Sarbazdar sportqa etene jaqyn bolýy kerek – áskerı maman
- Baqtııar Álipbekuly, aldymen sportqa degen ynta-yqylasyńyzdy arttyrǵan ortańyz, óz otbasyńyz týraly aıta ketseńiz?
- Men 1984 jyly 8 mamyrda qazirgi Túrkistan oblysy Arys qalasynda dúnıe esigin ashtym. Ákem Álipbek qarapaıym júrgizýshi bolǵanymen, men úshin úlgi-ónegesi óte mol boldy. Al anam Anar dúkende satýshy, basqarýshy qyzmetterin atqarǵan. Sonymen qatar ómirge menimen qatar aǵamdy alyp kelip, mápelep ósirgen, bar bilgenin úıretken ardaqty adam. Eki aǵaıyndynyń kishisi bolsam da, erke emes edim. Ákem bala kezimizden aǵam ekeýmizdi sportqa baýlıtyn. Keshkilik ýaqytta jumysynan kelgen shaǵynda sporttyq jattyǵýlardy úıretip, bizdi daıyndaıtyn. Sondaı-aq halqymyzdyń aqyn-jazýshylarynyń qanatty sózderin aıtyp, jaqsylyqqa jeteleıtin edi. Sol balalyq shaǵymnan ózimniń oıyma túıip alǵan ákemniń aıtqan bir sózi áli esimde. Muhtar Áýezovtiń «Jigitti jyly sóz shıratpaıdy, qatty syn shıratady» degen sózin bizge árdaıym aıtyp júretin. Ákemniń sol kezde berýge tyrysqan bilimin ýaqyt óte kele túsine bastadym. Úıde kenje bala bolǵandyqtan shyǵar, sirá, tálim-tárbıesin, úlgisin jan-jaqtan sińirip júrgen bolatynmyn. Ákemmen qatar meniń tárbıeme anam jáne ájem óziniń orasan zor úlesin qosty. Osy jandardyń arqasynda meniń sportqa degen qulshynysym, bilimge degen umtylysym óte myqty boldy.
- Mektepte de sportpen aınalysqan shyǵarsyz? Áskerı salaǵa degen qyzyǵýshylyq qashan paıda boldy?
- Arys qalasyndaǵy Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy jalpy bilim beretin mektepke 1990 jyly aıaq bastym. Mektepte ustazdarǵa ózimdi jaqsy jaǵynan kórsetip, árdaıym kózge túsip júretinmin. Sonyń áserinen bolar, óz synybymnyń sport basshysy qyzmetin atqaratynmyn. Synyptastarymmen qatar basqa synyp oqýshylaryn sportqa shaqyryp, qyzyǵýshylyqtaryn ashýǵa bar kúshimdi salatynmyn. Ózim jastaıymnan aǵamnyń artynan eremin dep sport mektepterindegi boks sektsııasyna qatystym. Qalamyzda ótkizilgen sporttyq is-sharalarǵa árdaıym mektebimizdiń atynan shyǵyp, júldeli oryndarmen oralatynmyn. Bokspen qatar men fýtbol, voleıbol, tennıs, jeńil atletıka jáne basqa sport túrlerine jaqyn boldym. Mektepte oqyp júrgende-aq áskerı qyzmetkerlerdiń kıim úlgisin unatatynmyn, sol sátte ózimdi shen taqqan áskerı qyzmetker retinde elestetetinmin. 9-synypta Shymkent qalasyndaǵy Sývorov mektebine túsýge talpynǵanmen, bul baq maǵan buıyrmady. 11-synypty bitirgennen keıin de kóp oılanbastan Aqtóbe qalasynda ornalasqan avıatsııa ýchılışesine qujat tapsyrdym. Biraq emtıhannan shektik baldy jınaı almaı, túse almaı qaldym. Degenmen sonda da alǵan betimnen qaıtpaı, Shymkenttegi M. Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan ýnıversıtetiniń dene shynyqtyrý páni muǵalimi mamandyǵyna tapsyryp, bastapqyda syrttaı bilim alyp, keıin áskerı salaǵa birjola bet burdym.
- Rasynda da áskerı salaǵa kelý ońaı soqpaǵandyǵy baıqalady. Mundaǵy beles-joldaryńyz qalaı órildi?
- Aldymen Qapshaǵaı qalasyndaǵy 58012 áskerı bóliminde ınjenerlik-saperlik vzvodta 2 jyl qyzmet etip, aǵa serjant shenimen týǵan jerge oraldym. Áýeli ata-anama kómektesý úshin Arys qalasynda tótenshe jaǵdaı qyzmetine qujattarymdy tapsyrdym. Alaıda ózimdi áskerı qyzmetshi retinde synaý maqsatynda 2006 jyly Aqtaý qalasyndaǵy 3502 áskerı bólimine baqylaýshy bolyp kirdim. Úsh jyldan soń sportqa degen beıimimdi kórsete bilip, dene daıyndyǵy jáne sport bastyǵy qyzmetine aýysyp, 11 jyldaı ýaqytty osynda ótkizdim. 2017 jyly osy qaladaǵy 6656 áskerı bólimine dál sondaı qyzmetke bardym. Aqtaýda qyzmet barysynda kóptegen saıystarǵa qatysyp, júldeli oryndar alyp júrdik. 2019 jyly «Batys» óńirlik qolbasshylyǵynyń dene daıyndyǵy jáne sport bastyǵy bolyp taǵaıyndaldym.
