«Saǵadıev reformasy: utamyz ba, utylamyz ba?» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 13 sáýir, sársenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, Pavlodar oblysynda  2013 jyly «Or­talyq - Shyǵys» avtobany aıasyndaǵy «Ertis ózeni arqy­ly ótetin kópir» jáne «Pav­lodar qalasyn batys ja­ǵy­nan aınalyp ótý joly» joba­lar boıynsha qurylys ju­mystary bastalǵan.

 Ertis ózeni arqyly ótetin kópirdiń uzyndyǵy 12,3 sha­qyrymdy quraıdy. «Qazavtojol» AQ «Nurly Jol» baǵdarlamasy sheńberinde júzege asyrylyp jatqan alyp kópir kesheni bıylǵy jyldyń jeltoqsan aıynda paıdalanýǵa beriledi dep otyr.

Sóıtip, ótken aptada Ertis ózeniniń eki jaǵalaýynan qarama-qarsy baǵytta bir ýaqytta bastalǵan qurylys túıisip, sý ústindegi aspaly kópirdiń ortasy jalǵandy. Aqsý men Pavlodar aralyǵyndaǵy alyp kópir qurylysyn júrgizip jatqan qurylysshylar da bir-birlerimen qushaqtasyp, ózderiniń ǵasyr jobasyn salýǵa qatysqandaryn osyndaı qurmetpen erekshe este qaldyrdy. Ekinshiden, Elbasynyń tapsyrmasyna sáıkes, bul kúnderi «Óskemen - Pavlodar - Astana» avtojolynyń da qurylysy júrgizilýde. Joldyń basym bóligi bizdiń óńirmen ótedi.

«QazAvtoJol» AQ oblys­tyq fılıalynyń dırektory Ersin Sa­rıevtiń aıtýynsha, jalpy, kópir qurylysyndaǵy negizgi jumystar aıaqtalypty. Jobanyń jalpy quny - 53 mlrd 808 mıllıon teń­ge. Ma­mandardyń aıtýynsha, qurylys jumystaryna qoldanylyp jatqan materıaldar otandyq ónim­der. Usaq tastar, bıtým, qum aralas qıyr­shyq tastar barlyǵy da jer­­gilikti kásiporyndardan jetkiziledi. Kópirdi tolyq túrde iske qosý úshin 10 myń tonna metall jáne 30 myń tekshe metr beton paıdalanylady. Bul týraly «Jańa kópir arasy túıisti» atty materıalda tolyq berilgen.

Bas basylymda «Jemqorlar pıramıdasy» degen kólemdi maqala jurtshylyq nazaryna usynylyp otyr. «Sonaý 2008 jyldyń qarasha aıynda Astanada sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres jóninde úlken forým ótip, ulttyq-ekonomıkalyq damýymyzǵa, halyqtyq bolmysymyzǵa qaýip tón­dirgen qaterli indetti joıýdyń naqty joldary aıqyndalǵan edi. Sol forýmnan keıin ile belgili qoǵam qaıratkeri, fılosofııa ǵylymdarynyń doktory Amangeldi Aıtalymen suhbat ótkizip, endi bul qaterli indetke elimizde tos­qaýyl qoıylatynyna kámil sengen edik. («Egemen Qazaqstan», 2008 jyl, 30 jeltoqsan). Aqıqatyn aıtsaq, bul balalyq eken. Sodan bergi ótken segiz jyl ishinde sybaılas jemqorlyq qasiretiniń beti qaıtpaq túgili, qazaqı keńistigimizdi jegi qurttaı jaılap ketti. Ásirese, sońǵy eki-úsh jylda bul qaterli indetke shaldyqpaǵan bılik tarmaǵy qalmady. «Túıeni júgimen, bıeni túgimen juta­tyn» ákim-qaralardy bylaı qoı­ǵanda, burynǵy Úkimet basshysynyń ózi 10 jylǵa túrmege qamaldy. Joǵaryda aıtqan suhbatynda Amangeldi Aıtaly aǵamyz «Jemqor­lardyń da óz pıramıdasy bar» degen qaǵıdany alǵa tartqan edi. Olıgarh kásipker men salyq agentiniń arasyndaǵy qarym-qatynas arqyly bul tujyrymyn ǵylymı turǵydan dáleldep te bergen. «Jemqorlardy jeńemiz» degen forýmnyń býynan bas aınalyp júrgen sol kezeńde bul tujyrymnyń astaryna mán berip, tereń túsine almappyz. «Baqsam baqa eken» demekshi, jem­qorlar pıramıdasy degenimiz keıbir iri sheneýnikterdiń qyzmet aýystyrǵanda birge kóship júretin komandasy eken»,-dep jazady maqala avtory.

***

 «Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń tizginin ustaǵan sý jańa mınıstr taǵy bir dúnıeniń shetin qyltıtty.Ol mınıstrdiń oryntaǵyna jaıǵasa salysymen, «úsh tuǵyrly til» saıasatyn bekem ustaıtynyn bildirdi»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti.

Bıyldan bastap Bilim berýdi jáne ǵylymdy damytýdyń 2016-2019 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrýdyń alǵashqy qadamdary jasalmaq. Mınıstr reformanyń birinshi kezekte orys mektepterindegi qazaq tiliniń saǵattaryn kóbeıtýden jáne onyń sapasyn arttyrýdan bastalatynyn, al jalpy orta mektepterdegi qazaq tilin oqytý baǵdarlamasy burynǵy qoldanysta qalatynyn jetkizgen. Osy jaıynda «Saǵadıev reformasy: utamyz ba, utylamyz ba?» atty maqaladan tolyq oqı alasyzdar.

Osy basylymda «Ómir jolyn kólik joly úzbesin!» degen maqala berilgen. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń dereginshe, álemde jyl saıyn shamamen 20 mıllıon jol apaty oryn alyp, onda 1,2 mıllıondaı adam qaza tabady jáne 50 mıllıondaı jan túrli jaraqat alyp, mertigedi. Degenmen, jolda oryn alatyn apatty jaǵdaıǵa qarsy pármendi sharalardy qolǵa alǵan elder bul qaıǵyly kórsetkishti 10-nan 50 paıyzǵa deıin azaıta alǵan. Mysaly, Malaızııada joldaǵy ólim-jitim sany árbir 10 000 kólikke 3 adamnan keledi. Qazaqstan da jol-kólik oqıǵalaryndaǵy ólim-jitimdi azaıtýǵa qol jetkizýde. 

Bas prokýratýranyń Quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý jó­nindegi komıteti joldardaǵy apattylyq jáne jaraqat alý jaǵdaıy boıynsha bıylǵy І toqsannyń qorytyndylaryn shyǵardy. Vedomstvonyń málimetterine sáıkes, respýblıka boıynsha 2016 jyldyń 3 aıynda, 2015 jyldyń osyndaı kezeńimen salystyrǵanda jol-kólik oqıǵasy 3,1 paıyzǵa tómendegen.

 

***

«Kazahstanskaıa pravda» gazetinde «Mıllıony bystryh besplatnyh ýslýg» degen maqala jerııalandy. eGov portalynyń paıdalanýshysy retinde 5 mıllıonnan astam adam tirkelgen eken nemese bul Qazaqstandaǵy ekonomıkalyq belsendi halyqtyń jartysynan astamy. Osy rette el azamattaryna 240 elektrondy qyzmetter men servıster qol jetimdi bolyp otyr. Atap aıtqanda, elektrondy úkimettiń ınfraqurylymy arqyly 130 mıllıonǵa jýyq qyzmet kórsetilgen kórinedi.