Saılaýshylar tizimimen qalaı tanysýǵa bolady
Saılaýshylar tizimi qalaı daıyndalady?
Bul tizimdi jasaýǵa jergilikti atqarýshy organ jaýapty. Jergilikti ákimdik ózderi jaýapty aýmaqtaǵy saılaýshylardyń tizimin turǵylyqty mekenjaıy men jeke tulǵalar týraly memlekettik baza derekterine súıene otyryp jasaıdy.
Bir azamat tek bir saılaý ýchaskesinde ǵana tirkelgen bolýy shart.
Al ýaqytsha tirkelgen azamattar jergilikti atqarýshy organǵa ótinish jazý arqyly ózin turaqty tirkelgen jerindegi tizimnen alǵyzyp, turǵylyqty orny boıynsha tizimge engize alady.
Saılaýshylar tizimine ózgeris qandaı jaǵdaıda engiziledi?
Árbir azamat saılaý taǵaıyndalǵan kúnnen bastap ózin saılaýshy retinde tirketýge quqyly.
Eger azamat saılaý bolatyn kúni turǵylyqty jeri boıynsha tirkelgen ýchaskege kele almaıtynyn kem degende 30 kún buryn bilse, saılaý kúni ornalasatyn jeri boıynsha saılaýshylar tizimine tirkelý týraly ótinish jazady.
Azamattyń ótinishi atalǵan tarmaqqa sáıkes bolsa, jergilikti organ onyń tilegin qanaǵattandyrýǵa mindetti.
Saılaýshylar tizimimen qalaı tanysýǵa bolady?
Ár saılaý ýchaskesindegi daýys berýshiler tizimin jergilikti ákimdik 20 mamyrdan keshiktirmeı ýchaskelik saılaý komıssııasyna ótkizýi kerek.
Ýchaskelik saılaý komıssııasy ol tizimdi tanysýǵa nıet bildirgen saılaýshylarǵa 25 mamyrdan keshiktirmeı usynýy tıis.
Ol tizimmen daýys berýshiler saılaý komısııasy ornalasqan orynda tanysyp, tizimdegi derekterdiń durystyǵyn teksere alady.
Daýys berýshi ózin saılaýshylar tiziminen tappaǵan jaǵdaıda nemese ózi týraly qate derek kórgen jaǵdaıda jazbasha túrde shaǵym túsirýge quqyly.
Shaǵymdy saılaý komıssııasy aryz túsken kúni qaraıdy.
Aryz maquldanbaǵan jaǵdaıda saılaý komıssııasy mundaı sheshimniń sebebin dáleldi kóshirmemen birge keshiktirmeı beredi. Bul sheshimmen de kelispegen jaǵdaıda saılaýshy saılaý komıssııasy ornalasqan mekenjaı boıynsha sotqa shaǵym túsire alady. Sot shaǵymdy aryz túsken kúni qaraıdy.
Saılaýshy óz ýchaskesine HQKO beretin mekenjaı anyqtamasy arqyly da tizimge engizilýi múmkin.
Múmkindigi shekteýli jandar qalaı daýys beredi?
Múmkindigi shekteýli jandardyń daýys berýge arnalǵan úı-jaılarǵa kedergisiz kirip-shyǵýyna jergilikti atqarýshy organdar jaǵdaı jasaýǵa mindetti. Ol úshin:
1. Daýys berýge arnalǵan oryn ǵımarattardyń birinshi qabatynda ornalasýy shart. Ol ǵımarat arnaıy pandýstarmen, tósenishtermen, taktıldi kórsetkishtermen (ýaqytsha ruqsat etiledi), esikterdegi qajetti oıyqtarmen, jetkilikti jaryq kózderimen jabdyqtalǵan bolýy kerek.
2. Daýys berýge arnalǵan úı-jaıdy tańdaǵan kezde kire berisi yńǵaıly bolýy, jaıaý júrginshi joldarynyń jaqyn mańda bolýy, avtoturaqqa laıyq oryndardyń bolýy eskerilýi tıis.
3. Ǵımarat tańdap alynǵan soń saılaý ýchaskesi retinde áleýmettik qoljetimdi nysandar kartasyna engiziledi.
Zaǵıp-sańyraý jáne sańyraý saılaýshylar kóp qatysýy múmkin ýchaskelerge sýrdoaýdarmashylar men tıfloaýdarmashylar tartylýy qajet.
Jergilikti atqarýshy organdar saılaý komıssııalaryna múmkindigi shekteýli saılaýshylardyń sany týraly málimet berýi tıis. Sol boıynsha saılaý naýqany men merzimi, ótkizý jáne uıymdastyrý tártibi týraly, bıýlleten toltyrý tártibi týraly dybystyq formattaǵy aqparattyq materıaldar daıyndalady.
Al aqparat kórneki nusqada bolsa, oqýǵa yńǵaıly, úlkeıtilgen qarippen jazylýy kerek. Múmkindigi shekteýli azamattarǵa arnalǵan aqparattyq materıal daýys berýge arnalǵan úı-jaıdyń aýmaǵynan oryn tebýi tıis.
BUU-nyń Múmkindikteri shekteýli azamattardyń quqyqtary týraly konventsııasyna sáıkes, aldaǵy Prezıdent saılaýy qarsańynda tómendegi ónimder ázirlenetin bolady.
1). «Múmkindikteri shekteýli saılaýshylarǵa arnalǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» aýdıo nusqadaǵy jadynama. (10201 dana).
2). «Múmkindikteri shekteýli saılaýshylarǵa arnalǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» ádistemelik jadynama. (10482 dana).
3). Nashar kóretinderge arnalǵan arnaıy ulǵaıtqyshtar (10201 dana).
Bul ónimder elimizdegi barlyq ýchaskelik saılaý komıssııalary men múgedekterge arnalǵan mamandandyrylǵan kitaphanalarǵa taratylady.
Ortalyq saılaý komıssııasy aýmaqtyq saılaý komıssııasynyń múshelerin elektorattyq oqytýdy qolǵa almaq. Komıssııa múshelerin saılaý barysynda múmkindikteri shekteýli azamattardyń saılaý quqyqtary boıynsha testileý júrgiziledi.
Saılaý naýqandarynyń tarıhynda múmkindikteri shekteýli azamattardyń quqyqtaryn keshendi qamtý sharalary tuńǵysh ret qolǵa alynyp otyr.