Saqtandyrý salasynda qandaı ózgerister oryn alady
Sonymen Ulttyq bank Danııar Aqyshev depýtattar nazaryna usynǵan zań jobasy onlaın-saqtandyrýdy engizý, shetelge shyǵatyn tulǵalardy saqtandyrýdyń tásilderin ózgertý, mindettelgen saqtandyrýdy engizý, saqtandyrý ombýdsmanynyń fýnktsııalaryn keńeıtý arqyly sotqa deıingi retteý mehanızmin jetildirý jáne ómirdi saqtandyrýdyń áleýmettik mańyzdy túrleri boıynsha qosymsha kepildikterdi keńeıtý baǵyttaryn qamtıdy.
Onlaın saqtandyrý engiziledi
Sonymen onlaın-saqtandyrý baǵytynda saqtandyrýdy tsıfrlandyrý eń ońtaıly sheshim. Óıtkeni tsıfrlandyrý, telekommýnıkatsııalarmen jáne ınternetpen qamtý barlyq salalarda júrip jatyr. Máselen, 2005 jyly halyqtyń tek 4 paıyzy ǵana ınternet paıdalansa, qazir ol shamamen 80 paıyzǵa jetip jyǵylady. Zań jobasy qabyldanǵannan keıin óńir turǵyndary saqtandyrý polısin alý úshin oblys ortalyǵyna nemese deldaldarǵa barmaıtyn bolady. Al deldaldardyń bolmaýy bolashaqta saqtandyrý qunyn tómendetetindigi anyq.
«Alaıda, onlaın-saqtandyrý tek qana zańnamalyq ózgeristerdi ǵana emes, sonymen qatar úlken jumys pen memlekettik organdardyń birlesken is-áreketterin talap etedi. Qazirdiń ózinde mınıstrlikterde derek qorlaryn ıntegratsııalaý jumystary tezdetilgen. Qadaǵalaýshy organdardy tehnıkalyq jabdyqtaý da qajet bolady. Saqtandyrý boıynsha derekter qorynda azamattardyń barlyq derekteriniń qaýipsizdigin qamtamasyz etý kerek», - dedi Ulttyq bank tóraǵasy.
Onyń aıtýynsha, kólik júrgizýshi saqtandyrý polısin saqtandyrý kompanııasynyń saıtynan onlaın rejimde satyp ala alady. Osydan keıin klıent saqtandyrý shartyna menshiktelgen biregeı nómirdi alady. Nómir Biryńǵaı saqtandyrý derekqorymen beriledi. Barlyq derekter osy derekqorda saqtalady. Jol polıtsııasy Biryńǵaı saqtandyrý derekqorynda táýlik boıy kez kelgen ýaqytta avtojúrgizýshide saqtandyrýdyń bar ekendigin teksere alady. ıAǵnı, qaǵaz polısti suraýdy qajet etpeıdi.
Shetelge shyǵatyn týrıst saqtandyrylady
«Ekinshi baǵyt - bul týroperatordyń jaýapkershiligin saqtandyrýdan shetelge shyǵýshy týrıstiń ózin saqtandyrýǵa ótý. Qazirgi kezde týroperatordyń jaýapkershiligin saqtandyrý kezinde saqtandyrý tek týroperatordyń kinási dáleldengen kezde ǵana jumys isteıdi. Bul óte sırek kezdesetin jaǵdaı. Týrıst, ádette, densaýlyǵyna keltirilgen zııandy óteýge baılanysty óz máselelerimen jalǵyz qalady. Zań jobasy shetelge shyǵýshy týrısterdi saqtandyrý tártibin ózgertýdi qarastyrady. Týroperator joldamany satqan kezde týrıstke saqtandyrý kýáligin berýge mindetti bolady. Saqtandyrý kýáliginde shetelde táýlik boıy medıtsınalyq kómek kórsetetin halyqaralyq kompanııalardyń telefondary kórsetiledi», - dedi Danııar Aqyshev.
