ ókilderine bergen suhbatynda L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti Aqparattyq qaýipsizdik jáne tehnologııa ınstıtýtynyń dırektory Erjan Seıitqulov. Onyń atap ótýinshe, búgingi halyqaralyq jıyn Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Joldaýynyń basymdyqtary aıasyndaǵy aqparattyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi ózekti máselelerdi talqylaý úshin ótkizilýde.
E.Seıitqulov sondaı-aq, óz sózinde L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde bolashaqta aqparattyq qaýipsizdik kafedrasy ashylýy múmkin ekendigin málimdedi. «Biz ótken jyly EUÝ-de aqparattyq qaýipsizdik júıesi boıynsha mamandyq ashtyq. Bir jyldyń ózinde-aq talapkerlerdiń jartysynan astamyn jınap aldyq», dedi ol. E.Seıitqulovtyń sózine qaraǵanda, ýnıversıtette aqparattyq qaýipsizdik salasyndaǵy kadrlardy daıarlaý úshin zor ǵylymı áleýet bar. Budan bólek elimizdiń Bilim jáne ǵylym mınıstrligimen birlesip, osy salaǵa qatysty kóptegen jobalar júzege asyrylýda.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Úkimet taıaýda «Ósimdik karantıni týraly» qoldanystaǵy zańdy ózgertetin jańa joba ázirlep, Parlamentke engizgen. Sondyqtan qujattyń tusaýkeserine Májilistiń Agrarlyq komıtetiniń barlyq músheleri shaqyryldy. Solarmen qosa, keńeske palatanyń Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi Temirhan Dosmuhambetov te kirdi.
- Men osy jıynǵa arnaıy keldim, - dep eskertti ol. - Bul jerde másele tym tereńde jatyr. Bir elge soǵys ashyp, óltirýge bolady. Biraq qazirgi soǵystar basqasha sıpatta júredi. Ne ekonomıkalyq daǵdarys uıymdastyrylady nemese jerin, ondaǵy bar tabıǵı baılyǵyn ýlaıdy. Biz ata-babamyzdan qalǵan, ushqan qustyń qanaty talatyn, álemde toǵyzynshy oryn alatyn ulanǵaıyr jerimizdi osydan saqtap qalýǵa tıispiz.
Depýtat Elbasymyzdyń strategııasyna sáıkes, elimizdi damyǵan memleketke aınaldyrýǵa kiriskenimizdi eske saldy. Alaıda, kóre almaýshy, órkendeýimizdi quptamaýshy kúshter básekelestik qabilettiligimizdi tómendetý úshin ár tásildi synap kóredi. «Ásirese, biz, depýtattar máseleniń túp-tórkinine tereńdeı úńilmesek, bolashaǵymyzdyń tamyryna balta shabamyz. Bárimiz kórdik, 2011 jyly Medeýde ǵasyrlyq aǵashtar japyrylyp qalyp, Alataý bókteri jalańashtandy. Ol jerge shetelden «qabyqjegini» (koroed) ákelip taratyp jibergen, nátıjesinde, jel soǵyp edi, barlyq aǵash qulap tústi. Bul qalyptasqan ekojúıeni buzǵandyǵyn ekspertter aıtty. Osylaı bara berse, erteń klımatymyz ózgerip ketedi. Kórmeısizder me, istiń qaıda bara jatqanyn?» dedi jınalǵandarǵa qaıyrylǵan Temirhan Myńaıdaruly. Osy jaıynda «Shekaradan zııankester ótip jatyr» degen maqalada tolyq jazylǵan.
Osy basylymda «Redaktorlar mýzeıdi aralady» atty maqala basyldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq mýzeıi www.astanamuzei.kz atty resmı saıty men 3D týrynyń tusaýyn kesti. Sonymen qatar «Mádenı mura» jýrnalynyń jańa formatyn tanystyryp, «Bas redaktorlar klýby» qoǵamdyq birlestigimen yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıdy.
Bul is «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq mýzeıi jáne BAQ: ózara yqpaldastyq joldary» atty dóńgelek ústel aıasynda atqaryldy. Mýzeı men BAQ arasyndaǵy ózara tıimdi yntymaqtastyq máselelerin qarastyra otyryp, ondaǵy mádenı qundylyqtardy nasıhattaýdyń tıimdi tetikterin izdeýdi jáne Máńgilik el ulttyq ıdeıasyn júzege asyrýdaǵy mýzeıdiń rólin aıqyndaýdy maqsat tutqan jıynǵa respýblıkalyq, halyqaralyq merzimdi basylymdar men telearnalardyń bas redaktorlary men jetekshileri qatysty.
BAQ basshylaryna Ulttyq mýzeıdi dırektor Darhan Myńbaıdyń ózi aralatty. Ol qalamgerler qaýymyna tarıhı artefaktiler men kóne jádigerler týraly jan-jaqty maǵlumat berip, mýzeıdegi zamanaýı tehnologııanyń múmkindikterin kórsetti. Jýrnalısterdi qazirgi zamannyń ataqty músinshileriniń biri Tsadok Ben-Davıdtiń «Tún ortasynyń arǵy beti» atty kórmesi men qytaı farforynyń ekspozıtsııasyna da mýzeı basshysy bastap bardy. Budan keıin ol jıynǵa qatysýshylarǵa kúni búginge deıin Ulttyq mýzeıge 100 myńǵa jýyq adam kelgenin baıandady: «Shilde aıynda mýzeıge 57 271 myń adam keldi. Tamyz aıy demalys maýsymy bolǵandyqtan, mýzeıge kelýshilerdiń sany 18076 adam boldy. Qyrkúıek aıynda mýzeı tabaldyryǵyn 13136 adam attady. Al 1-15 qazan aralyǵynda bizde 6500 adam qonaq boldy. Barlyǵyn qosqanda sońǵy 4 aıda Ulttyq mýzeıge bas suqqandardyń sany 94 948 adam bolyp otyr» dedi dırektor.
***
«Ekspress-K» gazetiniń búgingi sanynda «Kazahskaıa plennıtsa» degen maqala berildi. "Nıý-Iork post" basylymynyń tilshileri Qazaqstanda qalyńdyqty urlaý úrdisi basylǵan beınejazbany alǵan eken. Eki kúnniń ishinde Youtube resýrsyna «Kazakhstan. Stealing the bride» atty taqyryppen ornalastyrylǵan beınerolıkti 200 myń adam kórip shyqqan. Onda urlanǵan qyzdyń qarsylyq tanytyp, jylap jatqandyǵyn aıqyn kórýge bolady. Al kúıeý jigittiń týysqandary sol sátte qalyńdyqty kútip alýǵa tyńǵylyqty daıyndalyp máre-sáre bolyp jatyr. Atam zamannan beri kele jatqan otaý qurýdyń keńinen taralǵan bul túrine qatysty beınerolıkti kórgen batystyq kórermender túrli pikirler qaldyrǵan eken.