«Rýhanı jańǵyrý» jańa mazmun, jańa baǵytpen tolyǵa túsedi
«Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, taıaý ýaqytta jańa «Aýyl - el besigi» jáne «Óz jerińdi tanyp bil» jobalary iske qosylatyn bolady, olar aýyldyq aýmaqtardyń damýyna qosymsha serpin bermek», - dedi Áset Isekeshev.
100 oqýlyq: Oksford belgisimen birqatar sózdikter shyǵarylmaq
Sonymen qatar, Ulttyq komıssııa otyrysynda rýhanı jańǵyrý baǵdarlamasy boıynsha ártúrli baǵyttardyń júzege asyrylý barysy týraly sóz boldy. Atap aıtqanda, «Ulttyq aýdarma bıýrosy» qoǵamdyq qorynyń atqarýshy dırektory Raýan Kenjehanuly «Jańa gýmanıtarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jańa oqýlyq» jobasy boıynsha atqarylyp jatqan jumystarmen tanystyrdy.
Aıta keterligi, buǵan deıin Ulttyq aýdarma bıýrosy alǵashqy 18 kitapty aýdaryp, Memleket basshysynyń aldynda tusaýyn kesip, kópshilikke tanystyrǵan bolatyn. Atalǵan 18 oqýlyqtyń árqaısysy 10 myń danamen shyǵarylyp, elimizdegi 110 joǵarǵy oqý ornyna tegin taratyldy. Al oqýlyqtardyń elektrondy nusqasy elimizdegi ýnıversıtetterdiń portalyna ornalastyrylǵan. Toqtala ketetin jaıt, bul joba joba aıasyndaǵy jumystarǵa jalpy sany 300-ge jýyq maman tartylypty. Olardyń basym bóligi ǵylymı dárejesi bar, moıyndalǵan, tanylǵan ustazdar men ǵalymdar, aýdarmashylar, tilshiler jáne baspagerler. ıAǵnı, bul joba arqyly aýdarylatyn kitaptar bilim men ǵylym sapasyn kóterýge septigin tıgizýi kerek. Eń bastysy - sózi anyq, mazmuny uǵynyqty aýdarmanyń meılinshe joǵary sapasy qamtamasyz etilýi kerek.
Raýan Kenjehanulynyń sózine qaraǵanda, jańa oqýlyqtarǵa degen suranys pen qoǵamdaǵy qyzyǵýshylyq joǵary bolǵan. Sondyqtan da, aýdarylǵan kitaptardy elimizdegi kitap dúkenderi arqyly taratý úshin qosymsha basyp shyǵarý qolǵa alynypty. Aıta keterligi, buǵan jekemenshik baspalar tartylyp, memleket qarjysy shyǵyndalmaıdy. Áıtse de, Ulttyq aýdarma bıýrosynyń atqarýshy dırektory kolledjderdi osy oqýlyqtarmen qamtamasyz etý úshin tıisti memlekettik mekemeler atsalyssa degen tilegin aıtyp qaldy.
Endigi taǵy bir másele - Elbasy oqýlyqtardy aýdarý aıasynda jınaqtalǵan tájirıbelerdi qorytyp, ǵylymı aýdarmaǵa qajetti sózdikterdi daıarlaýdy tapsyrǵan.