Onyń aıtýynsha, shetelde saqtandyrý jaǵdaıy oryn alǵan kezde, týrıst medıtsınalyq qyzmet kórsetýge, jedel medıtsınalyq kómekke jáne repatrıatsııa boıynsha shyǵyndalmaıdy. Bul shyǵyndardy halyqaralyq kompanııaǵa saqtandyrý kompanııasy tólep beredi. Týroperator úshin saqtandyrý quny qymbat bolmaıdy, kúnine 320 teńgeni quramaq.
«Bul saqtandyrý tek týroperatorlardyń kómegine júgingen týrıster úshin ǵana jumys isteıdi. Al týroperatorlarǵa júginbeıtin týrıster jáne óz betinshe shetelge shyǵatyn azamattar jaýapkershilikti derbes kóteredi jáne memleket olardy ózderin saqtandyrýǵa mindetteı almaıdy», - dep túsindirdi bank tóraǵasy.
Mindettelgen saqtandyrý engiziledi
«Úshinshi baǵyt - mindettelgen saqtandyrýdy engizý. Mindettelgen saqtandyrý degen ne? Ol - belgili bir mamandyqtar boıynsha mindetti bolyp tabylatyn saqtandyrý. Biraq onyń sharttary tikeleı zańmen emes saqtandyrý kompanııasy men onyń klıentiniń arasyndaǵy shartpen anyqtalady», - dedi ol.
Onyń aıtýynsha, mindetti saqtandyrý boıynsha saqtandyrýdyń barlyq sharttary, tarıfter men tólemder tikeleı jekelegen zańdarda belgilenedi. Mundaı tásil, standartty jáne jappaı saqtandyrý túrlerinde negizdelgen. Alaıda saqtandyrýdyń jekelegen túrlerinde klıenttiń táýekeline baılanysty jekeleı kózqaras pen ıkemdilik qajet.
«Mindettelgen saqtandyrýdy engizý saqtandyrý kompanııasyna jáne onyń klıentine kelisimshartpen ıkemdi saqtandyrý sharttaryn qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Táýekelderdiń naqty tizimin anyqtaý arqyly klıentterge durys tarıfter belgileýge bolady. Klıentke degen jeke kózqaras osy mindettelgen saqtandyrýdyń negizgi artyqshylyǵy», - dedi Danııar Talǵatuly.
Saqtandyrý ombýdsmanynyń qyzmeti keńeıtiledi
Ulttyq bank tóraǵasynyń aıtýynsha, tórtinshi baǵyt daýlardy sotqa deıingi retteý ınstıtýtyn damytý úshin jasalǵan saqtandyrý ombýdsmanynyń qyzmetin keńeıtýdi kózdeıdi. Búgingi kúni sotqa deıingi retteý ınstıtýty saqtandyrý ombýdsmanymen usynylǵan. Onyń ókiletilikteri tek avtokólik ıeleriniń jaýapkershiligin saqtandyrýǵa ǵana taralady. Biraq, onyń ókiletilikterin saqtandyrýdyń basqa túrlerine qatysty qazir keńeıtýge bolady.
«Budan bylaı saqtandyrý kompanııanyń klıenti saqtandyrý tóleminiń mólsherimen kelispegen jaǵdaıda saqtandyrýdyń kez kelgen túri boıynsha óz múddelerin qorǵaý úshin saqtandyrý ombýdsmanyna júgine alady. Ol jeke tulǵalar men shaǵyn kásiporyndardyń shaǵymdaryn qarastyratyn bolady»,- dedi ol.
Onyń aıtýynsha, daýlardyń somalary - 10 myń aılyq eseptik kórsetkishke nemese 24 mln teńgege deıingi mólsherdi quraıdy.
«Besinshi baǵyt - bul áleýmettik-mańyzdy ómirdi saqtandyrýdyń ónimderi boıynsha saqtandyrý tólemderine qosymsha kepildik berý máselesi. 2015 jyldyń mamyr aıynda óndiristegi jazataıym oqıǵalardan qyzmetkerdi mindetti saqtandyrý zańnamasyna ózgerister engizilgen. Jábirlenýshilerdiń joǵalǵan tabysyn memleket, jumys berýshi jáne saqtandyrý kompanııasy tarapynan óteý máselesi boıynsha ońtaıly sheshim qabyldandy. Bul júıeniń bolashaqta turaqty bolýyna múmkindik berdi. Alaıda, áleýmettik annýıtetter boıynsha qosymsha kepildik mehanızmderi qajet», - dedi ol.
