Saıasattanýshy aldaǵy Májilis saılaýynyń erekshelikterin atady
«Aldaǵy kezekten tys Májilis pen máslıhattar saılaýy jańa, erekshe jaǵdaıda óteıin dep tur. Munyń barlyǵy Prezıdent júrgizip jatqan saıası reformalardyń naqty jemisi, kórinisi dep aıtýǵa bolady. 2019 jyldan beri Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi aıasynda saıası reformalardyń 5 toptamasy qabyldandy. Onyń aıasynda elimizdegi belgili saıasattanýshylar, sarapshylar, qoǵam belsendileriniń qatysýymen zańnamalyq turǵyda saılaý, saıası partııalar, sherýler týraly zańnamalarǵa ózgerister engizildi. Sonyń nátıjesinde aldaǵy ótetin saılaýdyń buǵan deıingi saıası dodalardan bir ereksheligi – bul saılaý júıesiniń ózgerýi. ıAǵnı, osy joly saılaý proportsıonaldy-majorıtarly júıemen ótedi. Demek, tek partııalyq tizimmen ǵana emes, sonymen birge jekelegen azamattar ózin-ózi usyný arqyly 29 mandat úshin talasqa túse alady. Bul oryn tek Májilis deńgeıinde. Al oblys, qala, aýdan deńgeıinde máslıhatta bul úles ózgeredi. Mysaly oblysta 50/50 bolsa, al aýdan, qala deńgeıinde 100 paıyz ózin ózi usyný arqyly saılaýǵa qatysýǵa múmkindik berilip otyr», - dedi saıasattanýshy.
Onyń atap ótýinshe, aldaǵy saılaýdan keıin Májiliske jańa saıası kúshterdiń, jańa saıası partııalardyń kelýi mańyzdy. Al olardyń tómengi palataǵa ókildik etýine saılaý kezinde saıası partııalardyń Parlamentke ótý shegin 7 paıyzdan 5 paıyzǵa deıin tómendetý múmkindik beredi. Sonymen qatar elimizde saıası partııalardy tirkeý sharttary da birshama jeńildetildi. Naqtyraq aıtsaq, buryn saıası uıymnyń tirkelýi úshin jaqtaýshylar sany 40 myń, odan keıin 20 myń bolýy tıis edi. Zańǵa engizilgen ózgertýlerdiń arqasynda saıası partııalar 5 myń jaqtaýshysymen tirkelýge múmkindik aldy. Mundaı múmkindikti taıaýda 2 saıası uıym paıdalanyp, Ádilet mınıstrliginen resmı tirkeýden ótti.
«Árıne, bul elimizdegi saıası alýantúrlilikke múmkindik beredi. Osy turǵydan alǵanda muny saılaýdyń jańashyldyǵy, ereksheligi deýge bolady. Munan bólek, daýys berý bıýlletenine «barlyǵyna qarsymyn» degen jańa baǵan engizildi. Onyń ótken kezekten tys prezıdent saılaýynda qoldanylǵanyn kórdik. Nátıjesinde úmitkerlerdiń «barlyǵyna qarsymen» degen saılaýshylardyń úlesi 5 paıyzdy qurady. Bul da azamattardyń saılaýdaǵy tańdaý quqyǵy. Demek, saıası partııany nemese qandaı da bir kandıdatty múldem qoldamaıtyn azamattar saılaýda osy quqyǵyn qoldanady. ıAǵnı, azamattar saılaýǵa kelip daýys berý, «barlyǵyna qarsymyn» degen baǵanǵa belgi qoıý arqyly óziniń saılaýǵa qatysy bar ekenin bildirýge múmkindik alyp otyr», - dedi Ulttyq quryltaı múshesi.
Sonymen qatar Qazbek Maıgeldınov Prezıdent bastamasymen áıelder men jastarǵa jáne múgedek azamattarǵa Májiliste 30 paıyzdyq kvota qarastyrylyp otyrǵanyna nazar aýdartady.
«Májilistegi partııalyq tizimmen saılanatyn 69 mandatqa da, majorıtarlyq tizimmen saılanatyn 29 mandatqa da osy kvota mindetti túrde saqtalatyn bolady. Bul áıelderdiń, jastardyń, sonymen qatar múmkindigi shekteýli azamattardyń saılaný quqyǵyn paıdalanýǵa úlken úles qosady», - dedi ol.
Saıasattanýshy kez kelgen saılaýdyń ádil ótýi – bul azamattardyń sol saılaýǵa qatysý belsendiligine tikeleı baılanysty ekendigin basa aıtady.
«Osy turǵydan alǵanda búginde elimizde baıqaýshylar ınstıtýty úlken qarqyn alyp otyr. ıAǵnı, saılaýdyń ádil, ashyq ótýine daýys berý kezinde de, olardy sanaý kezinde de baıqaýshylardyń qatysýy, úlken úles qosady. Májiliske, ásirese máslıhattarǵa ózin ózi usynatyn azamattyń bolsyn, saıası partııanyń bolsyn senimdi ókilderi bolady. Baıqaýshylardy da tartýǵa múmkinshiligi bar. Biz osy baıqaýshylar ınstıtýty arqyly saılaýdyń ádil ótýine septigimizdi tıgizemiz dep oılaımyn», - dedi Qazbek Maıgeldınov.
Ulttyq quryltaı múshesi búginde halyq qalaýlylaryna turǵyndar tarapynan talaptyń joǵary ekendigine toqtaldy.
«Tipti, saıası partııalardyń ózi úmitkerler tizimin bekitken kezde ishki suryptaýǵa qatań talap qoıyp jatyr. Sebebi, eń aldymen depýtattar jarııaly bolýy kerek. Olardyń ashyqtyǵy óte joǵary bolýy tıis. Belsendiligi, saılaýshylarmen kezdesýi, kózqarasyn bildirýi, Májilis minberinen azamattardyń múddesin qorǵaý máselesinde saıası saýattylyǵy joǵary bolýy shart. Halyq qalaýlylarynyń pikirtalasqa aralasýǵa yntasy da joǵary bolǵany jón. Sonymen qatar memleketshildik qasıetterine de nazar aýdarý qajet. Sonymen qatar kez kelgen depýtat saılaýshylardyń aldynda bergen ýádesin, saılaýaldy baǵdarlamasyn oryndaýǵa múddeli bolýy tıis. Demek, alda parlamentarızm ınstıtýtynyń damýynda úlken beles kútip tur. Osy belesten abyroımen ótý kerek. 8-shi saılanatyn Májilis óz úmitkerlerin usyný arqyly jańa Úkimetti jasaqtaýǵa atsalysady. Osylaısha, biz tek elimizdegi saıası júıeniń qaıta qurylýyn ǵana emes, sonymen qatar memlekettik apparattyń, onyń ishindegi memlekettik qyzmettegi, bıliktegi jańa tulǵalardyń, elıtanyń kelýin kútemiz», - dedi Qazbek Maıgeldınov.
Ashyq kózderden alynǵan foto