Sándi Astana kelbeti: qalalyqtar 17 jylda qalaı ózgerdi
- Olga, 17 jyl buryn Astanada sán álemi qandaı edi?
- 2000 jyly Astanaǵa kelgenimde mundaı dızaınerler bolmaǵan edi. Feshn-ındýstrııa jańadan táı-táı basyp kele jatqan edi. Astananyń jańadan boı kóterýine baılanysty tek kóbine ulttyq kıimderge suranys bolatyn. Іs tigetin ismerler de joqtyń qasy edi. Indýstrııa dep aýyz toltyryp aıtarlyq eshteńe joq edi. Men dızaıner sııaqty oıymdy aıtsam da ony tigetin maman bolmady. Bul men úshin eń qıyn tájirıbe bolatyn. Shaǵyn bıznes ashqan kúnniń ózinde, men ózim jetekshi, ári tiginshi bolýym kerek boldy. Sondaı-aq tikken buıymdaryńdy kórsetetin modelder de joqtyń qasy edi. Sondyqtan men birinshi jumysymdy model agenttigin ashýdan bastadym. Endi isimdi dóńgelete bastaǵan kezde, glıanets jýrnalyna sapaly sýret túsiretin fotograf tabý qıynǵa soqty. Áıteýir qıyndyqtyń bárin artqa tastap «Modnyı gorod - Astana» jýrnalyn shyǵardyq. Jýrnal shyǵarý da ońaıǵa túsken joq. Sebebi ol kezde jaqsy grafıkalyq dızaın jasaıtyn mamandardyń tapshylyǵy sezindi.
Qazir feshn ındýstrııa múldem ózgerdi. Burynǵymen salystyrǵanda aspan men jerdeı desek bolady. Adamdar oqý ári izdený kerektigin túsindi. Ol úshin múmkindikter barshylyq. Mamandar Eýropaǵa shyǵa bastady. Múmkindigi joqtar ınternet arqyly onlaın kýrstardan ótti. Qazirgi tańda feshn-ındýstrııa odan ári damı túsýi úshin de kóp eńbek etilýi kerek. Áli de álemdik mass-market ónimderi bizdiń tikken kıimderden arzan. Olaı bolmaýy kerek. Biz óz otandyq ónimderimizdi kıetin ýaqyt jetti. Qazirdiń ózinde modelderge, fotogrftarǵa eshkim tólegisi kelmeıdi. Al modelder bolmasa biz tikkenimizdi qalaı kórsetemiz?
- Osy ýaqyt aralyǵyda qalalyqtardyń kelbeti, kıim úlgisi qalaı ózgerdi?
- Árıne, adamdardyń kelbeti qatty ózgerdi. Qalanyń kóshelerinen epatajdy, kreatıvti kıingen adamdardy kórýge bolady. Biraq adamdar áli de ózderin shekteıdi. Biz keremet kólik mingenimizge maqtanamyz, biraq qyzyl shalbar kımeımiz. Eýropamen salystyrǵanda bizde áli de eskiliktiń qursaýy myǵym. Men buny ózimniń stýdentterimdi kórip aıta alamyn. Olar ózderi de áli batyl emes. «Sizder, sán úlgisiniń ókilisizder. Adamdar senderge qarap úırenýi kerek» dep aıtamyn. Bálkim, bul qalanyń ákimshiliktegi alatyn róline baılanysty bolar. Munda dress-kod talap etetin úlken kompanııalar jeterlik. Degenmen, syrttan kelip jatqan aqparattyń yqpaly da sezinedi. Qalpaq, beret, sharf taǵatyndar kóbeıip keledi.
- Astanalyq tutynýshyny qalaı sýretter edińiz?
- 17 jylda satyp alýshynyń kelbeti ózgerdi. Eger, buryn brend kıimderin tek jalaqysy joǵarylar ala alatyn bolsa, qazir ortasha jalaqy alatyndar da ondaı kıimderdi satyp ala alady. Adamdardyń talaby kúsheıip, tańdaýy kóbeıe bastady. Búginde adamdar look demekshi, kóńil-kúıine qaraı kıine bastady. Aıaq kıimnen áshekeıge deıin. Kıim quny da ózgeriske tústi. Keshki kóılekterdi 18 myń teńgeden bastap 700-800 myńǵa deıingi baǵada satyp alýǵa bolady. Al túlekter mektep bitiretin kezde kóılekter 60-70 myńnan 150 myńǵa deıin barady. Ata-analarǵa obal, árıne. Men mektep bitirý keshine Gollıvýdtyń qyzyl kilemine shyqqandaı sándenetin ádet paıda bolǵanyn túsinbeımin.
- Er adamdarǵa qatysty ne aıtasyz?
- Bul jerde de er adamdar qaıda jumys jasaıtynyna baılanysty kıinedi. Máselen, ofıste bolsa kostıým, tipti bolmasa, djınsy men kúrte kıedi. Alaıda, jastar sánge bet bura bastady. Olar balaǵy túrilgen shalbar kıip, ashyq túster sary, alqyzyl, kógildir túster beleń ala bastady. Eń alǵash Astanaǵa kelgende qara, qońyr, sur kıimderdi kórip shoshyp ketkenmin.
- Qazir musylman kıimderine de suranys arta bastady. Osy baǵytta sán áleminde qandaı ózgeris bolyp jatyr?
- Qazaqstanda mundaı úlken baǵyttyń jaqsy damýy zańdy dep oılaımyn. Qazaq dızaınerleri BAE sángerleriniń stılimen jumys jasaı bastady. Erekshe atap óter jaıt, bul kıimder qazir tek jabyndy emes. Ózindik stıl paıda boldy.
- Astanada qazir feshn-ındýstrııa salasynda qansha dızaıner bar?
- Bul óte kúrdeli suraq men úshin. Bizdiń «Fashion Startup Kazakhstan» jobasy aıasynda birinshi maýsymda 15 jańa dızaıner boldy. Olar brend jasaý jolynda jumys istep jatqan adamdar. Ekinshi maýsymda 10 adam boldy. Sondyqtan Astanada 40 dızaıner bar dep naqty aıta alamyn. Munyń ózi Astanada úlken básekelestikti týdyryp otyr. Óıtkeni Eýropa, Qytaı, Túrkııa taýarlarlarynyń saýdasy da qyzyp tur.
- Qazaqstandyq dızaınerlerdiń jumysyn jármeńkeden basqa qaıda kórýge bolady?
- Astanada otandyq dızaınerlerdiń kıimin saýdalaıtyn býtıkter sany artyp keledi. Sondaı-aq bul tendentsııa 2-3 jyldan keıin de jalǵasa beredi dep oılaımyn. Bizde baıer degen túsinik bar. ıAǵnı, býtık ıesi baryp ózi fabrıkalarǵa tapsyrys berip, kıim satyp alady. Al, bizdiń otandyq óndirýshilerdiń kıimin baıerler alýǵa qorqady. Býtık ıesi tapsyrys bergenmen tseh jumysshylary ony der kezinde tigip bere ala ma odan habarsyz bolady. Taýar der kezinde bolmasa baıer shyǵynǵa batýy múmkin. Sondyqtan bizde bul júıeniń ornyna balama júıe paıda boldy. Qazaqstandyq dızaınerlerge býtıkterden oryn beriledi. Olar josparǵa basyn aýyrtpaı suranysqa qaraı tige beredi. Osyndaı býtıkter kóbeıgen soń otandyq baıerler bizden tapsyrys ala bastaıdy. Ol zaman da alys emes sııaqty. Sol kezede feshn-ındýstrııa damıdy desek bolady.
- Áńgimeńizge rahmet