Semeıdegi eń negizgi máseleler - jumyssyzdyq pen jalaqynyń azdyǵy - aqynmen suhbat
- Abaı oblysynyń quramyna qaı aýdandardyń kiretini belgili boldy. Sizdiń oıyńyzsha, qala, aýdandardyń osylaı bólingeni durys pa?
- Oblystyq máslıhattyń sheshimi boıynsha Shyǵys Qazaqstan aýmaǵynda – Óskemen, Rıdder qalalary, Glýbokoe, Zaısan, Katonqaraǵaı, Kúrshim, Samar, Tarbaǵataı, Ulan, Shemonaıha, Altaı aýdandary qaldy. Al Abaı oblysyna – Semeı, Kýrchatov qalalary, Abaı, Aıagóz, Aqsýat, Besqaraǵaı, Borodýlıha, Jarma, Kókpekti, Úrjar aýdandary qaraıdy. Bul sheshimdi qoldaımyn.
Óıtkeni Semeıdiń burynǵy ákimshilik aýmaǵy qaıta ózine qaıtarylǵany quba-qup. Tarbaǵataı aýdany men Aqsýat aýdanynyń ekige bólingeni de talaıdyń tosyp júrgeni edi.
Odan keıin Úrjar, Aıagóz sekildi iri aýdandardyń Abaı oblysynyń quramynda bolǵany ekonomıkalyq jaǵynan tıimdi.
- Jańa oblystyń ortalyǵyna aınalatyn Semeıde kópti tolǵandyryp júrgen ózekti máseleler qandaı?
- Qalada kúrmeýi sheshilmegen kúrdeli máseleler óte kóp. Onyń eń negizgisi – jumyssyzdyq pen halyqtyń ál-aýqatynyń tómendigi. Semeıde et kombınatynan bastap teri óńdeıtin zaýytqa deıin qanshama kásiporyn jabyldy. Jańa óndiris oryndary ashylmaǵandyqtan jappaı jumyssyzdyq beleń aldy. Aılyqtyń azdyǵynan azamattardyń jaǵdaıy kúrt nasharlady.
Osy rette, jol sapasynyń syn kótermeıtindigin aıtpaı ketý múmkin emes. Shuryq tesik joldardyń durys jóndelmeıtindigi jurttyń yǵyryn shyǵardy. Jaryq máselesi de óte ózekti. Qaladaǵy birqatar kóshelerge jaryq tartylmaǵan. Sonyń saldarynan balalar qarańǵy túskende mektepten úıge qaıtýǵa qorqady.
Odan keıin ıdeologııalyq turǵyda ataýy eskirgen kósheler kóp. Keńestik kezeńnen kele jatqan esim-soıy eshkimge belgisiz adamdardyń aty berilgen kóshelerdi qazaqshalandyrý qajet.
- Halyqtyń jaǵdaıyn jaqsartyp, tabysyn arttyrý úshin qandaı sharalar qajet dep oılaısyz?
- Birinshi kezekte, buryn jabylǵan iri zaýyt-fabrıkalardyń jumysyn qaıta jandandyrý kerek. Jeke kásipkerlerge qajetti jaǵdaı jasalyp, memleket tarapynan qoldaý kórsetilgeni abzal. Sonda jańa jumys oryndary kóptep ashylady.
- Abaı oblysy qurylatyny jaıly habardan keıin Semeıde baspana baǵasy sharyqtap ketti dep jatyr. Jalǵa beriletin ǵımarattar men keńselerdiń de aqysy artqan kórinedi. Sizdiń pikirińizshe, aldaǵy ýaqytta shahar boıynsha barlyq salada baǵa kóterilýi múmkin be?
- Ras, qazir Semeıde jyljymaıtyn múlik baǵasy kúrt ósip ketti. Onyń ishinde baspana men jer telimderi erekshe qymbattaǵan. Qala oblys ortalyǵyna aınalatyndyqtan bul qalypty protsess. Alaıda soǵan oraı jurttyń jalaqysy da joǵarylaýy tıis. Baǵany tym aspandatyp jiberýge de bolmaıdy. Ákimdik tarapynan tıisti baqylaý bolǵany abzal.
- Osy ýaqytqa deıin Semeı qalasyn basqarǵan ákimderdiń jumysyna kóńilińiz tola ma?
- Buǵan deıin Semeı jeke oblys bolmaǵandyqtan onyń kúni Óskemenge qarap keldi. Qala ákimderi tek oblystan bólingen aqshany ıgerip, berilgen tapsyrmany oryndap qana otyrdy. Sonyń saldarynan shaharǵa iri ınvestıtsııalar tartylmady. Meniń kóz aldymda Semeıdi 6 ákim basqardy.
Olar - Nurlan Omarov, Meıramhat Aınabekov, Aıbek Kárimov, Ermak Sálimov, Nurymbet Saqtaǵanov pen Baqytjan Baıahmetov. Azǵandaı ýaqytta basshy 6 ret aýysqan. Sonyń ishinde eldiń kóńilinen shyǵyp, áli kúnge deıin aýzynda júretin – Meıramhat Aınabekov. Ol halyqpen tyǵyz jumys istep, qalanyń damýyna súbeli úles qosty.
- Jeke oblys bolyp qurylǵan soń turǵyndar naqty qandaı ózgerister kútip otyr?
- Abaı oblysy qurylatynyn alǵash estigende qalada qýanbaǵan adam sirá, joq shyǵar. Ózgeristi burynnan qalap kele jatqan buqara jaqsylyqtan úmitti. Infraqurylym jaqsaryp, kóshelerdiń óńi kirip, jańa demalys oryndary salynsa dep tileıdi. Jańa aıtqanymdaı, barlyǵy negizinen jumysqa ornalasyp, jaqsy tabys tabýdy qalaıdy.
Ózim ádebıet áleminiń qazanynda qaınap júrgendikten qalamgerlerge qoldaý kórsetilse deımin. Abaıdyń, Shákárim men Muhtardyń jerinde rýhanııatqa, ónerge, jazba ádebıetine qatysty tyń jobalar iske asyrylsa nur ústine nur bolar edi.
- Endi Semeıde týyp-ósip, qazir eldiń basqa qalalarynda júrgen bilikti kadrlar men bilimdi jastar kindik qany tamǵan jerge qaıta oralady dep oılaısyz ba?
- Bul kıeli jerde kindigi kesilgen azamattardan túrli salada myqty mamandar shyǵyp jatqany barshaǵa aıan. Prezıdent apparatynan bastap san alýan memlekettik mekemelerde, iri kompanııalarda mańdaı terin tógip júrgender az emes. Olardy týǵan jerge kelip, elge qyzmet etýge shaqyramyn. Biraq barlyǵy qaıtyp keledi dep aıtý qıyn.
Semeıdi aıaqqa turǵyzý úshin bilimdi kadrlar kerek-aq. Biraq munda eshkim qalmady deýge bolmas. Qalada áli kúnge deıin jumys istep kele jatqan qolynan is keletin bilimdi azamattar bar.
- Sóz sońynda aıtaryńyz?
- «Aıta-aıta Altaıdy, Jamal apam qartaıdy» demekshi, Semeıdiń muń-muqtajyn aıtyp halyq ábden sharshady. Endi mine, azǵandaı ýaqyttan keıin el tilegi oryndalaıyn dep tur. Jańa oblystyń jańa Qazaqstandaǵy tynysy erekshe bolady dep úmittenemiz. Barsha semeılikterge týǵan jerdiń kórkeıýi jolynda bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp eńbek etýge shaqyrǵym keledi.