«Bul baǵytta sózdikterdi shyǵarý tájirıbesi joǵary Oksford ýnıversıtetiniń baspasymen birlesip jumys isteýge kelistik. Atap aıtsaq, Oksford belgisimen úlken qazaq-aǵylshyn, aǵylshyn-qazaq sózdigi, sondaı-aq qoǵamdyq jáne áleýmettik ǵylymdardyń túsindirme sózdigi, ekonomıka túsindirme sózdigi jáne qazaq tiliniń kirme uǵymdarynyń sózdigin daıyndaý qolǵa alyndy», - deıdi Raýan Kenjehanuly. Sózdiktermen qatar, jańa oqýlyqtardyń kelesi legin, álemge áıgili avtorlardyń mıllıondaǵan tırajben jarııalanǵan kitaptaryn aýdarylady. «Bulardyń ishinde Entonı Kenıdiń «Batys fılosofııasynyń jańa tarıhy», «Zamanaýı marketıngtiń bıblııasy» atanǵan Fılıp Kotlerdiń ataqty oqýlyǵynyń 17-shi basylymy, Óner tarıhynan syr shertetin Ernst Gombrıhtiń 16-shy basylymy, halyqaralyq quqyq boıynsha qazirgi ýaqytta álem moıyndap otyrǵan Maılkolm Shoýdyń oqýlyǵy, Stıven Pınkerdiń «ıAzyk kak ınstınkt» kitabyn atap ótýge bolady. Bul rette aýdarylǵaly otyrǵan kitaptardyń ishinde ekonomıka jáne kásipkerlik tsıklyna erekshe toqtalǵym kelip otyr. Ol týyndylar - ekonomıka, makro jáne mıkroekonomıka, menedjment, bızneskommýnıkatsııa, marketıng, jeke qarjy jáne ınnovatsııa salasyndaǵy kitaptar», - deıdi Raýan Kenjehanuly.
Al mádenıet jáne sport mınıstrligi júzege asyryp jatqan «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» jobasy bıyl da tolyǵa túsedi.
BBC World News-pen birlesken «Travel shows of Kazakhstan» atty jobasy iske qosylady
Mınıstr Arystanbek Muhamedıulynyń sózine qaraǵanda, buǵan deıin aımaqtardyń negizgi nysandary boıynsha «Kıeli Qazaqstan» entsıklopedııasynyń alǵashqy tomy jaryqqa shyqqaly jatyr. Aldaǵy ýaqytta dál osyndaı bes kitap shyǵarylady. Sonymen birge, materıaldar vırtýaldy kartada da qoljetimdi bolmaq.
Aıta keterligi, byltyrdan beri elimizde barlyq qasıetti jáne tarıhı oryndardy, Qazaqstannyń túkpir-túkpirindegi eskertkishterdi júıelendirý úshin ákimdiktermen birlese jumys júrgizilýde. Sonyń ishinde, alty baǵyt boıynsha, atap aıtqanda Soltústik, Shyǵys, Batys, Ońtústik, Ortalyq jáne Ońtústik-Batys baǵytta ǵylymı-zertteý ekspedıtsııasy iske asyrylǵan. Osy jumystardyń qorytyndysy boıynsha ulttyq mańyzy bar 185 jáne aımaqtyq mańyzy bar 456 oryn tańdap alyndy. Aldaǵy jumystar da az emes.
«Jahandyq ınternette Qazaqstan qasıetti oryndarynyń brendin qalyptastyrý úshin úsh tilde 30-ǵa tarta vıdeorolık daıyndaldy. BBC world news, Viasat history, National geographic telearnalary amerıkalyq Castle Film kompanııasymen birlese otyryp, «Kóshpendiler jeri», «Altyn adam» «Qazaqstannyń qasıetti jerleriniń geografııasy», «Qoja Ahmet ıAsaýı», «Aısha Bıbi» fılmderi kórsetilýde. Osy jyldyń qarashasynda BBC World News-pen birlese otyryp, «Travel shows of Kazakhstan» atty jobany bastaý josparlanyp otyr. Oǵan Qazaqstannyń týrıstik áleýeti týraly bes baǵdarlama enedi. Sonymen birge, álemniń jetekshi mýzeılerinde Altyn adamnyń kórmesi ótkizildi. Kórmeler Ońtústik Koreıa, Reseı, Belarýs, Ázerbaıjan, Qytaı, Polsha elderinde uıymdastyryldy. Jaqyn arada dál osy joba Ulybrıtanııa, Grýzııa, AQSh, Avstralııa, Italııa men Frantsııada ótkizilmek», - dedi mınıstr.
