Saılaýda Qazaqstan halqynyń belsendiligi joǵary bolǵandyǵy - Prezıdenttiń eńbegi - QR OSK múshesi M.Sársembaev
- Qazirgi ýaqytta halyqaralyq jáne otandyq sarapshylar bul saılaýda Qazaqstan halqynyń belsen diligi joǵary bolǵandyǵyn aıtýda. Osynyń syry nede? Bul sizderdiń taraptaryńyzdan júrgizilgen jumystardyń nátıjesi desek bola ma?
- Eń aldymen, bul - memleketti sheber basqaryp, álemdik qarjylyq-ekonomıkalyq daǵdarys tolqynyna qaramastan, Qazaqstan halqynyń materıaldyq-qarjylyq jaǵdaıyn jaqsartý úshin bar múmkindikti jasap kelgen is basyndaǵy Prezıdenttiń eńbegi. Sondyqtan, halyq óziniń ómir jaǵdaıyn odan ári jaqsartýǵa degen óz úmitterin biryńǵaı ekpinde baılanystyra otyryp (saılaýshylardyń kelýi - barlyq saılaýshylardyń jalpy sanynan 95,21 paıyz), kelesi 5 jylǵa Elbasyna senim artýdy uıǵardy. N.Nazarbaevqa 8 mln. 833 myń 250 saılaýshynyń nemese daýys berýge qatysqan saılaýshylardyń 97,75 paıyzynyń daýys berýi bul tek senim bildirý ǵana emes, adam jáne Prezıdent retinde onyń atyna alǵys bildirý.
Budan basqa, kandıdattardyń ózi, olardyń shtabtary, 30 myńǵa jýyq senim bildirgen adamdary onyń saılaý aldyndaǵy baǵdarlamalarymen, belsendi is-qımyldarymen, júzdegen kezdeýlermen, qyzyqty sóz sóıleýleri men is-sharalarmen, ózderiniń on myńdaǵan úgit materıaldarymen, buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy myńdaǵan basylymdarymen, ómirlik mańyzdy problemalardy tujyrymdaý jáne olardy sheshýdiń joldaryn usynýymen saılaý aldyndaǵy úgit kezeńinde saılaýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn týdyryp, keıinnen olardyń 2015 jylǵy 26 sáýirde saılaýǵa jappaı kelýine sebep boldy.
2 aı boıy prezıdenttik saılaý naýqany ishinde elektorattyń saılaý kúninde úlken belsendilik tanytýyna Ortalyq saılaý komıssııasy (6 múshe jáne apparat), saılaý komıssııalarynyń 69 755 múshesi, olardyń ishinde 9 741 saılaý ýchaskesiniń 68 187 saılaý komıssııasynyń múshesi, el boıynsha 224 aýmaqtyq saılaý komıssııasynyń 1568 múshesi uıymdastyrýshylyq járdem kórsetti. Ortsaılaýkom tapsyrysy boıynsha ázirlengen 32 aqparattyq jáne jumyldyrýshy beıne jáne dybys rolıkteri respýblıkalyq telearnalardyń efırlerinde shamamen 2000 ret shyqty. Ortsaılaýkomnyń tapsyrysy boıynsha ázirlengen saılaý taqyrybyndaǵy 1 223 bılbord elimizdiń barlyq óńirinde jergilikti memlekettik organdary men saılaý komıssııalarynyń járdemdesýimen ornalastyryldy. Ortsaılaýkom músheleri men qyzmetkerleri saılaý naýqany kezeńinde 15 telearna boıynsha 114 suhbat, 30-dan astam brıfıng berdi, tómen turǵan saılaý komıssııalarynyń múshelerimen qatar júzdegen taldaý jáne aqparattyq maqalalardy respýblıkalyq jáne óńirlik gazetterde jarııalady.
Áleýmettik-saıası baǵyttaǵy 16 respýblıkalyq telearna, 51 respýblıkalyq gazet, 117 ınternet-resýrs, 27 aýmaqtyq telearna jáne 179 aýmaqtyq gazet buqaralyq qoǵam sanasynyń nazaryna saılaý máseleleri boıynsha 39 000 materıaldy jetkizdi.
- Halyqaralyq sarapshylar saılaýǵa joǵary baǵa berýde. Desek te , olardyń tarapynan qandaı da bir syn-eskertpeler, usynystar boldy ma?
- Kóptegen halyqaralyq baıqaýshylar shynynda da ótken prezıdenttik saılaýdy joǵary baǵalady. 2015 jylǵy 27 sáýirdegi baspasóz máslıhatynda TMD-nyń halyqaralyq baıqaýshylar mıssııasynyń basshysy S.Lebedev prezıdenttik saılaýǵa joǵary baǵa berdi. TMD mıssııasynyń músheleri, TMD Atqarý komıtetiniń atynan saılaý ádil, erkin, Qazaqstan Konstıtýtsııasy men saılaý zańnamasynyń normalaryna sáıkes, ashyq túrde boldy, dep atap ótti.
