Reseı jerinde qaza tapqan jaýynger aqynnyń basyna urpaqtary baryp qaıtty
Aqynnyń nemeresi Erjan Qarataevtyń aıtýynsha, atasynyń naqty qaı jerde jerlengeni kópke deıin belgisiz bolyp kelgen.
Batys Qazaqstan óńirine soǵysqa deıin aqyndyǵymen belgili bolǵan Qubaıys Qarataev tegin jannyń perzenti emes-ti. Qaratóbe aýdany Batpaqkól aýylynda dúnıege kelgen ákesi, qazirgi tańda Úshanada beıiti jatqan Sartaı Kóshkinshiuly ataqty aqyn, jyrshy edi. Sartaıdyń jyr-termelerin ónerpazdar osy kúnge deıin oryndap keledi.
Qubaıystyń Qarataev, Qarataıuly atanýynyń ózindik syry bar. Sartaı aǵasy Qarataı batyrdyń jalǵyz uly qaıtqannan keıin Qubaıysty baýyryna bergen.
Osyndaı ortada ósken Qubaıys Qarataev (1903-1943) aqyndyǵyna qosa kózi ashyq, saýatty adam bolǵan.
Óz qolymen orys tilinde jazǵan ómirbaıanynda Qubaıys aýylda, keıin Orynbordaǵy aımaqtyq mılıtsııa mektebinde oqyǵandyǵyn keltiredi. Qol qoıýyna qaraǵanda, onyń arab qarpin jete meńgergeni ańǵarylady. Arab, latyn qarpimen jazylǵan kóptegen qoljazbalary bolǵan.
Kolhoz basqaryp, mılıtsııa mektebin bitirgennen keıin Soltústik Qazaqstan, Qaraǵandy oblystarynda jumys jasap qaıtady. Alaıda otyzynshy jyldardaǵy zobalań kezinde ádiletsizdikke shydaı almaı, basqa salaǵa aýysyp ketedi. Esep-sanaq, qarjy óz aldyna, aýdandyq gazette, mádenıet bóliminde qyzmet atqardy.
-1938 jyly mamyr aıynda Qazaqstannyń halyq aqyny Jambyl Jabaevtyń 75 jasqa tolýyna oraı arnaıy shaqyrýmen halyq aqyndarynyń respýblıkalyq sletine barady. Sol slette ekinshi orynǵa ıe bolyp, Jambyldyń qolynan dombyra alady. Ol dombyra urpaqtarynyń qolynda áli saqtaýly, - deıdi Erjan Qarataev.
Basshylyq qyzmet atqarǵandyqtan, brony bolǵanyna qaramastan, Qubaıys Qarataev 1941 jyldyń jeltoqsanynda ózi suranyp, maıdanǵa ketedi. Saıası jetekshilerdiń úsh aılyq kýrsyn bitirgen leıtenant Q.Qarataev 1943 jyldyń naýryzynda qaza tabady. Jary Aısulý 22 jasynda Kúlásh (qazir Terekti aýdany Shaǵan aýylynda turady), Janǵalı jáne Birjan esimdi úsh balasymen jesir qalady. Ózimen birge ala ketken dombyrasy keıin ıesiz elge oralady.
«Ákem Janǵalı men Birjan atamnyń qaı jerde jerlengenin bile almaı, elý jastarynda ómirden ozdy. Armanda ketti. Tipti kitaptar men ómirbaıandyq derekterde Qubaıys Qarataev Stalıngrad túbindegi shaıqasta qaza tapty delinip keldi. Osydan úsh jyl buryn atam týraly áýeli «Memorıal» saıtynan izdestirip kórgenmen, odan taba almadym. Sodan keıin Petropavl qalasyndaǵy «Salang» izdestirý tobynyń jetekshisi Aleksandr Azekovqa habarlasyp, ózim biletin barlyq derekterdi berdim. Ol Elena Anatolevna Trenerovaǵa tapsyrdy. Sóıtsek, barlyq qujattarda Qubaıys Qarataev bolǵanymen, qaıtqanda Kýbaj Korataev bolyp jazylyp ketken eken. Aqyrynda atamnyń Novgorod oblysy Parfın aýdany Ivashovo derevnıasynda jerlengeni anyqtaldy. Ol 1943 jyly naýryz aıynda gospıtalǵa túsip, 10-y kúni qaıtys bolǵan eken. Gospıtalda qaıtqandar bólek jerlengen. Bizdiń qozǵaý salýymyzben tizimdegi Q.Qarataevtyń aty-jóni jóndelip jazyldy. Babamyzdyń basyna Sartaıdyń inisi Raıystyń uly Ergen, atamnyń jıeni Qumar, Birjannan týǵan inim Qýatpen birge baryp qaıttyq. Týǵan jerdiń bir ýys topyraǵyn aparyp, duǵa baǵyshtadyq. Atamyz Qostanaı qalasynda qurylǵan 151-atqyshtar brıgadasy quramynda keskilesken urystarǵa qatysqan, rota komandıri bolǵan. Qazaqstanda qurylǵannan keıin brıgadada qazaqtardyń az bolmaǵany túsinikti. Sol mańda jerlengender arasynda qazaqtar óte kóp, olardyń belgisiz kúıinde jatqany qanshama. ıAsnaıa Polıanada 30 myń adam jerlense, sonyń tek 2 myńynyń ǵana aty-jóni anyqtalǵan eken. Oba kóp, mysaly, bireýinde 7072 sarbaz jerlengen. Sol mańdaǵy adam shyǵyny Stalıngrad shaıqasynan kem emestigin bizge qarsy alýshylar aıtty. Aınala orman, soǵys izderi áli saırap jatyr. Soltústikqazaqstandyq «Salang» sııaqty izdestirý toptary Aqtóbe, Oraldan da baryp, óz jumystaryn jalǵastyrýda. Osylaısha Oraldan 2 myń shaqyrymdaı jol júrip, qasıetti Ramazan aıy qarsańynda atamyzǵa taǵzym etip qaıttyq», dedi QazAqparat tilshisine Erjan Qarataev.
Eske sala keteıik, aqyn Qubaıys Qarataev týraly budan buryn da jazǵan bolatynbyz.