Saılaý aldyndaǵy úgit-nasıhat: 7 partııa qaı salalarǵa basymdyq berip otyr
AMANAT partııasy qandaı maqsatty kózdep otyr
Pikirsaıys kezinde Májilis depýtattyǵyna kandıdat Aıdos Sarym saılaýaldy baǵdarlama týraly aıtyp berdi.
«Bizdiń baǵdarlama halyqpen birge jazylǵan. Biz turǵyndardyń naqty máselelerin bilemiz jáne olardy sheshe alamyz. Elde tártip ornatyp, áleýmettik ádilettilikti qamtamasyz etemiz. Elimizden zańsyz shyǵarylǵan kapıtaldy qaıtarý mindetin oryndaımyz. Sonymen qatar, sybaılas jemqorlyq, olıgopolııaǵa jáne latıfýndısterge qarsy kúresti kúsheıtemiz. Ár otbasy, ár qazaqstandyqtyń tabysyn arttyratyn bolamyz. Jańa áleýmettik kodeksti qabyldaımyz. Biz aǵa býynnyń zeınetaqysyn jáne bazalyq zeınetaqyny kóteremiz. Zııandy zattarmen jumys isteıtin adamdardyń merziminen buryn zeınetke shyǵýy talabyn oryndaımyz», - dedi A. Sarym.
Munymen qosa ol muǵalimder men dárigerlerdiń, áleýmettik qyzmetkerler men áskerı qyzmetshilerdiń jalaqysyn arttyrý máselesin atap ótti.
«2 mıllıonǵa jýyq azamat alatyn áleýmettik kómekti 1,5 esege kóteremiz.1 mıllıonnan astam oqýshy ornyn qamtıtyn mektepter salamyz. 730 myń otbasyna turǵyn úı salamyz. Ekonomıka salasynda jyl saıyn 40 myńnan astam sapaly jumys ornyn ashatyn júzdegen kásiporyn ashamyz. 1,5 mln jas qazaqstandyqty turaqty jumyspen qamtamasyz etemiz. Biregeı jaǵdaı jasaıtyn jańa salyq kodeksin qabyldaımyz. Odan bólek, bıznes úshin 15 myń retteýshi kedergilerdi alyp tastaımyz», - deıdi AMANAT partııasynyń múshesi.
Sonymen qatar ol aýyldarǵa 1 trln teńge baǵyttalatynyn aıtty.
«Agrarlyq sektorda 100 ınvestıtsııalyq jobany iske asyryp, oǵan 1,5 mlrd dollar jumsaımyz. Biz «Jer amanaty» jobasyn jalǵastyryp, memleketke taǵy 5 mln ga jerdi qaıtaramyz. Qurmetti saılaýshylar, biz saılaý aldy ýádelerimizdiń oryndalýyna kepildik beremiz», - dedi Aıdos Sarym.
Azyq-túlik qaýipsizdigine erekshe mán berý kerek
«Aýyl» halyqtyq demokratııalyq partııasy tóraǵasynyń orynbasary Jıgýlı Daırabaev aıtýynsha, Agrobank qurý máselesin sheshý mańyzdy bolyp tur.
«Aýyl» partııasy ulttyq ál-aýqatty arttyrýdyń túbegeıli jáne jańa saıasatyn usynady jáne ony júzege asyrýǵa daıyn. Partııa aýyldyq aımaqtar men agrarlyq salaǵa revızııa júrgizýdi kózdep otyr. Biz azyq-túlik qaýipsizdigi týraly zań qabyldaımyz. Indýstrıaldy-agrarlyq elge laıyq reformalar bolýy tıis. Memlekettik bıýdjet esebinen barlyq aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerdiń kredıttik júktemesin bosatamyz. Eshkimniń batyly jetpegen Agrobank qurý máselesin sheshemiz», - dedi J. Daırabaev.
Onyń paıymynsha, aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýshiler úshin búkil salyq túrlerin joıý kerek.
«Atap aıtqanda, «Aýyl» partııasy aýylǵa jaıly turmysty qamtamasyz etýdi kózdep otyr. Aýyldardyń ınfraqurylymyn qalpyna keltirip, damytý kerek. Aýyl áıelderiniń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartý qajet, ıaǵnı olardyń ómir súrýine qolaıly jaǵdaı jasaý mańyzdy. Úıde bala baǵyp, onyń tárbıesimen aınalysyp otyrǵan áıelder memleketten qarjylaı qoldaý alýy tıis», - dedi partııa tóraǵasynyń orynbasary.
