Sáýirden bastap zeınetaqy men jalaqy mólsheri táýir bola bastaıdy

ASTANA. QazAqparat - Ótken aıdaǵy Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Prezıdent N.Nazarbaev zeınetaqy men áleýmettik tólemderdi kóbeıtý týraly atqarýshy bılikke birqatar tapsyrma júktegen edi. Soǵan oraı, Úkimet el bıýdjetine túzetýler engizip, qujatty Parlamentke «attandyrǵan». Basty qarjy qujaty qazir Májiliste qyzý talqydan ótip jatqany belgili. Naqtylanyp otyrǵan bıýdjet jobasy negizinen áleýmettik baǵdarǵa basymdyq beredi. Atap aıtqanda, halyqtyń áleýmettik jaǵynan osal toptaryn qoldaý maqsatynda, bıýdjet jobasynda qosymsha 121,6 mlrd. teńge bólý kózdelip otyr.

Toqtala ketetin jaıt, bıýdjetpen qosa Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi de jurtshylyqty áleýmettik qamsyzdandyrý men azamattardy áleýmettik qoldaý máselelerine arnalǵan zań jobasyn usynǵan bolatyn. Zeınetaqy men áleýmettik tólemderdi arttyrýǵa baǵyttalǵan zań jobasy Elbasy tapsyrmasyn tutastaı qamtamasyz etýge baǵyttalady. Atap aıtqanda, birinshiden, bul zeınetaqy tólemderiniń mólsherin arttyrýǵa qatysty bolyp otyr. «Máselen, qujat boıynsha bazalyq zeınetaqy tólemderiniń mólsherin, zeınetaqysy aǵymdaǵy jyldyń 1 sáýirine deıin taǵaıyndalǵan adamdardyń zeınetaqysyn, sondaı-aq, osy jyldyń basynan bastap zeınetaqy mólsheri arttyrylǵanyn qosa eseptegende, 12 paıyzǵa, eńbek zeınetaqylaryn - 14 paıyzǵa deıin kóbeıtý kózdelip otyr. Bul rette qoldanystaǵy, zeınetaqyny esepteý úshin qoldanylatyn tabystyń shamasyn aǵymdaǵy jyldyń 1 sáýirinen bastap 39-dan 41 aılyq eseptik kórsetkishke deıin kóbeıtý qarastyrylady. Osyǵan oraı, zeınetke aǵymdaǵy jyldyń 1 sáýirinen keıin shyǵatyn adamdardyń zeınetaqysyn da zeınetke buǵan deıin shyqqan adamdardyń zeınetaqy tólemimen teńestirýge múmkindik bolady», - deıdi Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Tamara Dúısenova.

Onyń aıtýynsha, qabyldanatyn sharalar bazalyq zeınetaqy tóleminiń mólsherin 10 450 teńgege nemese 12 paıyzǵa deıin, eńbek ótili boıynsha alynatyn zeınetaqy mólsherin (bazalyq zeınetaqy tólemin qosa alǵanda) 46661 teńgege deıin kóbeıtýdi qamtamasyz etedi. Qazaqstanda qazirgi tańda zeınetkerlerdiń sany 1,9 mln. adamdy quraıtynyn eskersek, olardyń zeınetaqysyn arttyrýǵa qosymsha 40,6 mlrd. teńgeni quraıtyn qarajat qarastyrylady degen sóz.

