Rıeltorlar alaıaqtardan saq bolýǵa shaqyrady
Qazaqstannyń ózin-ózi retteıtin rıeltorlar qaýymdastyǵy prezıdentiniń keńesshisi Nına Lýkıanenko atap ótkendeı, oqý jylynyń aldynda stýdentterdiń kelýine baılanysty tamyz aıynda turǵyn úıdi jalǵa alý baǵasynyń ósýi qalypty jaǵdaı.
«Biz naryqtyq ekonomıkada kópten beri ómir súrip kelemiz jáne baǵalar usynys pen tólemge qabiletti suranystyń áserinen qalyptasatynyn bári jaqsy túsinedi. Qazir baıqalyp otyrǵan nárse, árıne, páterdi jalǵa alýǵa suranys artyp keledi. Bul obektıvti, maýsymdyq jáne jyl saıyn qaıtalanatyn úrdis. Bir jaǵynan kóptegen JOO-ń óz stýdentterin kampýs, jataqhana jáne basqa da turaqpen qamtamasyz ete almaýyna baılanysty. Baǵalar jaqyn arada shartty túrde 10-15%-ǵa kóteriledi. Tamyz aıynda kóterilgen baǵa qazan aıynda kenetten tómendeıdi deýge de bolmaıdy. Sebebi stýdentter kem degende mamyr aıyna deıin turaqty bolady. Olar qazir páterlerdi aı saıyn jalǵa almaıdy», - dedi N. Lýkıanenko.
Jalǵa alýshylar turǵyn úı naryǵynda kezdesetin alaıaqtyqqa tap bolatyn kezderi az emes. Buny boldyrmaý úshin rıeltorlar qaýymdastyǵynyń ókili turǵyn úıdiń ǵana emes, menshik ıesiniń de qujattarymen muqııat tanysýdy usynady.
«Eń aldymen, siz jyljymaıtyn múlikpen tanysyp, qandaı da bir kelissózder júrgizgen kezde, bul depozıt nemese jaldaý sharty bolsyn, siz kimmen kelissóz júrgizip jatqanyńyzdy bilýińiz kerek. Kez-kelgen kelisim-shart, meıli ol depozıt bolsyn, meıli jaldaý sharty bolsyn, ol menshik ıesiniń ózimen jasalýy kerek. Jalǵa alýshylar men satyp alýshylar páter qujattaryn surap qana qoıady, jeke kýálikti suramaıdy. Bul úlken qatelik. Páter qujattaryn tekserý sol páter ıesiniń jeke kýáliginen bastalatynyn túsiný mańyzdy. Kóp adam bul jaıtty eskermeıdi. Ekinshiden, kez kelgen kelisim jazbasha túrde bolýy kerek. Siz kelisken jaǵdaıdy naqty talqylaýyńyz kerek. Kez kelgen kelisimshartty jazbasha túrde jasaýǵa bolady. Eger qujatqa eki tarap qol qoısa, onda onyń tolyq zańdy kúshi bolady. Notarıaldy kýálandyrylǵan kelisim-sharttyń ǵana negizi bolýy múmkin dep oılaý qate túsinik. Jyljymaıtyn múlik salasyndaǵy kelisim jazbasha túrde jasalýy kerek», - dep atap ótti ol.
Kópshilik qarajatty únemdeý maqsatynda deldal kómegine júgingisi kelmeı, biraq nátıjesinde «sur» rıeltorlarǵa tap bolady, deıdi N Lýkıanenko.
«Rıeltordyń qyzmetinen aqsha únemdegisi keletin jalǵa alýshylardyń úlken qateligi, olar tómen baǵadaǵy habarlandyrýǵa senip, páter ıesine tikeleı shyǵyp, aqparattyq qyzmet kórsetetin kompanııamen shart jasaı otyryp, 10, 15 nemese 20 myń teńge aldyn-ala tólemin qaldyryp ketedi. Shart boıynsha olarǵa páter jalǵa beretin ıeleriniń nómirlerin berý ýáde etiledi. Sondyqtan rıeltorlyq qyzmet kórsetý sharttaryn muqııat oqyp shyǵý qajet. Atalǵan jaǵdaıda siz tek páter ıeleriniń telefon nómerlerin satyp aldyńyz, páterdiń ózin emes, jáne de jaldaý shartyn jasamadyńyz. Bul aqshany qaıtarý múmkin emes, óıtkeni kompanııa sizben aqparattyq qyzmet kórsetý týraly ǵana shart jasasady», - dep bólisti ol.
Óz kezeginde Qazaqstannyń ózin-ózi retteıtin rıeltorlar qaýymdastyǵynyń múshesi Orynbasar Sataev qaýymdastyq saıtynda senimdi rıeltorlar men kompanııalardy tabýǵa bolatynyn atap ótti.
«Alaıaqtyq jaǵdaıynda, eger jalǵa alýshy qaýymdastyqqa múshe kompanııalardyń qurbany bolsa biz ishki qyzmettik tekserý júrgizimiz. Bar jaǵdaıdy, eki tarapty da taldap, tekseremiz. Bul ýaqytqa deıin bizde ondaı jaǵdaılar tirkelgen joq. Jalpy, qaýymdastyqqa múshe bolýdyń óz sharttary jáne de barlyq seriktes kompanııa jumys barysynda qoldanatyn óz kodeksimiz bar. Basqa jaǵdaıda, alaıaqtyq qurbany sotqa júginýi kerek. Astana men Almaty sııaqty iri qalalarda alaıaqtarǵa tap bolmas úshin bizdiń qaýymdastyqtyń saıtyna kirip, tekserilgen kompanııalar men agenttikterdiń tizimimen tanysýǵa bolady», - dep bólisti O.Sataev.
Sondaı-aq, ol alaıaqtar úıdi jalǵa alýǵa degen suranystyń tómen, tipti tapshylyq jaǵdaıynda da aılasyn iske asyratynyn aıtty.
«Habarlandyrý saıttarynda aýdandar boıynsha tómen jáne joǵary baǵadaǵy páterlerdi tabýǵa bolady. Keı habarlandyrýlar baǵany eń tómengi baǵadan 25-30% tómen kórsetedi, demek oǵan barlyǵy habarlasyp, tez jalǵa alýdy oılaıdy. Alaıaqtardyń maqsaty - jalǵa alýshyny asyqtyrý, óıtkeni tómen baǵany kórip, kóbi jyljymaıtyn múlikti ıemdenýge asyǵady, al alaıaqtar ózgeniń aqshasyn tezirek ıemdenedi. Osylaısha, kóp jaǵdaıda alaıaqtar kelisim-shartsyz bireýdiń menshigindegi páterdi jalǵa ótkizedi», - dep atap ótti spıker.