- Áskerı qyzmettegi 18 jyldyń 15-in dene daıyndyǵy jáne sport bastyǵy laýazymyna arnapsyz. Osy ýaqyt ishinde talaı jasqa tálim-tárbıe bergen bolarsyz?
- Shynymen de qol jetken tabys, shyqqan bıik az emes. Osylardyń ishinde eń mańyzdysy «Batys» óńirlik qolbasshylyǵynyń 2023 jyly sporttyq spartakıada men sporttyq buqaralyq baıqaý boıynsha jeńimpaz atanýy edi. Ótken jyl biz úshin óte jemisti boldy. Sebebi, Bas qolbasshylyq uıymdastyrǵan spartakıadada 5 sport túriniń tórteýinen ozyp shyǵyp, jalpy toptyq saıys boıynsha jyl úzdigi atandyq. Al sporttyq buqaralyq baıqaý degenimiz, bizdiń áskerı qyzmetkerlerdiń, sportshylardyń arasynan sporttyq dáreje alý jáne tóreshiler daıyndyǵy boıynsha 158 upaı jınap, elimizde kósh basyna shyqtyq. Al osy 15 jyl ishinde ózim jeke jattyqtyrǵan úzdik sportshylardy aıtar bolsam, aldymen aqtóbelik, qazaq kúresinen álem chempıony atanǵan Elaman Qoıshybaev aýyzǵa aldymen iligedi. Elamannyń tabysynda, árıne, Aqtóbe qalasyndaǵy 6655 áskerı bólimindegi áriptesimniń jáne QR Ulttyq ulany Bas qolbasshylyǵy dene daıyndyǵy jáne sport bastyǵy, polkovnık Sátjan Ábishtiń qosqan úlesi mol.
- Bul jerde áskerı qyzmetkerlerdiń qabiletin ushtaý men dene daıyndyǵy deńgeıin kóterýde áskerı-sporttyq jattyǵýlardyń róli joǵary ekendigin aıtaıyn dep otyrǵan bolarsyz?
- Iá, dóp tústińiz. Sebebi, biz áskerı qyzmetshilerge, sarbazdarǵa arnaıy jattyǵýlar ázirledik. Sporttyq jattyǵýlarmen aınalysqan qyzmetkerler men sarbazdardyń qan aınalymy jaqsy bolady. Ulttyq ulan Bas qolbasshylyǵynyń josparyna sáıkes qazirgi ýaqytta biz áskerı qyzmetkerler men sarbazdarǵa arnap 42 jattyǵý daıyndap, sol boıynsha jumystar júrgizemiz. Sonymen qatar meńgerilgen jattyǵýlar boıynsha jyl sońynda arnaıy normatıvter júrgizemiz. Anyqtap qarasaq, bul áskerı-sporttyq jattyǵýlardyń róli shynymen de óte zor. Jattyǵýlardy jasatý arqyly biz kóptegen qyzmetkerdiń denesin shymyr qylyp qana qoımaı, densaýlyǵyn shyńdaı túsýge óz septigimizdi tıgizemiz.
- Endeshe, «Batys» óńirlik qolbasshylyǵyndaǵy áskerı qyzmetshilerdiń dene daıarlyǵy qandaı deńgeıde dep oılaısyz?
- Bizdegi daıyndyqtyń joǵary dárejede ekendigine 2023 jyldaǵy tabys-jetistikter dálel bola alady. Munyń syry jumys josparynda der edim. Sebebi bizdiń qolbasshylyqqa qarasty áskerı bólimderde aptasyna dene daıyndyǵy jáne sporttyq is-sharalarǵa 3 saǵattyq ýaqyt berilgen. Aptanyń ekinshi kúni biz 1 saǵatty sporttyq is-sharalarǵa arnaımyz, ıaǵnı voleıbol, kermede tartylý, gir kóterý jattyǵýlaryn oryndaımyz. Al, aptanyń tórtinshi kúni 2 saǵat boıy jekpe-jek, júgirý arqyly áskerı qyzmetkerlerdiń daıyndyǵyn kótere túsemiz.
- Osy oraıda áskerı qyzmetshilerge qoıylar talaptar qandaı, nendeı ádis-tásilderdi qoldanasyzdar?
- Biz úshin áskerı qyzmetkerlerdiń normatıvterdi jaqsy tapsyryp, joǵary upaı jınaǵany asa mańyzdy. Al ádis-tásilderge keler bolsaq, «Máskeý birden turǵyzylǵan joq» demekshi, eń aldymen olardyń dene daıyndyǵyn tekserip, jasaı alatyn jumystaryna, jas erekshelikterine sáıkes tapsyrma beriledi. Atap aıtqanda, bizde 7 túrli jas ereksheligi bar. 20-25 jas – birinshi, 25-30 – ekinshi, 30-35 – úshinshi, 35-40 – tórtinshi, 40-45 – besinshi, 45-50 – altynshy, 50-den asqandar jetinshi sanatqa jatady. Ár qyzmetkerge sanaty boıynsha tapsyrma berilip, oryndalýy qadaǵalanady. Demek, ár sarbaz sportqa da jaqyn, onymen etene bolýy tıis. Osyǵan erekshe mán beriledi. Túptep kelgende, áskerı qyzmetshiniń dene daıyndyǵy oıdaǵydaı bolsa, bul onyń Otan aldyndaǵy boryshyn abyroımen atqarýyna járdemdesedi der edim.