Sonymen qatar ol aýyl men qala arasyndaǵy bilim jáne medıtsınalyq qyzmet salasyndaǵy alshaqtyqty barynsha joıý kerek ekenin aıtty.
«Elimizdi ındýstrıaldy-agrarlyq derjavaǵa aınaldyramyz jáne sol arqyly azyq-túlik qaýipsizdigi deńgeıi óte joǵary memleket quramyz. Biz baqýatty aýyl, damyǵan qala, qýatty memleket qalyptastyramyz», - dedi Jıgýlı Daırabaev.
Qazaqstan ekonomıkasyna qandaı ózgerister qajet
Pikirsaıys barysynda Respublica partııasynyń teń tóraǵasy Dınara Shúkijanova qazaqstandyqtardyń jaǵdaıyn jaqsartý úshin partııa ne usynatynyn aıtty.
«Biz, Respublica partııasy ekonomıkalyq ózgeristerdiń túpki nátıjesi - qazaqstandyqtardyń ál-aýqatyn jaqsartý ekenin naqty túsinemiz. Sizderge qarapaıym ǵana mysal keltireıin, 2023 jyly Qazaqstannyń kiris bóligi - 17 trln teńge, al shyǵys bóligi - 21 trln teńge. Demek, 2023 jyly memlekettik bıýdjettiń tapshylyǵy 4 trln teńge bolady. Eger memleketimiz kásiporyn bolsa, onda bul kásiporyn bankrotqa ushyrar edi. Qandaı salany ári qalaı damytýdy qalaǵanymyz mańyzdy emes. Oǵan aqsha joq. Muny bıznes ustanymy turǵysynan aıtyp otyrmyn. Respublica partııasy – ekonomıkanyń shynaıy sektorynda jumys isteıtin bıznesmender», - dedi partııanyń teń tóraǵasy.
Dınara Shúkijanovanyń atap ótýinshe, keıingi 10 jylda qazaqstandyqtar pandemııany, devalvatsııany, sanktsııany bastan keshirdi jáne kún saıyn shynaıy ekonomıka jaǵdaıynda jumys istep jatyr.
«Biz basqasha ádis usynǵymyz keledi. Biz ekonomıkanyń, Qazaqstan ekonomıkasynyń kiristi bolǵanyn qalaımyz. Sol ýaqytta kez kelgen qarajatty densaýlyq saqtaýǵa, bilimge jáne ózge de salalardy damytýǵa jumsaýǵa bolar edi. Qazirgi sátte bárimiz de 30 jyldan keıin álemniń joǵalyp ketpeıtinin jaqsy bilemiz. Múmkin, zalda otyrǵan kópshilikke bul qyzyq emes te shyǵar. Biraq, meni bul tolǵandyrady. 30 jyldan keıin qyzym qazirgi meniń jasyma keledi. Onyń qalaı bilim alatyny, qaıda jumys isteıtini jáne qalaı emdeletini óte mańyzdy. Biz ınfraqurylymdy damytýymyz qajet. Shıkizattyq baǵyttan óńdeýge bet burýymyz kerek», - dedi ol.
Halyq naqty ózgeristerdi kútip otyr
Qazaqstan halyq partııasynyń tóraǵasy Ermuhamed Ertisbaev barsha qazaqstandyqtardy aldaǵy saılaýǵa belsendi qatysýǵa shaqyrdy.
«Bizdiń partııamyzdyń ıdeıasy – sotsıalızm. «Qaıdaǵy sotsıalızm?» dep suraýlaryńyz múmkin. Mysaly, skandınavııalyq sotsıalızm bar. Norvegııa osydan jarty ǵasyr buryn ǵana Soltústik teńizden munaı men gazdyń orasan zor qoryn tapqan. Al qazir ár norvegııalyqtyń arnaıy shotynda orta eseppen 238 myń eýro jatyr. Jańadan velosıped oılap tabýdyń qajeti joq. Bizde ıdeıa bar, sol ıdeıaǵa qadam basyp kelemiz. Bul turǵydan alǵanda, eger 19 naýryzda mıllıondaǵan adam Halyq partııasynyń baǵdarlamasyn qoldasa, bul ıdeıa materıaldyq kúshke aınalady. Biz bul iske izgi nıetpen qaraımyz», - dedi E. Ertisbaev KTK telearnasynda ótken pikirsaıysta.
