RUSEN: Qazaqstan memlekettik áleýmettik saıasatta kósh bastady
RUSEN[GÖRÜŞ]: Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in 5 önerisine dair görüş
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń «Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasy» atty halyqqa úndeýi memlekettik áleýmettik joba retinde asa zor mańyzǵa ıe. Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasy:
- Árbir otbasyna baspana alýdyń jańa múmkindikterin berý jáne turǵyn-úı ıpotekasynyń qalyń kópshilikke qoljetimdiligin arttyrý;
- Jalaqysy tómen jumysshylardyń eńbekaqysyn kóbeıtý úshin olardyń salyq júktemesin azaıtý;
- Joǵary bilim alýdyń qoljetimdiligi men sapasyn arttyryp, stýdent jastardyń jataqhanadaǵy jaǵdaıyn jaqsartý;
- Shaǵyn nesıe berýdi kóbeıtý;
- Eldi gazben qamtamasyz etýdi jalǵastyrý.
Qazaqstan Keńes Odaǵy ydyraǵannan keıingi táýelsiz atanǵan postkeńestik elder arasynda memlekettik bıýdjetti halyqpen bólisip, múmkindikterdi eń tıimdi túrde paıdalanǵan el dep aıta alamyz. Sebebi munaı men gaz arqyly kelgen tabysty ulttyq ekonomıkany qalyptastyrý men memleketti nyǵaıtý úshin óte oryndy qoldandy.
Qazaqstannyń táýelsizdik alǵannan keıingi jetistikteri basqa elderge úlgi tutarlyq deńgeıge jetti. Qazaqstan ózine tán damý úlgisin oryndap keledi. Atalǵan damý modelinde árbir otbasyna baspana alý múmkindigin berý, jumysshylardyń salyq júktemesin azaıtý, stýdent jastarǵa arnalǵan jataqhanalar salý jáne jataqhana máselesin tolyqtaı sheshý maqsaty, shaǵyn nesıe arqyly kásipkerlerge qoldaý kórsetý, Qazaqstan halqynyń qalǵan elý paıyzyn gazben qamtamasyz etý úshin ınvestıtsııalar quıý álem nazaryn Qazaqstanǵa aýdarýda.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń bes bastamasynda eki jaǵdaı erekshe kózge túsedi. Birinshisi áleýmettik memleket mentalıteti, ekinshisi - árbir azamattyń ekonomıkaǵa qatysty úlesin arttyrý áreketi. «Qazaqstan-2050» strategııasyna saı keletin bul bastamalarmen azamattardyń kúndelikti turmysyndaǵy problemalaryn sheshý, Qazaqstannyń keń aýqymdy damýyna bet burýy, jahandyq básekelestik zamanynda halyqty jáne bilimdi násildi qorǵaý, is tıimdiligin arttyrý, ınvestorlarǵa qoldaý kórsetý áreketi bar.
Qazaqstandaǵy sońǵy bes jylda aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý kásiporyndaryn qurý, ınnovatsııalyq ındýstrııalandyrý úrdisteri, bilim berý salasyn qoldaý, qalalarda turǵyn úı qurylysy halyqtyń turmysyn ózgertti. Qazaqstan ózin-ózi qamtamasyz etetin memleket bolý baǵytynda damýda.
Qazaqstan Prezıdentiniń 5 bastamasymen áleýmettik ınfraqurylymnyń mańyzdy bólshegi turǵyn úı alý múmkinshilikteriniń jaqsarýy turǵylyqty halyqtyń bolashaqqa zor úmitpen qaraýy jáne eń mańyzdy problemalardyń biri bolyp esepteletin turǵyn úı qajettiligin sheshýi nazar aýdartady. Qazaqstan bul turǵyda turǵyn úı, energııa, kólik jáne transport salalarynyń damýyna negiz bola otyryp qoǵamdaǵy problemalardy túpki tamyrynan sheshýdi maqsat etýde.
Qazaqstanda qalalyq turǵyn úı jáne bilim men ǵylymdy qoldaýy memleket pen ekonomıkanyń birinshi kezektegi mańyzdy máselesine aınaldy. Sebebi halyqqa qajetti turǵyn úı alańdarynyń qurylyp damýymen Astana, Almaty, Shymkent, Aqtóbe jáne t.b. qalalardyń ǵylym ortalyǵy, ınvestorlar men halyq úshin tartymdy ortalyq, sapaly bilim jáne densaýlyq saqtaý qyzmetteri men mádenı-áleýmettik qyzmet kórsetetin qalaǵa aınalý yqtımaldyǵy artyp otyr.
Qazaqstandaǵy shaǵyn jáne orta bıznestiń damýy Ortalyq Azııadaǵy ekonomıkalyq maǵynada kásipkerlik rýhtyń damýyna arqaý bolady. Qazaqstan HHІ ǵasyrda belsendi ekonomıkasy bar, bilimdi, baspana máselesi sheshimin tapqan, salaýatty azamattarmen jańa damý úderisin bastaýdy qalaıdy.