Jas sýretshilerdiń úzdik týyndylary Ulybrıtanııanyń zamanaýı galereıalarynda kórsetilmek
Baǵdarlamanyń «Jahandyq álemdegi zamanaýı qazaqstandyq mádenıet» baǵyty boıynsha da jumystar júıeli atqarylýda. Tipti bul baǵytqa elimizdiń barsha shyǵarmashylyq ujymdary atsalysyp otyr deýge keledi.
QR Prezıdenti Ákimshiligi Іshki saıasat bóliminiń meńgerýshisi Aıda Balaevanyń aıtýynsha, teatr men kıno árdaıym qazaqstandyq mádenıettiń mańyzdy aspektileri sanalady. Sondyqtan túrli formattaǵy sharalar keshenin uıymdastyryldy. Máselen, «Astana opera», Abaı atyndaǵy opera jáne balet teatry, «Astana balet» jáne basqa da ujymdar Eýropa men Azııa elderiniń kórermenderin ulttyq opera qoıylymdarymen tanystyryp jatyr. Sonymen qatar, bıyl Qazaqstan kınotýyndylary da halyqaralyq arenadaǵy túrli kınofestıvalderge belsene qatysqan. Mysaly, bıyl Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń qoldaýymen 71-shi Kann kınofestıvalinde Qazaqstan pavılony ashyldy. Onda «Eýrazııa» halyqaralyq kınofestıvaliniń tanystyrylymy ótken. Sondaı-aq jyl basynan beri «Qazaqfılm» AQ 18 fılmi 14 halyqaralyq kınofestıvalge qatysyp, 11 júlde jeńip aldy. Bul rette Aıda Balaeva «Anaǵa aparar jol» fılminiń Nıý-Iorktegi WeLink Halyqaralyq kınofestıvalinde «Úzdik kórkem fılm» júldesin ıelengenin de eske salady. Al Mádenıet mınıstrliginiń tapsyrysymen jáne metsenattardyń qoldaýymen túsirilgen «Ámire» fılmi Silver screen film (Sılver skrın fılm) marapatyn alǵan. Sonymen qatar, bul týyndy Gollıvýdtaǵy kınofestıvaldiń aqtyq synyna shyqqan. Qazaqstandyq kıno kúnderi de jaqsy nátıje berýde. Bıyl qazaqstandyq kıno kúnderi Italııada, Estonııada jáne ózge de elderde uıymdastyryldy.
Aıda Balaevanyń aıtýynsha, otandyq beıneleý ónerin nasıhattaý baǵytynda shetelderde birqatar sharalar ótkizilip jatyr. «QR Ulttyq mýzeıdiń, Á. Qasteev atyndaǵy Óner mýzeıiniń sheteldik ekspozıtsııalyq jobalaryn iske asyrý jumystary jalǵasyn tapty. AQSh, Brıtanııa, Qytaı, Belarýs, Ázerbaıjan elderinde «Altyn adamnyń álem mýzeılerine sherýi», «Eýrazııa kóshpendileri», «Azııa men Eýropa qıylysynda» kórmeleri uıymdastyryldy», - dedi ol.
Budan bólek, Ulttyq mýzeıde iske qosylǵan «Focus Kazakhstan» jobasy aıasynda Qazaqstannyń jas, daryndy sýretshileri Ulybrıtanııanyń zamanaýı galereıalarynda óz óner týyndylaryn kórsetý múmkindigine ıe. Sonymen qatar, Qazaqstanǵa sheteldik aýdıtorııanyń nazaryn aýdarý boıynsha aýqymdy jumystar atqaryldy. Atap aıtqanda, elordada ótken «Astana art show» atty alǵashqy halyqaralyq bıennale jyl saıyn otandyq sýretshiler úshin uıymdastyrylatyn zamanaýı óner alańy bolmaq.
«Qazaqstan beıneleý óneri antologııasyn qurastyrý úshin Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń qoldaýymen jalpyhalyqtyq daýys berý arqyly Táýelsizdik jyldarynda ómirge kelgen úzdik týyndylar irikteldi. Antologııa qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde jaryq kóredi», - dedi Aıda Balaeva.
