Senat úsh jyldyq bıýdjetke túzetý engizip, Májiliske qaıtardy
Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Qarjy mınıstri Erulan Jamaýbaevtyń aıtýynsha, 2024 jylǵa arnalǵan túsimder 20,4 trln teńge deńgeıinde eseptelip otyr.
Transfertti esepke almaǵanda kiris 16,1 trln teńge nemese túsimderdiń jalpy somasynyń 80% quraıdy.
«Kelesi jyly Ulttyq qordan 3,6 trln teńge kóleminde transfert tartý josparlanǵan (2023 j. – 4 trln. teńge), onyń ishinde nysanaly transfert - 1,6 trln teńge. Atalǵan qarajat áleýmettik mańyzy bar jáne strategııalyq ınfraqurylymdyq jobalardy qarjylandyrýǵa baǵyttalatyn bolady. Bul – avtomobıl joldaryn, jylý, gaz jáne sýmen jabdyqtaý, ınjenerlik jelilerdi jańǵyrtý. Sondaı-aq, ulttyq jobalar aıasynda júzdegen áleýmettik obektilerdi salý qaralǵan. Jalpy, bıýdjettiń shyǵystary 2024 jyly bıylmen salystyrǵanda 1,5 trln. teńgege ulǵaıyp, shamamen 24 trln teńgeni quraıdy. Bıýdjet tapshylyǵy Jalpy ishki ónimge shaqqanda 2,6% deńgeıinde bolady. Respýblıkalyq bıýdjettiń basym bóligi memlekettik jáne áleýmettik mindettemelerdi tolyqqandy oryndaýǵa, óńirlerdi damytýǵa baǵyttalǵan», - dedi Qarjy mınıstr.
Onyń sózine qaraǵanda, halyqtyń ál-aýqatyn arttyrý memlekettiń basty basymdyǵy bolyp qalady. Osyǵan oraı áleýmettik shyǵyndardyń bıýdjet shyǵystaryndaǵy úlesi 40 paıyzdan asady.
Bul rette tek ındekstelgen zeınetaqy men járdemaqyny tóleýge 5,4 trln teńge qarastyrylǵan.
Densaýlyq saqtaý júıesin damytýǵa, onyń ishinde «Aýylda densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» ulttyq jobasyn iske asyrýǵa, 2,4 trln teńge baǵyttalady.
Bilim berý salasyn damytýǵa, onyń ishinde «Jaıly mektep» ulttyq jobasyn iske asyrýǵa, 1,7 trln teńge jumsalady.
«Óńirlerdi damytýǵa toqtalsaq, buǵan respýblıkalyq bıýdjetten 7 trln teńgeden artyq qarajat qarastyrylǵan. ıAǵnı jalpy bıýdjet shyǵystarynyń shamamen
30% quraıdy. Sondaı-aq, qujatty Senatta talqylaý kezinde Úkimet rezervi esebinen «Aýyl-El besigi» baǵdarlamasyn iske asyrýǵa qosymsha 13,6 mlrd teńge, óńirlerdegi áleýmettik jáne ınjenerlik ınfraqurylymdy jańǵyrtýǵa 30,1 mlrd teńge bólýge qatysty qoldaý jasaldy», - dedi E. Jamaýbaev.
Atap aıtqanda, ekonomıkanyń naqty sektoryn damytýǵa 2,9 trln teńge baǵyttalady. Onyń ishinde kásipkerlikti qoldaýǵa 1,2 trln teńge josparlanǵan. Kúsh qurylymdarynyń 2024 jylǵa arnalǵan shyǵystary 2,6 trln teńge kóleminde josparlanyp otyr.
«Senatta komıtetter men jumys toptarynyń 22 otyrysy ótkizildi. Onda depýtattardyń 250-den astam saýalyna jaýap berildi. Depýtattar kótergen máseleler, ásirese óńirlerdiń qajettilikteri barynsha eskerildi. Nátıjesinde mańyzdylyǵyna qaraı 196 mlrd teńge qaıta bólindi. Prezıdent jáne Úkimet rezervi esebinen 120 mlrd teńge qosymsha qarastyryldy», - dedi Qarjy mınıstri.
Óz kezinde depýtat Sultanbek Mákejanov osy zańdy talqylaý barysynda Senattyń turaqty komıtetterinen jáne depýtattardan ózgerister men tolyqtyrýlar engizý jóninde 180 usynys kelip túskenin aıtty.
2024 jyly 119,5 mlrd teńge somasyna shyǵystardy ulǵaıtý boıynsha usynystar qoldaý tapty.
«Jalpy, 2024 jylǵa Senat depýtattarynyń Úkimetpen birlesip pysyqtaý nátıjesinde 119,5 mlrd teńge somasyna bastamalar qoldaý tapty. Al, úsh jyldyq kezeńge barlyǵy 228,7 mlrd teńge somadaǵa usynystarǵa qoldaý jasaldy. Atalmysh bastamalar óńirlerdi odan ári damytý nátıjesinde, azamattarymyzdy áleýmettik qorǵaýǵa jáne olardyń kiristerin arttyrýǵa baǵyttalady. Endi shyǵyndardyń negizgi baǵyttaryna qysqasha toqtalyp ótýge ruqsat etińizder. Áleýmettik salada Memleket basshysynyń mańyzdy bastamalaryn iske asyrýǵa qosymsha 42,1 mlrd teńge kózdelgen. Birinshiden, eń tómengi jalaqyny 85 myń teńgege deıin ulǵaıtý esebinen 350 myńnan astam adamnyń tabysy artady. Ekinshiden, 33 myńnan astam shahter azamattarymyz 55 jastan bastap zeınetkerlik jasqa tolǵanǵa deıin alǵash ret arnaıy áleýmettik tólem alatyn bolady. Úshinshiden, «Aýyldyq densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» ulttyq jobasy aıasynda 21 nysan salynyp, jóndeledi», - dedi senator.
Munymen qosa, «Aýyl – el besigi» jobasy aıasynda jalpy quny 49,8 mlrd teńgeni quraıtyn 82 joba iske asyrylady, oǵan 2024 jylǵa qosymsha 13,6 mlrd teńge kózdelgen.
Sýmen jabdyqtaý jáne sý burýdyń 30 jobasynyń jalpy quny - 98,3 mlrd teńge. Ony iske asyrýǵa 2024 jyly 14 mlrd teńge qarastyryldy.
Nátıjesinde qosymsha qarjylandyrylyp, barlyǵy oryndalǵanda, halyqtyń sýmen jabdyqtaýdaǵy kórsetkish qalalarda 99 paıyzǵa deıin, al aýyldarda 97 paıyzdy quraıdy.
«Gaz tasymaldaý júıesin damytý úshin 20 jobany iske asyrýǵa jalpy quny 34,5 mlrd teńge quraıtyn josparda 2024 jylǵa 3,4 mlrd teńge kózdelip, 16 aýyldyq eldi mekende shamamen 31,9 myń adamnyń tabıǵı gazǵa qol jetkizýin qamtamasyz etedi», - dedi depýtat.