Zań jobasyndaǵy ózgeristerdiń bir parasy múgedektigi boıynsha jáne asyraýshysynan aırylý jaǵdaıy boıynsha beriletin memlekettik áleýmettik járdemaqylardyń mólsherin arttyrýǵa qatysty bolyp tabylady. Osy sanattaǵylardyń járdemaqysy 2014 jylǵy 1 sáýirinen 12 paıyzǵa, al 2015 jylǵy 1 shildeden bastap 25 paıyzǵa deıin kóteriletin bolady. «Eger birinshi toptaǵy múgedek ótken jyly 25 378 teńge alǵan bolsa, 2015 jylǵy 1 shildeden bastap - onyń járdemaqysy 38 028 teńgeni quraıdy jáne bul ósim shamamen 50 paıyzdy qurap otyr», - deıdi mınıstr Tamara Dúısenova. Mınıstrdiń sózine qaraǵanda, járdemaqylar men zeınetaqy tólemderiniń araqatynasy ózgeredi. Máselen, aǵymdaǵy jyly birinshi toptaǵy múgedektiń járdemaqysy ortasha zeınetaqy mólsheriniń 60,1 paıyzyn qurasa, jańa deńgeıde 76 paıyzdy quraıtyn bolady.

Zań jobasynda sondaı-aq aǵymdaǵy jyldyń 1 sáýirinen bastap balaly otbasylarǵa beriletin járdemaqylardyń mólsherin - 12 paıyzǵa deıin arttyrý kózdeledi. 386 myńdaı otbasyna beriletin bul járdemaqylardyń mólsherin kóbeıtý úshin bıýdjetten qosymsha 2,8 mlrd. teńge kózdeledi. Azamattardyń jekelegen sanattaryna arnalǵan arnaýly memlekettik járdemaqylardyń mólsheri 12 paıyzǵa deıin ósedi. Atalǵan járdemaqyny alýshylardyń sany 1 mln-ǵa jýyq, al osy sharalarǵa qosymsha 4,6 mlrd. teńge jumsalady. Budan bólek, Semeı synaq polıgonynda ıadrolyq synaqtardyń saldarynan zardap shekken adamdarǵa birjolǵy aqshalaı ótemaqy da 12 paıyzǵa deıin artady. Bul járdemaqyny 3 myńǵa jýyq adam alady, al qosymsha qarajattyń kólemi 1,7 mln. teńgeni quraıdy. Osylaısha, 2014 jylǵa naqtylanǵan respýblıkalyq bıýdjetten zeınetaqy jáne áleýmettik tólemderdi arttyrýǵa qosymsha 53,4 mlrd. teńge kózdelýde.

Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi usynǵan zań jobasynyń taǵy bir jańalyǵy - bala asyrap alýshylarǵa beriletin járdemaqy tólemin arttyrý. «Otbasy ınstıtýtyn nyǵaıtý maqsatymen «Neke jáne otbasy týraly» Kodeksine ózgerister engiziledi. Ol boıynsha bala asyrap alýshy - Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń quqyǵyn ulǵaıtý qarastyrylady. ıAǵnı, Úkimetke ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan jetim balalardy asyrap alýshylarǵa birjolǵy aqshalaı tólemniń mólsherin taǵaıyndaý jáne qaıtarý tártibin bekitý quzireti beriledi», - deıdi Tamara Dúısenova.

Onyń sózine qaraǵanda, bala asyrap alýyna baılanysty beriletin birjolǵy aqshalaı tólemdi júzege asyrýǵa 2015 jyly - 386,2 mln. teńge, 2016 jyly - 423,8 mln. teńge baǵyttalatyn bolady.

Sondaı-aq, osy jyldyń 1 sáýirinen bastap bıýdjettik sala qyzmetkerleriniń laýazymdyq qyzmetaqysyna erekshe eńbek jaǵdaılary úshin 10 paıyz mólsherinde aı saıynǵy ústemeaqy engizý esebinen olardyń eńbekaqysyn arttyrý kózdeledi. Bul 1,5 mıllıonǵa jýyq adamdy qamtıdy, al olardyń ishinde - 1,1, mln. adam azamattyq qyzmetshiler bolsa, 236,8 myń adam biliktiligi joq jumysshylar, 88,5 myń adam shtattan tys qyzmetkerler. Osy bastamany iske asyrýǵa 63,5 mlrd. teńge bólinbekshi.