Senat adam saýdasy qurbandarynyń quqyǵyn qorǵaý tıimdiligin arttyratyn zańdy maquldady
«Adam saýdasyna qarsy is-qımyl týraly» zań adam saýdasy qurbandarynyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «Adam quqyqtary salasyndaǵy odan ári sharalary týraly» Jarlyqta kózdelgen Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrýǵa baǵyttalǵan. Zańdy qabyldaý Qazaqstan Respýblıkasynyń adam saýdasynyń aldyn alý, adam quqyqtaryn qorǵaý jáne ornyqty damý maqsattaryna qol jetkizýge baǵyttalǵan kúsheıtilgen sharalardy qoldanýǵa daıyn ekendiginiń dáleli bola otyryp, elimizdiń adam quqyqtary men qylmysqa qarsy is-qımyl salasyndaǵy halyqaralyq standarttardy saqtaýy men ımplementatsııalaýyna yqpal etedi. Negizgi zańda alǵash ret zańnamalyq negizde «adam saýdasynyń qurbany», «adam saýdasyna qarsy is-qımyl sýbektileri» jáne basqa da uǵymdardy engizý kózdeledi», - dedi zań jobasy boıynsha baıandama jasaǵan senator Murat Qadyrbek.
Onyń atap ótýinshe, zańda mynadaı negizgi erejeler aıqyndalǵan:
Birinshiden, memlekettik organdar men azamattyq sektordyń keshendi jumysyn qamtıtyn adam saýdasyna qarsy is-qımyl júıesin qalyptastyrý. Osy oraıda zań ýákiletti, memlekettik jáne jergilikti atqarýshy organdardyń, kommertsııalyq emes uıymdardyń, týrıstik qyzmet sýbektileriniń, jeke jumyspen qamtý agenttikteriniń ózara is-qımyl tetikterin retteıdi. Sonymen qatar adam saýdasyna qarsy is-qımyl jónindegi vedomstvoaralyq jáne óńirlik komıssııalardyń quzyretteri jáne halyqaralyq yntymaqtastyqtyń negizi aıqyndalady.
Ekinshiden, aldyn alý tetikterin jetildirý, atap aıtqanda, táýekelderdi baǵalaý jáne qylmystardyń sebebi men jaǵdaılaryn anyqtap, aldyn alý sharalaryn qabyldaý. Aldyn alý sharalary, óz kezeginde, uıymdastyrýshylyq, quqyqtyq, zertteý, aqparattyq jáne áleýmettik-ekonomıkalyq baǵyttardy qamtıdy.
Úshinshiden, qýdalaý sharalaryna qatysty adam saýdasynyń barlyq túri boıynsha qylmystyq zańnamaǵa silteme normalar qarastyrylady. Onyń ishinde májbúrli eńbek, jynystyq qanaý, adam aǵzasynyń organdaryn jáne nárestelerdi saýdaǵa salý, qaıyr suraýǵa májbúrleý sııaqty qylmystar da bar.
Tórtinshiden, adam saýdasy qurbanynyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge, olarǵa medıtsınalyq, psıhologııalyq, quqyqtyq járdem jáne taǵy basqa kómek kórsetýge baǵyttalǵan normalar kózdelgen.
«Sondaı-aq, halyqaralyq normalarǵa sáıkes zańǵa adam saýdasynyń sheteldik qurbandarynyń, olardyń quqyq qorǵaý organdaryna júginý, arnaýly áleýmettik qyzmetter sheńberinde azamattyǵyna sáıkes eline qaıtarýǵa járdemdesý quqyqtary týraly normalar engiziledi. Jeke taraý adam saýdasyndaǵy eń osal sanat retinde sanalatyn kámeletke tolmaǵandardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa arnalǵan. Іlespe zańdar negizgi zańnyń erejelerin iske asyrý úshin ázirlengen jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamalyq aktilerine ózgerister men tolyqtyrýlar engizýdi kózdeıdi. Atap aıtqanda, Qylmystyq kodekste adam saýdasyna baılanysty qylmystar boıynsha jańa quramdar men saralaý belgileri kózdeledi. Budan basqa, ilespe zańdar sheńberinde vandalızm, buzaqylyq jáne bótenniń múlkin qasaqana joıǵany úshin jazany qatańdatý jóninde túzetýler Qylmystyq kodeks pen Ákimshilik quqyq buzýshylyqtar týraly kodeksterine engiziledi», - dedi Murat Qadyrbek.
Senatordyń aıtýynsha, jalpy, zańdardyń qabyldanýy:
- adam saýdasyna qarsy is-qımyldyń búkil júıesin retteýdiń quqyqtyq bazasyn qurýǵa;
- adam saýdasyna qarsy is-qımyl sýbektileriniń sheńberi men quzyretin,
sondaı-aq olardyń arasyndaǵy ózara is-qımyl mehanızmin anyqtaýǵa;
- adam saýdasynyń jasyryndylyǵyn azaıtýǵa;
- adam saýdasy qurbandarynyń quqyqtaryn qorǵaýdyń tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beredi.