Respýblıka qaharmandary: Shymkentte TMD-da balamasy joq elektromobıl qurastyrylyp jatyr

ShYMKENT. QazAqparat – Qazaqstandaǵy tuńǵysh elektromobılder Shymkentte qurastyrylyp jatqany týraly aqparat bizdi de eleń etkizdi. Bıyl erekshe mártebe alǵan merekeniń qarsańynda «Respýblıka qaharmandary» atty joba ashyp, laıyqty tulǵalar izdestire júrgen edik. Osynaý uly iske belsene bilek sybana kirisken órenderge kóńilimiz túskeni sondyqtan. Jigerli jigitterdiń eńbegin eren erlikke balap, «qazirgi zamannyń qarapaıym qaharmandary» dep baǵalaǵandy laıyq kórdik.

Shymkentte «Ilon Masktyń» izbasarlary turady. Búginde Nursultan, Abylaı, Dáýren esimdi 3 jigit «Beren motors» atty shaǵyn kásiporyn ashyp, eski kólikterden elektromobıl jasap jatyr. Máselen, 1974 jylǵy Ford markaly kóliktiń matoryn aýystyryp, ornyna elektromobıl ornatty. Ondaǵy qajetti qurylǵylardyń kópshiligin ózderi qoldan jasap shyqqan. Tek elde kezdespeıtinderin ǵana shetelden aldyrdy. Onǵa jýyq ınjenerden turatyn komandanyń júıeli jumystarynyń nátıjesinde eski kólik zamanaýı qalypqa keldi. Qazir júrip tur. Kiltti burap iske qosqanda dybyssyz otalady. Al, janar maı quıyp, korobkanyń maıyn tekserý degen jumys múldem joq.

«Qazir elektromobılderdiń eń arzany 35 000 dollar turady. Bul árıne qymbat. Sodan biz konvertatsııa jasaýdy oılastyrdyq. Máselen, eldegi kólikterge gaz ornatý isi osydan 5,6 jyl buryn keń etek aldy. Dál solaı nege elektromobıl jasamasqa degen oı keldi. Sodan búgingi kúni sol ıdeıany júzege asyryp kelemiz. Oǵan qosymsha qýattaǵyshty da qoldan qurastyrdyq. Aldaǵy ýaqytta qala ishindegi beketterge ornatamyz» - deıdi joba jetekshisi Nursultan Seısembaev.

«Beren motors» kásipornynyń keńsesinde elektromobılge aınalǵan 7 kólik bar. 1993 jylǵy Wolkswagen Golf 3, 1991 jylǵy Rolls-Royce, 1974 jylǵy Retro Ford jáne 2013 jylǵy BMW H1 jáne sport car BMW Z3 elektr energııasynan qýat alady. Shamamen kólik qýaty 200-250 shaqyrymǵa deıin jetedi. Al, ishindegi arnaıy datchıkten qansha qýatynyń qalǵanynda kórip otyrýǵa múmkindik bar. Qýattaý úshin úıdegi 220 Vt rozetkany da qoldanýǵa bolady. Sondaı-aq, keıbiri saýsaq izderi arqyly iske qosylyp, esikteri qol súıkeýmen ashylady. Munyń barshasynda osyndaǵy ınjenerler jasap shyqqan.

«Biz ár jyly qoldanysqa berilgen kólikterdi tańdap alyp, elektromobıl ornattyq. Kópshilik joǵary baǵa berip otyr. Bul bir jyl ishinde komandanyń jetken jetistigi dep bilemin. Bizdegi jigitter óte bilimdi. Tájirıbesi mol. Jumysqa berilgendikteri sonshalyqty táýlik talǵamaı eńbek etedi. Sondyqtan árbir jetistigimiz úshin komanda múshelerine aıtar alǵysym sheksiz» - deıdi Nursultan.

Qazir «Beren motors» kásipornynda úsh tseh bar. Onyń biri temirden jasalatyn buıymdarǵa arnalsa, ekinshisinde ınterer jasaqtalǵan. Al, úshinshisi negizgi keńse. Barshasynda 30 jýyq azamat turaqty jumys isteýde. Olardyń basym bóligi ınjenerler. Sondaı-aq, ınvestor úsh jigitke Anglııada birge oqıǵan dostary da árdaıym qoldaý bildirip otyrady. Tipti, Afrıka elderinde turatyn tanystary jobaǵa qyzyǵýshylyq tanytyp, arnaıy tapsyrysta bergen.

«Senegal memleketinen alǵan arnaıy tapsyrysymyz bar. Range Rover kóliginiń prototıpin jasap jatyrmyz. Bul da elektromobıl. Daıyn bolǵan soń, shetelge jiberemiz. Al, Rolls-Royce-ty Taılandqa aýktsıonǵa shyǵaramyz. Komanda kúni-túni sol jumystan bosap jatqan joq» - deıdi ol.

Nursultannyń aıtýynsha, elektromobılder qozǵaltqyshty iske qosqanda birden kúsh alady. Qyrǵa da qınalmaı shyǵady. Jyldam júredi. Ári motordyń daýysy shyqpaǵandyqtan, artyq shým estilmeıdi. Kóliginiń matoryn elektrli júıege aýystyrǵysy keletinder úshin mundaǵy ınjenerler qajetti keńester berýge ázir. Al, tapsyrys berse sapaly oryndaýǵa múmkindikteri jetedi. Jalpy, bir kólikti elektromobılge aınaldyrý aqysy 4,5 mln teńgeni quraıdy.

«Elektromobılder úshin qajetti mıkrochıpterdi dúnıe júzi elderi tek Taıvan aralynan alady. Eger Taıvannan mıkrochıptıiń kelýi toqtaıtyn bolsa, álemdegi avtomobıl óndirisine zııanyn tıgizýi múmkin. Al bizde jasalǵan kólikterge munan keletin qaýip joq. Sebebi bizdiń elektromobılderge kontroıler quralyn paıdalanamyz. Ony ózimizde óndirip jatyrmyz. Aldaǵy ýaqytta matordy da ózimiz jasap shyǵamyz degen josparymyz bar» - deıdi Nursultan.

Anglııada bilim alǵan Nursultan, Abylaı, Danııardyń armany asqaq, maqsaty aıqyn. Qosymsha túrli bıznesteri de bar. Al, negizgi maqsattary qazaq elektromobılderin álemge tanytý.

«Bizdiń elde 20 mln-ǵa jýyq - aq halyq turady. Kóp emes. Sondyqtan jasyl energııanyń túgeldeı qoldanysqa endirýge bolady. Jalpy elektromobıl - bul bolashaq. Al, bizdiń armanymyz sol bolashaqty tezdetip elge alyp kelý» - deıdi olar.