Saıası qýǵyn-súrgin árbir qazaqstandyq otbasyn aınalyp ótpedi – memkomıssııa
«Búkil sovet halqy úshin 1937-38 jyldardaǵy kýǵyn-súrgin qaıǵy-qasiret bolsa, qazaqstandyqtar úshin 1928-33 jyldar – buryn-sońdy bolmaǵan alapat qasiret. Dál osy jyldary bolshevıktik-stalındik rejım aldyn ala ázirlegen halyqqa qarsy saıasat pen onyń Qazaqstandaǵy qolshoqparlary qabyldaǵan memlekettik sheshimderdi júzege asyrýy saldarynan qazaq halqynyń jartysynyń ólimine ákep soqqan naýqandar ótkizildi. Kúshtep ujymdastyrý men otyryqshylandyrýdy, kúsh qoldanyp et jáne astyq jınaý úshin kóptegen saıası sheshimder men zańdy aktiler qabyldandy, bul jazyqsyz qurbandardyń kóbeıýine ákep soqty. Mysaly 1932 jylǵy 7 tamyzdaǵy «Úsh masaq týraly» zań boıynsha sharýalarǵa qatysty buryn-sońdy bolmaǵan qatal repressııalar qoldanyldy. Osylaısha, zań qoldanylǵan birinshi jyly 33 myń 345 adam sottaldy. Bıliktiń kinásinen ash balalar men otbasy múshelerin tamaqtandyrý úshin adamdar masaq terip, úıine alyp ketýge májbúr boldy. Bul úshin olar atý jazasyna kesildi nemese 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy», - dedi Sabyr Qasymov óńirlik komıssııalarmen birge ótken semınarda.
Moderator tek tikeleı qýǵyn-súrgin qurbandary, ıaǵnı atylǵandar, sottalǵandar, jer aýdarylǵandar ǵana emes, osy naýqan saldarynan zardap shegip, áleýmettik, azamattyq quqyqtarynan, qarapaıym turmystyq jaǵdaılarynan aıyrylǵan, jetim qalǵandardyń kóp ekenin, ıaǵnı qaıǵyly oqıǵa árbir qazaqstandyq otbasyn aınalyp ótpegenin atap ótti.
«Arhıvter – obektıvti shyndyqty izdeý men ornatýdyń jalǵyz kózi emes. Óńirlerde, aýyldar men aýyldarda úlken izdeý jumystaryn uıymdastyrý qajet. Aqsaqaldardy izdep, estelikterin jazyp alyp, jańa faktiler, otbasylyq jádigerler men qujattar izdegen jón. Barlyq shyǵarmashyl zııaly qaýym ókilderin, qoǵamtanýshy ǵalymdardy jáne tutas el boıynsha Memlekettik komıssııanyń jumysyna belsendi qatysýǵa shaqyramyn», - dedi Sabyr Qasymov.
Aıta keteıik, elordada «Qazaqstan sharýalaryna qatysty bolshevıktik-stalındik bıliktiń kúshtep ujymdastyrý men otyryqshylandyrý, kúshtep et jáne astyq daıyndaý jáne basqa da saıası naýqandary barysyndaǵy saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý» semınar ótti.
Jıyndy Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komıssııanyń jobalyq keńsesi Almaty oblysynyń ákimdigimen birlesip ótkizgen.
Foto: el.kz