Onyń aıtýynsha, halyq naqty ózgeristerdi qalaıdy.
«19 naýryzda kimge daýys berseńizder de, ózińiz bilesiz. Tek azamattyq, konstıtýtsııalyq paryzyńyzdy oryndasańyz boldy, eń bastysy – saılaýǵa kelińizder!», - dedi partııa tóraǵasy.
Sondaı-aq, ol pikirsaıys kezinde ózge partııa ókilderiniń saýalyna jaýap bere otyryp, kásipkerlerdi erkine qoıa berý kerektigin aıtty.
Ermuhamet Ertisbaevtyń pikirinshe, ákimder men sýdıalardy saılaıtyn júıe engizilse, eldegi ahýal túbegeıli ózgermek.
JSDP ne usynady
Jalpyulttyq sotsıal-demokratııalyq partııasynyń tóraǵasy Ashat Rahymjanov saılaýaldy baǵdarlamasynyń basym baǵyttaryna toqtalyp, josparlarymen bólisti.
«Olıgarhııaǵa baǵyttalǵan ekonomıkadan arylatyn kez keldi. Qazaqstan ekonomıkasy - bul qarapaıym bólshek saýda. ıAǵnı, «satyp al da – saýdala», basqa eshteńe joq. Tek keıbir adamdar baıyp, mıllıondaǵan azamattar kedeı bolatyn protsesti toqtatý kerek. JSDP ne usynady? Birinshiden, offshorlyq shottardaǵy barlyq qarajatty elge qaıtarý oryndy. Bul odan ári júrgiziletin reformalar úshin qajet», - dedi A. Rahymjanov.
Onyń paıymynsha, elimizdegi kásiporyndar máselesin sheshý kerek, sondaı-aq baılyqty óndirý jáne eksporttaý salalaryn birtindep el menshigine alý qajet. Munaı, ýran jáne altyn sııaqty qazba baılyqtar jekelengen adamdardyń ıgili men basqarýy úshin berilgen joq.
«Kim kóp aqsha tapsa, sol bıýdjetke kóbirek salyq tóleýi tıis. Bul óz kezeginde tıimdi áleýmettik saıasatty júrgizý úshin qajet», - dedi ol.
Sonymen qatar A. Rahymjanov tutynýshylyq nesıeler boıynsha paıyzdyq mólsherlemeni jáne kepildik boıynsha usynylatyn kredıt pen ıpotekanyń ústemesin tómendetý qajet ekenin aıtty.
«Taǵy bir mańyzdy másele – sybaılas jemqorlyq. Sybaılas jemqorlyq halqymyzdyń órkendeýine kedergi keltiredi. Onymen ashyq jáne aıaýsyz kúresý kerek. Jemqorlardy túrmege jabý kerek. Parlament te ashyq bolýy tıis. Onda balama pikirler erkin aıtylýy qajet. Osynyń aldyndaǵy shaqyrylymda bolǵan partııalar ózderiniń kásibı jaramsyzdyǵyn kórsetti. Olar qarapaıym azamattardyń múddelerin qorǵamaıdy. Baǵalar negizsiz qymbattap jatyr. Máselen, siz dúkenderde qaryz dápterleriniń bar ekenin jaqsy bilesiz. Adamdar qaryzǵa tamaqtanady, qaryzǵa ómir súredi. Bul dápterler bizdiń halqymyzdyń jaǵdaıynyń nasharlaǵanyn aıǵaqtaıdy», - dedi Ashat Rahymjanov.
Jer qoınaýyna qatysty kelisimshartty qaıta qaraý kerek
«Aq jol» demokratııalyq partııasy ulttyq keńesiniń múshesi Danııa Espaeva saılaýaldy baǵdarlamada baılar men kedeıler arasyndaǵy alshaqtyqty joıý, ekonomıkany monopolııadan shyǵarý mindeti qoıylǵanyn aıtty.
