Saıasat Nurbek: Pandemııanyń bilim salasyna áserin «úreıli tús» sekildi umyta salý múmkin emes
«Ózderińiz biletindeı, pandemııa bastalǵannan keıin álemdegi barlyq memleket mektepterdi onlaın oqytýǵa aýystyra bastady. Menińshe, pandemııa jarııalanǵan 193 memlekettiń birde-biri osynaý jańashyl tártipke daıyn bolǵan joq. Qazaqstan da týyndaǵan máseleden aınalyp ótpedi. Atap aıtqanda, jyldar boıy qordalanyp kele jatqan ınfraqurylymdyq, kadrlyq, uıymdastyrýshylyq, basqarýshylyq problemalardyń betin pandemııa ashyp berdi. Onyń saldaryn Eýropanyń damyǵan memleketteri eńsere almady desek te, osy rette biz tańǵalarlyq keısti Qytaıdan kórdik. Eseptep kórińiz, statıstıkaǵa sensek ol memlekette 180 mıllıon oqýshy bar. Olardyń bári de az ýaqyttyń ishinde ǵana onlaın oqytýdyń qajetti quraldarymen qamtamasyz etildi. Álbette bul jyldam beıimdelý protsesine Qytaıdyń basqarý modeli de áser etkenin atap ótý kerek», - dedi Saıasat Nurbek onlaın rejımde «Bolashaq» qaýymdastyǵynyń uıymdastyrýymen ótken «Jastar jáne ınnovatsııalar» forýmynda.
Onyń aıtýynsha, Qytaıdaǵy ІT salasyndaǵy úzdik mamandar men Hýaveı sekildi iri kompanııalar, júz myńdaǵan ınjener birden kúsh biriktirip, elge kelgen tegeýrindi eńsere bilgen. Osylaısha resýrstardy úılestire bilý qabileti men basqarý modeliniń ereksheligi Qytaıǵa qashyqtan oqytý isin retke keltirýge kómektesken.
«Ókinishke qaraı damyǵan memleketterdiń ózi de bul aýqymdy jumysty olaı atqara almady. Osy rette biz mynadaı aqıqatpen betpe-bet kelemiz: qazirgi jahandyq kommýnıkatsııalyq ınfraqurylym, ıaǵnı málimetter taratý jelileri pandemııadan kelgen júktemeni kótere almady. Ulttyq ınfraqurylymdyq júıeler de, málimetterdi taratýdyń alyp bazalary da sol», - dedi ol.
Saıasat Nurbektiń sózine sensek, ІT salasynyń osynaý qaýqarsyzdaý kúıi osy salaǵa salynatyn ınvestıtsııanyń kólemin edáýir arttyrǵan. Osyny sezgen Ilon Mask «biz áli 2D deńgeıinde oılanyp júrmiz, damý kerek» dep ІT salanyń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵyn arttyra túsken.
«Pandemııa jaryq túsirgen taǵy bir ótkir problema – álbette kadr máselesi. Kenetten álemniń búkil muǵalimderi jańasha daǵdylar men talaptardy, tsıfrlyq saýattylyqty meńgerýge mindetti boldy. Oılanyp qarasańyz, pandemııadan alty aı buryn ǵana muǵalimderdiń bul talaptardy meńgerýi kerektigi úsh uıyqtasa túsine kirmeıtin. Elestetip kórińiz, muǵalimderdi bir sátte ǵana qashyqtan oqytý formatyna «laqtyra saldyq». Oqý protsesin uıymdastyrýdan bólek qazir olarǵa qoıylatyn talaptar arta tústi», - dedi ol.
Saıasat Nurbek pandemııanyń bilim salasynda týyndatqan úshinshi problemasy – halyqtyń óziniń oǵan daıyn bolmaýy ekenin aıtady.
«Máselen bizdiń elimizde otbasylar mektep oqıtyn balalaryna jeke bólmeni kabınet retinde jasaqtap, olardy qajetti tehnıkalyq quraldarmen, ınternetpen qamtýǵa májbúr. Al kópbalaly otbasylar buǵan qanshalyqty qol jetkize aldy? ıAǵnı otbasylarǵa qoıylǵan bul talaptardan bólek, oqytýshylarmen qatar oqýshylarǵa da tsıfrlyq saýattylyq mindetke aınaldy. ıAǵnı tsıfrlyq saýattylyq máselesi bul kúnde búkil halyqtyń aldynda tur», - dedi Saıasat Nurbek.
Sarapshy pandemııa týyndatqan úsh máseleni aıta kele Qazaqstanda qashyqtan oqytýdyń durys júıesi birden joıyla qoıyla ketpegenin aıtady. Onyń pikirinshe eldegi onlaın oqytýdy jolǵa qoıar ýaqytta otandyq mamandardyń búkil áleýetine paıdalanylmaı, basymdyqtar eskerilmeı qalǵan.
«Osy máselege baılanysty halyq tarapynan da, oqýshylar men oqytýshylar tarapynan da týyndap jatqan narazylyqtardyń tolqyny ókinishke qaraı onlaın oqytýǵa degen jaǵymsyz pikirdi qalyptastyrdy. Qazirgi ýaqytta Bilim jáne ǵylym mınıstrligine Dúnıejúzilik bank tezirek oflaın oqýǵa qaıtýǵa keńes berip otyr. Biraq onlaın oqytýdyń máselelerin shetke ysyryp, pandemııanyń bul saldaryn bir ret kórgen «úreıli tús» sekildi qabyldaı almaımyz. Shyntýaıtynda bul saldardy úreıli tús sekildi umyta salý endi múmkin emes. Pandemııa tsıfrlyq qoǵam modeline kóshý protsesin bastap berdi. Álbette biz munymen ómir súretindikten osy realıge beıimdelýimiz kerek», - degen sarapshy qashyqtan oqytýdyń artyqshylyqtaryn da atap ótti.
Saıasat Nurbektiń sózine sensek, kez kelgen bilim protsesinde negizgi úsh komponent, ıaǵnı úsh qatysýshy bar. Olar: oqýshy, muǵalim jáne ata-ana. Bul rette ata-ana oqýshynyń bazalyq bilim fýnktsıasyn qalyptastyryp, balany jetildirip, qajetti resýrstarmen qamtamasyz etedi. Sózsiz, oqý protsesindegi ata-ananyń róli – eń mańyzdy ekenin atap ótý kerek.
«Ózim de ata-anamyn. Amalsyz qazir balalarymyzdyń bilim alý protsesiniń kúrdeliligin ózimiz de sezip, bilip otyrmyz. Uıymdastyrýshylyq nıýanstar, basqarýshylyq qyr-syr deısiz be – «bilemiz» degen bizdiń ózimiz qazir balalarymyzdyń janynda basymyzdy qasyp otyratyn boldyq. ıAǵnı, balalarǵa degen ata-ana nazary pandemııaǵa deıingi kezeńge qaraǵanda edáýir kóp. Buryn ata-analar balalaryn mektepke jibere salatyn. Ol jaqta bala oqyp júr me, toqyp júr me – ekinshi sanattaǵy másele edi. Qazir olaı emes. Mine, ata-analardyń balalarynyń bilimine degen nazarynyń artýy baıqalady. Osy nazardy joǵaltpaý kerek», - dedi ol.