«100 jańa esim»: Jastardyń qyzyǵýshylyǵy artyp otyr
Ulttyq komıssııa otyrysynda QR Aqparat jáne kommýnıkatsııalar mınıstri Dáýren Abaev Elbasynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda «100 jańa esim» jobasy nelikten bıyl qaıtadan ótkiziletinine toqtaldy. Mınıstrdiń sózine qaraǵanda, búginge deıin monoqalalar men aýdan ortalyqtarynyń bárin qosqanda elimizdiń barlyq óńirlerinde joba jeńimpazdarynyń qatysýymen 300-ge jýyq shara ótkizilgen. Olardyń keıbiri júıeli sıpatqa ıe bolyp, kommýnıkatsııa úshin tıimdi alań retinde ózin tanyta bildi.
«Bıyl «100 jańa esim» baǵyty boıynsha aqparattyq keńistikke monıtorıng jáne halyqtyń myńdaǵan usynystaryna taldaý júrgizilgen bolatyn. Sonyń nátıjesinde jobany ary qaraı jalǵastyrý týraly áleýmettik suranystyń bary anyqtaldy. Bul rette elimizdiń azamattyq sektory erekshe ustanymyn tanytqanyn atap ótý kerek. Osyǵan baılanysty mınıstrlik Qazaqstan halqy Assambleıasymen birlese otyryp, «100 jańa esim» jobasynyń ekinshi kezeńin júzege asyryp jatyr», - dedi Dáýren Abaev.
Mınıstrdiń aıtýynsha, bul jolǵy jobanyń basty ereksheligi - izdeýde jáne irikteýde úkimettik emes sektordan úmitkerlerdi tabý sekildi ınstıtýtsıonaldyq ádis qoldanyp otyr. Sonymen qatar, álbette, ózin-ózi usyný múmkindigi de bar.
«Bıyl 3 qyrkúıek pen 25 qazan aralyǵynda 2 388 ótinim kelip tústi. Aımaqtyq úles boıynsha elimizdiń barlyq óńirleri atsalysyp jatyr. Ásirese, erekshe belsendilikti Qaraǵandy, Shyǵys Qazaqstan, Mańǵystaý oblystary men Astana, Almaty qalalarynan baıqaýǵa bolady», - deıdi Dáýren Abaev.
Mınıstr atap ótkendeı, jobaǵa jastardyń da qyzyǵyp otyrǵany qýantady. Sonymen qatar, qazirdiń ózinde bul sanatta qoǵamnyń nazaryna ilikken jandar bar eken. Mınıstr Dáýren Abaev solardyń birqataryna toqtaldy.
«Máselen, Indıra Ádilbaeva degen boıjetken basketbol boıynsha erekshe qajettiligi bar balalarǵa jattyqtyrýshy bolyp júr. Sondaı-aq, Larıon ıAn klınıngti kompanııany jasaqtap, qazir qol astyndaǵy 5 myń adamdy jumyspen qamtyp otyr. Erdos Tólegenov degen taǵy bir jigit «Oıla» atty balalardyń ǵylymı jýrnalyn shyǵardy. Ol jýrnal qazirgi tańda Germanııa men Lıhtenshteın men Lıýksembýrgte, Nıderlandy men Shveıtsarııada, v Aýstralııa men Jańa Zelandııada, sondaı-aq Ońtústik Koreıada shyǵarylyp jatyr. Ol qaziri tańda franshızany satyp jibergen. 20 myń danamen shyǵatyn bul jýrnal óte qyzyqty. Sol sekildi Aıdos Esmaǵambetov - sılıkonnan músin jasaıtyn erekshe músinshi. Ony tipti madam Tıýsso murajaıy shaqyrypty. Doıbydan álemniń on bir dúrkin chempıony Marat Jıkeev degen myqty adam bar. Mine, jobany jalǵastyrýǵa turarlyq aınalamyzda qanshama kisilerdiń baryn bilip otyrmyz», - deıdi mınıstr.
