Senator Sultan Dúısembınov: Eńbek daýlary boıynsha sheshimder ádil ári durys qabyldanýy tıis
Elimizdiń egemendigi men tutastyǵyna qater tóndirgen «Qańtar oqıǵasy» elimiz úshin úlken synaq boldy. Osynaý qıyn kezeńde Memleket basshysy bar jaýapkershilikti óz moınyna alyp, elimiz, halqymyz úshin asa mańyzdy sheshimder qabyldady. Prezıdentimiz naqty tapsyrmalar berip, Qazaqstannyń endigi damý baǵytyn anyqtap berdi.
Bizdiń endigi maqsatymyz - aldaǵy ýaqytta biz mundaı jaǵdaıdyń oryn alýyna eshqashan jol bermeýimiz qajet. Ol úshin árbir qadamymyzdy parasattylyqpen, aqylǵa salyp, sabyrmen saraptap jasaýymyz kerek.
Eń bastysy - aýyzbirshiligimizdi sary altyndaı saqtaı alsaq, qandaı synaq bolsa da qaıyspaı birtutas el bolyp eńsere alamyz.
Ústimizdegi jyldyń 8 aqpany kúni Prezıdentimiz Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda elimiz úshin óte mańyzdy birneshe máselelerdi atap kórsetti.
Solardyń keıbirine toqtalyp ótsem.
Elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne qoǵamdyq-saıası jaǵdaıdy turaqtandyrý maqsatynda Prezıdentimizben jyl basynan Úkimetke 108 tapsyrma berilgen, olardyń búgingi tańda 44-i oryndalǵanyn Úkimet basshysy atap ótti.
Ýtılızatsııalyq alym mólsherine qatysty turǵyndar arasynda shaǵymdar kóptep túsedi, is júzinde aýylsharýashylyǵy eńbekkerlerine qosymsha salyqqa aınalǵany, aýylsharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerge qosymsha qarjy júktemesi ekendigi Senat qabyrǵasynda aıtylyp ta keledi. Ýtılızatsııalyq alym mólsherin tómendetý máselesin qarastyrýda eń bastysy – tutynýshylar úshin avtomobılder men aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń qoljetimdiligin arttyrý ekendigin aıtty. Bul óz kezeginde aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy bazasynyń jańarýyna óziniń oń septigin tıgizedi dep oılaımyn.
Bir adamnyń qansha jerge ıelik ete alatynyn normatıvpen bekitýdi tapsyrýy - ekonomıkadaǵy ınvestıtsııanyń úlesin arttyratyny, aýylsharýashylyǵy salasynyń odan ári damýyna oń áserin beretini sózsiz.
Tsıfrlyq maınıngtiń róline qatysty da áleýmettik-ekonomıkalyq tıimdiligi mardymsyz ekenin, jappaı jumys oryndary ashylyp jatpaǵanyn, shyǵaryp jatqan materıaldyq ónimi de joq ekendigin, oǵan qosa bul sala birneshe oblystyń tutynatyn energııasyn tutynatynyn da atap ótti. Olarǵa qatysty tarıfter men salyq salý máselesin qarastyrýdy da tapsyrdy.
Mańǵystaý oblysyndaǵy ahýal da Prezıdenttiń nazarynan tys qalmady. Óńirdi damytýǵa qatysty keshendi jospar qabyldanyp, qomaqty qarjy da bólinýde. Osy jaǵdaıda kásipodaqtyń jumysyn jetildirýge qatysty sharalar da qabyldanýy tıis dep esepteımin. Qyzmetkerlerdiń quqyqtary men múddelerin jarǵylyq tapsyrmalarǵa súıene otyryp usynatyn jáne qorǵaıtyn qoǵamdyq birlestik retindegi kásipodaqtardyń rólin kúsheıtý – zaman talaby bolyp otyr, bir sózben aıtqanda jumys berýshi men qyzmetkerdiń arasyndaǵy altyn kópirge aınalýy tıis. Qazirgi jaǵdaıda eńbek daýlaryn ýaqytyly jáne obektıvti sheshý erekshe mańyzǵa ıe. Aldaǵy ýaqytta eńbek daýlaryn qaraýdyń tetikterin odan ári ońtaılandyrýǵa, eńbek daýlaryn qaraý men sheshý mehanızmderiniń tıimdi júıesin qurýǵa, eńbek daýlary boıynsha sheshimderdiń ádil ári durys qabyldanýyna jumys jasaýymyz kerek.
Kásipkerlik bastamanyń jolyn kesip, tejeıtin ákimderdi synǵa alyp, jańa jumys ornyn ashý, ınvestıtsııa tartý mindetterin júkteýdi tapsyrdy jáne bul óz kezeginde aımaqtardy damytýǵa tyń serpin beriledi dep oılaımyn.
«Qazirgi tańda 1 mıllıonǵa jýyq adamnyń tabysy eń tómengi kúnkóris deńgeıine de jetpeıdi. Bul - sońǵy 10 jyldaǵy eń nashar kórsetkish» - dep atap kórsetý arqyly ortasha jalaqy men jan basyna shaqqandaǵy tabys kóleminiń ósimi týraly qaǵaz júzindegi eseptiń jolyn kesip tastady. Sońǵy 5 jylda halyqtyń jalpy tabysyndaǵy eńbek kirisiniń úlesi 80 paıyzdan 67 paıyzǵa deıin qysqarýy, áleýmettik transfertterdiń 17-den 29 paıyzǵa deıin ulǵaıýy, qaryzǵa batqan azamattar men kedeı adamdardyń kóbeıip ketýi halyq arasynda túrli dúmpýlerge ákep otyr. Halyqtyń tabysyn arttyrýǵa arnalǵan baǵdarlama turǵyndardyń kirisin kóbeıtý, orynsyz shyǵynyn azaıtý arqyly teńsizdikti azaıtý jańalyǵymen erekshelenetin bolady.