Túrkitildes memleketterdiń yntymaqtastyq keńesi baıqaýshylary mıssııasynyń qorytyndysynda «Qazaqstan Respýblıkasynda prezıdenttik saılaý ashyq jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq zańńamasy men saılaý ótkizý boıynsha tanylǵan halyqaralyq normalarǵa sáıkes ótti», dep jazylǵan.
ShYU dan baıqaýshylar mıssııasy Qazaqstanda «memleket basshysynyń saılaýy ashyq, erkin jáne demokratııalyq túrde ótti», dep málimdedi.
Túrkitildes elderdiń Parlamenttik assambleıasy (TúrkPA) atynan halyqaralyq baıqaýshylar mıssııasy 2015 jyldyń 26 sáýirinde ótken Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýynyń qorytyndylary boıynsha málimdemesinde «Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýy demokratııalyq jaǵdaıda, ulttyq zańnama men saılaý týraly halyqaralyq normalarǵa tolyǵymen sáıkes ótti», dep oń baǵalady.
EQYU/DIAQB halyqaralyq baıqaýshylar mıssııasy 2015 jylǵy 27 sáýirdegi aldyn-ala tujyrymdary men qorytyndylary boıynsha óziniń málimdemesinde prezıdenttik saılaý naýqanynyń birqatar aspektilerin oń baǵalap, birqatar synı eskertýler jasady. Ol qujattyń aldyn ala jasalǵanyna (mıssııanyń qorytyndy esep 2 aıdan keıin beriledi) silteme jasap, sondaı-aq saılaýdyń sońǵy nátıjelerin jarııalaýdy baıqaý qajettigine, saılaý qorytyndylary boıynsha kelýi múmkin shaǵymdardy baǵalaý qajettigine qaraı saılaýǵa jalpy baǵa berýden tartyndy.
EQYU/DIAQB-nyń aldyn ala qujatyna baılanysty QR OSK túsiniktemesiniń tolyq mátini jaqyn arada Ortsaılaýkomnyń saıtynda memlekettik, orys jáne aǵylshyn tilderinde ornalastyrylatyn bolady, munda OSK ustanymy osy mıssııanyń árbir eskertýi boıynsha tarqatylady.
- Keıbir baıqaýshylar daýys berý kúninde uzyn - sonar kezektiń bolǵanyn synap, aldaǵy ýaqytta oǵan jol bermeý úshin saılaý komıssııasy músheleriniń sanyn arttyrýdy usynýda. Jalpy, kelesi saılaýda mundaı kezektiń bolmaýy úshin qandaı sharalar atqarasyzdar?
- Saılaý ýchaskelerinde saılaýshylar shynymen uzyn-sonar kezekte turdy, bul týraly halyqaralyq baıqaýshylar da aıtqan bolatyn. Jáne bul saılaýshylardyń saılaý ýchaskelerine jappaı kelgenin rastaıdy. Bul problemany sheshý kerektigimen kelisemin. Biraq tek saılaý kúni ǵana emes, sonymen qatar saılaý naýqany kezeńinde de jumys isteıtin saılaý komıssııalarynyń sanyn ósirý esebinen sheshý kerek emes, olardyń kópshiligine aıtarlyqtaı jalaqy tólenedi. Árbir ýchaskelik komıssııany bir adamǵa ulǵaıtý el boıynsha 9 741 adamǵa ulǵaıtýdy bildiredi. Men atalǵan máseleni sheshýdiń 2 tásilin usynar edim. Saılaý ýchaskesiniń tóraǵasy men hatshysy saılaýshylar bıýlletenderin taratýdan bosatylǵan. Saılaýshylar jappaı kele bastaǵan sátterde osy saılaý komıssııasynyń 5 múshesine kómektesip, bıýlletenderdi taratýǵa otyrýyn mindetteýge bolar edi. Budan basqa, ýchaskeniń ashylý jáne jabylý kezindegi jumys ýaqytyn bir saǵatqa ulǵaıtýǵa bolady. Sonda ýchaskeniń jumys saǵattary saǵat 7.00-den bastap 20.00-ge deıin emes, 6.00-den bastap 21.00-ge deıin júrgiziledi. Bul saıajaıshylar men osy kúni jumys jasaıtyn adamdar úshin qolaıly jaǵdaı bolar edi. Árıne, mundaı ádister resmı sheshimdermen resimdelýi tıis.
- Kelesi jyly QR Parlamenti Májilisi depýtattarynyń saılaýy ótedi. Degenmen, qazirgi ýaqytta qoǵamda onyń da merziminen buryn ótýi múmkin degen pikir bar. Osy máseleniń basyn ashyp berseńiz.
- Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komıssııasyna Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine merziminen buryn ótýi múmkin saılaýǵa qatysty qandaı da bir resmı hattar men qujattar kelip túsken joq.
- Suhbatyńyzǵa rahmet!