Aıta keterligi, «100 jańa» esim boıynsha úmitkerlerge baǵa berý úshin arnaıy Sarapshylyq keńesi qurylǵan. Jobaǵa qatysýshylar eń sońynda onlaın daýys berý arqyly irikteledi. Daýys berý 1-15 qarasha aralyǵynda ótedi. Al 1-5 jeltoqsan aralyǵynda «100 jańa esimge» engen adamdardy kópshilikke tanystyrylady.
«Týǵan jer» jobasy tolyǵyp keledi
QR Prezıdent Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary, «Týǵan jer» jobasy boıynsha jumys tobynyń jetekshisi Ońdasyn Orazalınnyń aıtýynsha, bıznes tarapynan osy baǵyt úlken qoldaý taýyp otyr. Óńirlerde de kóptegen is-sharalar men josparlar bekitilgen. Bıyldyń ózinde joba sheńberinde respýblıkada jyldyń basynan beri úsh myńnan asa is-shara júzege asyrylǵan eken.
«Aldaǵy ýaqytta qoǵamdyq sanany jańǵyrtýda tıimdiligin kórsetken mańyzdy baǵyttarǵa qaraı jumysty úılestirip, Prezıdenttiń 5 qazandaǵy «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» Joldaýyn esepke alý kózdelýde. Biraq, bul rette birqatar nazarǵa alarlyq tustar bar. Birinshiden, bizde bul baǵytta ortalyq organdar men jergilikti atqarýshy organdardyń jumysyn áli de kúsheıtý kerek. Sebebi, kommýnıkatsııa jobalyq keńseniń mamandarynyń deńgeıinde ǵana júzege asyrylady. Bunyń arty birshama suraqtar týyndatyp otyr. Óıtkeni, aımaqtyq keńselerdiń jumysyna jetkilikti deńgeıde mańyz berilmeıdi. Jobanyń júzege asyrylýyna tolyqqandy monıtorıng júrgizý qajet dep esepteımiz», - deıdi Ońdasyn Orazalın. «Týǵan jer» jobasy boıynsha Ońdasyn Orazalın taǵy bir mańyzdy máselege nazar aýdarýdy eske saldy.
«Jobany aqparattyq turǵyda qoldaý boıynsha aıtarym bar. Aımaqtarǵa suraqtar kóp. Jaǵdaı mynada. Qazirgi tańda keıbir is-sharalardyń pıar-sıpaty baıqalyp qalyp jatyr. Al biz halyq pen bıznes úshin joba men atqarylǵan jumystyń basymdyqtaryn kórsetkimiz keledi», - deıdi ol.
Al Aýyl sharýashylyǵy birinshi vıtse-mınıstri Arman Evnıev «Rýhanı Jańǵyrý» baǵdarlamasynyń aıasynda «Aýyl - el besigi» atty jańa arnaıy jobany engizýdi usyndy. Este bolsa, «Aýyl - el besigi» atty jańa joba Memleket basshysynyń «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda kóterilgen edi.
«Elbasy qoldaýynyń arqasynda aǵymdaǵy jyldyń shilde aıynda 2017-2021 jyldary agroónerkásip keshendi damytýdyń memlekettik baǵdarlamasy jandandyrylǵan. Ózimiz kórip otyrǵanymyzdaı, AÓK-ti damytýdyń Memlekettik baǵdarlamasy bıznes protsester turǵysynan aýyl eńbekkerleriniń basym bóligin qamtyp otyr. Biraq aýylsharýashylyq óndirisiniń basqa salalardan aıyrmashylyǵy men onyń ereksheligi aýyl sharýashylyǵynyń tek óndiris salasy ǵana emes, el turǵyndarynyń úlken massasynyń ómir salasy bolǵanynda», - dedi A. Evnıev.
Talqylaýlar qorytyndysy boıynsha Ulttyq komıssııanyń tóraǵasy Úkimetke 2018-2019 jyldarǵa arnalǵan «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi biryńǵaı jospar ázirleýdi, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine jańa «Aýyl - el besigi» áleýmettik jobasyn iske qosýdy tapsyrdy.