Qazaqstanǵa barǵan kezimizde ulttyq bilim berý júıesiniń ár deńgeıiniń sapasynyń jańa satyǵa kóterý baǵytynda aýqymdy jumystar atqarylyp jatqanyn kórdik. Atap aıtqanda, Qazaqstandaǵy 3-6 jas aralyǵyndaǵy balalardyń 100% mektepke deıingi balabaqshalarda bilim alýy kózge túsedi. Sondaı-aq, densaýlyq saqtaý salasynda medıtsınalyq qyzmetterdiń damýy da mańyzdy oryn alady. Sonymen qatar, kózge túsetin jaıt Qazaqstannyń uzaq merzimdi «Mádenı mura» túsiniginiń bolýy. Qazaq qoǵamynyń óziniń tarıhyn, mádenıeti men dinin saqtap, nasıhattaý jolyndaǵy jumystary, qazaq halqynyń túrki álemindegi kóshbasshy rólin odan ári ornyqtyrýda.
Qazaqstandaǵy áleýmettik memleket bolýǵa baǵyttalǵan bul qadamdar bilim berý, densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik qorǵaý júıesin de nyǵaıtýda. Elbasy múgedekterdiń problemalaryn basymdyqpen sheshe otyryp, Qazaqstandy múgedekter úshin qolaıly orta jaǵdaıyna da keltirip jatyr.
Álemdegi eń damyǵan 30 eldiń qataryna qosylý baǵytynda senimdi qadamdarmen damyp kele jatqan Qazaqstan adal básekelestik, ádilettilik, aldyńǵy qatarly bilim berý júıesi, sot organdarynyń ústemdigi, baspana problemasynyń sheshilýi jáne joǵary quqyqtyq mádenıetke ıe elge aınaldy.
Shyntýaıtynda Qazaqstan Prezıdenttiń sońǵy jarııalaǵan bes bastamasymen halyqtyń qajettilikterine qarsy qadam jasaı otyryp, ekonomıka, saıasat jáne áleýmettik turmystaǵy kemshilikterin sheshý jolynda múmkinshilik berdi. Qazaqstannyń naqty saıasattarymen halyqtyń muqtajdyqtaryna nazar aýdarýy, úkimet pen qoǵamnyń bir-birine qanshalyqty jaqyn ekendigin kórsetedi.
Qazaqstan bir jaǵynan eldegi damý deńgeıin kóterý jolynda jumys atqara otyryp, ekinshi jaǵynan qarapaıym azamattardyń áleýmettik kúnkóris deńgeıin eskeretin sheshimdermen memlekettiń irgetasyn qalaýda.
Qazaqstan osy jolynan taımasa, 50 jyldyń ishinde táýelsizdiginiń túpki tamyry tereńge jaıǵan, ulttyq birlik, beıbitshilik pen kelisimde ómir súretin jańa qoǵam qalyptastyrady. Óıtkeni, ındýstrııalandyrý, ınnovatsııa negizindegi ekonomıkalyq damý, jalpy eńbek qoǵamy, tarıh, mádenıet jáne til birligi, ulttyq qaýipsizdik, óńirlik problemalardy sheshýge jahandyq qatysý, áleýmettik memleket jáne t.b. maqsattar qoldanystaǵy kezeńge ótti. Osylaısha, Qazaqstan orta tap úlesi basym elge aınalady. Mundaı eldiń turǵyndary bolashaqqa senimmen, beıbit úmitpen qaraıdy.
Álemdik qarjy naryǵynyń turaqsyzdyǵy jáne azyq-túlik taýarlary baǵasynyń udaıy ósýi dúnıe elderinde sheshimin tabýy tıis problemaǵa aınaldy. Bul úderis qazaqstandyq ekonomıkanyń serpindi damýyn báseńdetse de, ondaı problemalardy ınstıtýtsıonaldyq saıasat arqyly sheshýge Qazaqstannyń kúshi jetedi. Memlekettiń jáne jeke sektordyń yntymaqtastyǵy, básekelestikti arttyrý jáne jergilikti nemese jalpy óndiristi arttyrý arqyly elde sergektikti baıqaýǵa bolady. Osy kezeńde eger memleket ekonomıkany damyta otyryp, qoǵamnyń qajettilikterine mańyz beretin bolsa, bul ol memlekettiń naqty áleýmettik memleketke aınalǵanyn bildiredi.
Árıne, osy turǵyda qoǵamnyń qoldaýy asa mańyzdy mánge ıe.
Keıbir elderde aqsha tabý maqsatymen tabıǵı gazdy shetke satatyn kezeńde, Qazaqstan Prezıdentiniń gazsyz otyrǵan turǵyndarǵa gaz qubyryn salý jospary, memleket-halyq ıntegratsııanyń úzdik úlgisi bolyp tabylady. Qazaq halqy birigip, memleket pen halyq qol ustasa barlyq qıynshylyqtarǵa tótep berýge daıyn. Qazaqstandyqtar shynynda da baqytty halyq.