Rýhanı jańǵyrý baǵdarlamasyna qyrǵyzdar da qyzyǵyp otyr - Tolobek Abdyrahmanov
Bul týraly búgin I. Arabaev atyndaǵy Qyrǵyzstan memlekettik ýnıversıtetiniń rektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Tolobek Abdyrahmanov Astanada ótken halyqaralyq forýmda málim etti, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.
«Ótken aptada Shymkentte Orbulaq shaıqasynyń 370 jyldyǵyna arnalǵan jıynǵa qatystym. Baspasóz quraldarynan Taldyqorǵan qalasynda Qazaqstannyń jas aqyn-jazýshylarynyń sezi bolyp jatqanyn oqydym. Al búgin Astanada qazaq pen qyrǵyzǵa ortaq jazýshy - Shyńǵys Aıtmatovtyń 90 jyldyǵy joǵary deńgeıde atalyp ótti. Munyń barlyǵy - «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda júrgizilip jatqan ıgi ister», - dedi Tolobek Abdyrahmanov QazAqparat tilshisine bergen suhbatynda.
Onyń aıtýynsha, «Rýhanı jańǵyrýda» aıtylǵan ıdeıalardy júzege asyrý Qazaqstanǵa ǵana emes, Qyrǵyzstanǵa, tipti barsha túrki elderine yqpalyn tıgizedi.
«Tarıhshy retinde Qazaqstanda jasalyp jatqan oń ózgeristerdi kórip, qýana qaraımyz. Byltyr N. Á. Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: Rýhanı jańǵyrý» maqalasyn tolyq oqyp shyqtym. Onda aıtylǵan usynystar, ásirese, tarıhty qaıta qarap, ony shyndyqqa negizdep qaıta jazý ıdeıasy tutas túrki elderi úshin qajet. Jasyrary joq, táýelsizdik alǵan 25 jyldyń ishinde mol rýhanı baılyǵymyzdy nazardan tys qaldyrdyq. Ýaqyt ozdyrmaı, olqylyqtyń ornyn toltyrý qajet. Eń úzdik oqýlyqtardy qazaq tiline aýdarýdy da Qazaqstan der kezinde qolǵa aldy. Qazirgi ýaqytta oqýlyq máselesi Qyrǵyzstanda da óte ózekti bolyp otyr. Latyn grafıkasy da - bizdiń elimizdiń aldynda turǵan másele», - dep óz sózin jalǵastyrdy ol.
Sondaı-aq, T. Abdyrahmanov Qyrǵyzstannyń latyn grafıkasyna kóshýi qajet dep esepteıdi.
«Qyrǵyzstannyń burynǵy prezıdenti latyn grafıkasyna ótpeımiz dep kesip aıtqan bolatyn. Jańa Prezıdent saılanǵan soń, zııalylar latyn jazýyna kóshý ıdeıasyn jıi aıtyp júr. Sebebi, kórshiles ári baýyrlas elderdiń barlyǵy latyn jazýyna kóshkende, jalǵyz Qyrǵyzstannyń qalyp qoıýy múmkin emes», - deıdi ol.
Sóz sońynda Tolobek Abdyrahmanov qazaq pen qyrǵyz qarym-qatynasynyń óte tyǵyz ekenin, mundaı baýyrlastyqtyń esh jerde kezdespeıtin atap ótti.
«Tarıhta qalǵan Orbulaq shaıqasynda qyrǵyz-qazaq birigip, jońǵarlarǵa bas kótergen bolatyn. 1916 jylǵy kóteriliste qyrǵyzdar men qazaqtar patshalyq úkimetke qarsy kóterildi. Oktıabr revolıýtsııasy jeńgennen keıin, «Erkin Túrkistan» memleketin qurý ıdeıasy kóterilgende qyrǵyz ben qazaq ıntellıgentsııasynyń oıy bir jerden shyqqan edi. 1916 jyly Úrkin qasiretinde qazaqtar qyrǵyzdarǵa járdem berse, 1930-jyldary asharshylyqta qyrǵyzdar qazaqtarǵa qol ushyn sozdy. Mádenıet salasynda qazaq zııalylary Shyńǵys Aıtmatovty qoshemetke bólep, «Adamzattyń Aımatovy» atandyrdy. M. Áýezov bastaǵan qazaq oqymystylary «Manas» eposyna zertteý júrgizdi. Dál osyndaı tarıhpen sabaqtasqan baýyrlastyq qarym-qatynas eshqashan buzylmaıdy. Kerisinshe, ony nyǵaıta túsý kerek», - dedi T. Abdyrahmanov.
Eske sala ketsek, búgin Astanada QR Prezıdenti Ákimshiliginiń qoldaýymen áıgili jazýshy Shyńǵys Aıtmatovtyń 90 jyldyǵyna arnalǵan halyqaralyq forým ótti. Oǵan Qazaqstan men Qyrǵyzstannyń bedeldi qaıratkerleri, mádenıet ókilderi qatysty.