Onyń sózine qaraǵanda, zań jobasynda ómirdi saqtandyrýdyń áleýmettik mańyzdy ónimderi boıynsha saqtandyrý tólemderine kepildik berý qarastyrylǵan.
«Zeınetaqy annýıtetteri men óndiristegi jazataıym jaǵdaılardyń saldarynan jumys qabilettiligin joǵaltqan qyzmetkerlerdiń annýıtetteri boıynsha tólemderdiń úzdiksizdigi men ýaqytyly bolýy mańyzdy. Kepildik tranzıtti kezeńde, ıaǵnı saqtandyrý kompanııasynyń taratylý merziminen bastap barlyq mindettemelerdi basqa saqtandyrý kompanııasyna bergenge deıin jumys isteıdi. Bul túzetýler zeınetkerler men eńbekke jaramsyz adamdarǵa saqtandyrý kompanııanyń taratylýyna qaramastan Saqtandyrý tólemderine kepildik berý qorynan ýaqytyly óz aqshalaryn alýǵa múmkindik beredi», - dedi Danııar Aqyshev.
Aıta keterligi, zań jobasyn Májilis depýtattary tolyqtaı qoldap otyr. Máselen, Májilis spıkeri Nurlan Nyǵmatýlın shetelge saparlaý kezinde týrısti saqtandyrý máselesine nazar aýdardy.
«Bizdiń kóptegen azamattarymyz qazirgi ýaqytta óz demalystaryn týrıstik joldama boıynsha shetelde ótkizedi. Árıne, ol jaqta júrgende ártúrli jaǵdaılar bolýy yqtımal. Aýyryp qalady nemese basqa jaıttar bolýy ábden múmkin. Biraq ta, eń bastysy - týrıstik joldama boıynsha shetelde júrgen azamattarymyzdy osy kezeńde tolyqtaı saqtandyrý qajet. Sondyqtan, osy máseleni ekinshi oqylymǵa deıin qaraýymyz kerek», - dedi Nurlan Nyǵmatýlın.
Al depýtat Sergeı Sımonov zań jobasyn qaraý bara barysynda jumys toptarynyń 7 otyrysy ótkendigin aıtty.
«Depýtattardyń 200-ge jýyq usynysy qaraldy. Aǵymdaǵy jyldyń 2 aqpanynda atalǵna zań jobasyn talqylaý aıasynda «Nur Otan» partııasy fraktsııasy janyndaǵy Ekonomıkalyq saıachat jónindegi keńestiń birlesken otyrysy Qarjy jáne bıýdjet, Ulttyq bank, ortalyq memlekettik organdar men saqtandyrý naryǵy ókilderiniń qatysýymen ótti», - dedi ol.
Májilismen Snejanna Imasheva da zań jobasyna qoldaý kórsete kele qazirgi jaǵdaıda saqtandyrý naryǵy qoǵamdyq-ekonomıkalyq ómirdiń barlyq salasyn qamtıtyndyǵyn atap ótti.
«Saqtandyrýdy retteýge qatysty aıtar bolsam, ony damytý jáne yntalandyrý bóliginde birqatar problema bar. Sondyqtan otandyq saqtandyrý naryǵyn damytý sapaly reformany qajet etedi. Saqtandyrý uıymynyń, sonymen qatar azamattardyń qarjy qarajatymen baılanysy bar kez kelgen uıymnyń qyzmeti eń birinshi kezekte halyqtyń seniminiń deńgeıimen, saqtandyrý mádenıetimen jáne ekonomıkalyq turaqtylyqpen baılanysty. Saqtandyrý - saqtandyrý qyzmetterin kórsetýdegi keleshegi zor sala. Sol sebepti onyń keleshekte laıyqty deńgeıde damýyn qamtamasyz etken jón», - dedi Snejanna Imasheva.