Semeıdegi F.Dostoevskıı mýzeıi qasterli oryndar tiziminde

SEMEI. QazAqparat - QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasyndaǵy Qazaqstannyń kıeli 100 nysanynyń quramyna Semeıde ornalasqan 5 nysan kirdi. Atap aıtqanda Jıdebaıdaǵy Abaı murajaıy, «Abaı-Shákárim» kesene kesheni, Dostoevskııdiń úı murajaıy, «Alash arystary» murajaıy jáne «Ólimnen de kúshti» memorıaly bar, dep habarlaıdy QazAqparat.  

Álemde jazýshy Fedor Dostoevskııdiń ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan jeti mýzeı bar eken. Sonyń biri Semeıde ornalasqan. Búgingi kúni munda shetelderden keletin qonaqtar kóp. Barlyǵy Dostoevskııdiń kezeńin seziný úshin arnaıy kelip jatyr. Fedor Dostoevskıı Semeıge  1854 jyly kóktemde áskerı qyzmetin atqarý úshin  keledi. Sibirlik jetinshi júıelik bólim batalonynda jeke qyzmetker laýazymyna kóteriledi. Biraq aýrýyna baılanysty qyzmetinen ketedi. Mýzeıdi 1857-1859 jyldary páter úshin jaldap turǵan eken. Alǵashynda kazarmada, keıinirek basqa páterlerdi de jaldap turǵan. Biraq poshtashy Lepýhınniń osy úıi ǵana bertinge deıin saqtalyp qalǵan. Osynda  jazýshy óziniń birinshi jubaıy Marııa Isaevany jolyqtyrady. Kýznetsk qalasynda nekege turǵannan keıin, Dostoevskıı qyzmetten bosatylyp, qaladan ketýine ruqsat alǵanǵa deıin Semeıge qaıta oralyp, eki jarym jyl osy úıde turady. Sóıtip, sol jyldary ǵalym-saıahatshy Shoqan Ýálıhanovpen  tanysyp, dostyq qarym-qatynastary nyǵaıa túsedi.    Bıyl  7 mamyrda mýzeıdiń resım ashylýyna 47 jyl tolady.

«Bizdiń mýzeı ǵımaratynyń qasıettiligi erekshe, kóneden kele jatqan tarıhı ǵımarat. Osy úıde turǵanda Fedor Mıhaılovıchtiń ǵalym-saıahatshy Shoqan Ýálıhanovpen dostasyp, qarym-qatynastary nyǵaıa tústi. Búgingi kúni mýzeı sheteldikterdiń qyzyǵýshylyq týdyryp otyrǵan oryn bolyp tabylady. Ǵımarat negizinde 1838 jyly salynǵan, bir jarym qabatty aǵash úı edi. Semeı qalasynda  1971 jyldyń 7 mamyrynda Qazaq Mınıstrler Keńesiniń bastamasymen ashyldy»,-deıdi mýzeı dırektory Tatıana Avtýshko.

1902 jyly jazýshynyń týǵanyna 80 jyl tolýyna baılanysty Semeı qalalyq Dýmasyna, Orys ımperııalyq geografııalyq qoǵamynyń ókilderi Dostoevskııdiń esimin qalada saqtaý týraly ótinish jazǵan eken.  Osylaısha, sol kezdegi Krepostnoı kóshesiniń atyn «Dostoevskıı» kóshesi dep ózgertýge, al úıiniń aldyna «Dostoevskııdiń burynǵy páteri»dep jazylǵan taqtaısha qoıý týraly sheshim qabyldanady.  Biraq tek 1911 jyly ǵana kóshe ataýy ózgerip, búgingi kúnge deıin Dostoevskııdiń atymen atalady. Bolashaq murajaı qoryn qalyptastyrýǵa jáne tolyqtyrýǵa kóptegen tanymal ǵalymdar,  jazýshylar, sýretshiler men jergilikti tarıhshylar qatysqanyn aıtýymyz kerek. Búgingi kúni mýzeıde F. Dostoevskııge qatysty eń qymbat jádiger  óz qolymen jazylǵan esebi men nekelesýge ruqsat beretin qujaty saqtalǵan.

Mýzeı qyzmetkerleri nysannyń Qazaqstannyń  kıeli oryndar jobasyna kirgenine qýanyshty. Olar ǵımarat aldynda turǵan qoladan jasalǵan «Shoqan Ýálıhanov pen Fedor Dostoevskııdiń dostyǵy» eskertkish-músini jóndelip, aýmaqty abattandyrý kógaldandyrý jumystarynyń júzege asatynyna senimdi.

Foto: akimsemey.gov.kz