«Aq jol» partııasynyń saılaýaldy baǵdarlamasynda biz kedeılikti azaıtý, baılar men kedeıler arasyndaǵy alshaqtyqty joıý, ekonomıkany monopolııasyzdandyrý mindetin qoıyp otyrmyz. Biz kedeılikti qalaı jeńýge bolatynyn bilemiz – bul úshin jappaı kásipkerlikke múmkindik jasaý kerek. «Aq jol» partııasy shaǵyn bıznesti esep berýden bosatýdy, onyń aınalymyn 100 mln teńgege deıin ulǵaıtyp, patentpen jumys isteýge múmkindik berýdi talap etedi. Bir ǵana osy múmkindik jumys oryndarynyń sanyn kóbeıtýge múmkindik beredi, jumyspen qamtýǵa arnalǵan birde-bir baǵdarlama mundaı nátıje bermegen. Biz sheteldik jer qoınaýyn paıdalanýshylarmen kelisimsharttardy qaıta qaraýdy jáne paıdany bólýde Qazaqstannyń úlesin arttyrýdy talap etemiz», - dedi Danııa Espaeva KTK telearnasynda ótken debatta.
Sondaı-aq, spıker «Aq jol» partııasy Qazaqstannan tys jerlerge ketken jemqorlardyń aqshasyn qaıtarýdy talap etetinin jetkizdi.
«Jemqorlar jazasyn ótegennen keıin de Qazaqstannan tys jerge shyǵýǵa quqyǵy joq dep sanaımyz. Aýyl turǵyndarynyń baspana jaǵdaıyn jaqsartý úshin mindetti aýyldyq ıpotekalyq nesıeleýdi usynamyz, al búginde qalalarǵa jappaı kóship kele jatqan jastar úshin ákimdikter áleýmettik turǵyn úı salýy kerek, sonda bul jastar aıaqqa turyp, bolashaqta ózderine odan táýir baspana satyp ala alady. Búgingi baspana baǵdarlamalary tek kópbalaly otbasylarǵa arnalǵan, al jas otbasylar ne isteýi kerek? Sondyqtan biz jas otbasylarǵa arnalǵan ıpotekalyq baǵdarlamalar boıynsha árbir bala úshin paıyzdyq mólsherlemeni tómendetýdi usynamyz», - dep tolyqtyrdy Danııa Espaeva.
Ádiletti Qazaqstannyń múddesi úshin kúresip jatyrmyz
Partııalar ókilderi arasynda pikirsaıysta «Baıtaq» jasyldar partııasynan qatysqan Aınur Sábıtova partııanyń jospary týraly aıtty.
«Biz «Baıtaq» jasyldar partııasyn qurdyq. Óıtkeni biz ýádelerdi estýden jáne iri ónerkásiptik kompanııalardyń elimizdiń jer qoınaýy esebinen qalaı baıyp jatqanyn kórýden sharshadyq. Ónerkásipter aýany lastap jatyr. Balalarymyz osy las aýamen tynys alady, sondaı-aq mundaı jaǵdaıdan ata-analarymyzdyń da densaýlyǵy nasharlaıdy», - dedi A. Sábıtova.
Osy oraıda ol mundaı zalal úshin, onkologııalyq aýrýlar men basqa da dertter úshin eshkim ótemaqy almaı jatqanyn basa aıtty.
A. Sábıtovanyń aıtýynsha, «Baıtaq» partııasynyń tuǵyrnamasynda densaýlyǵy myqty, aqyldy, bilimdi, sybaılas jemqorlyqqa qarsy sanasy qalyptasqan jastardyń múmkindigimen ekonomıkany kóterip, memlekettiń qýatyn arttyrýǵa erekshe mán berilip otyr.
Sonymen qatar ol salaýatty ómir salty elimizdiń ekonomıkasyna da ońtaıly yqpal etetinin jetkizdi.
«Elimizge taza energııa men taza ónerkásip qajet ekenin aıtqymyz keledi. Biz bılik úshin emes, ádiletti Qazaqstannyń múddesi úshin kúresip jatyrmyz. Biz kún saıyn azamattarymyzdyń, qarapaıym halyqtyń quqyǵyn qorǵap kelemiz. Eger biz Parlamentke kirsek, onda «Baıtaq» partııasy tıisti aýdıt júrgizip, ónerkásiptik keshenniń ekologııaǵa keltirgen zııanyna qatysty táýelsiz zertteýler júrgizemiz. Biz bul baǵytta tıisti áreketter jasap jatyrmyz jáne josparymyzdy júzege asyramaqpyz», - dedi A.Sábıtova.