Reseı bankteriniń SWIFT-ten ajyratylýynyń Qazaqstanǵa qandaı áseri bolmaq – sarapshy pikiri
«SWIFT-ten ajyratylýdyń oń da, teris de jaǵy bar. Kompanııalarǵa saýda jasap, eksport pen ımportt júzege asyrý qajet. Sondyqtan qolma-qol qarajatty paıdalanýǵa týra keledi. Biraq, onyń keminde qandaı kólemde bolatyndyǵyn aıtý qıyn. Máselen, A kompanııasy (shartty túrde reseılik) Kıprde ornalasqan kompanııaǵa taýar satady. Olar bir-birimen tólemde qalaı júzege asyrady? Óıtkeni, bankter bir-birimen baılanysta bolýy kerek. Bankter SWIFT arqyly aqparat pen qarajat almasady», - dedi sarapshy.
Onyń atap ótýinshe, sóz memlekettik qaryz, Ortalyq banktiń operatsııalary, onyń ishinde eksporttyq-ımporttyq operatsııalar jaıynda bolyp otyr.
«Meniń bilýimshe, reseılikter gazǵa arqa súıeı alady. Áıtpese, búkil Eýropa qatyp qalady. Óıtkeni, Eýropadaǵa gazdyń 40 paıyzy – reseılik ónim. Katar, AQSh jáne Avstralııa ázirshe Eýropaǵa qajetti gazdy tolyq kólemde qamtamasyz ete almaıdy. Osyǵan baılanysty dál osy gaz kelisimshartar tólemge qatysty bolmaıtyn sııaqty. Alaıda, Gazprommen sanaýly ǵana bank jumys isteıdi. Ózara tólem qandaı da bir «gavan» arqyly júzege asyrylatyn sııaqty. ıAǵnı, qaıta tirkep, basqa bir elde esepshot ashý qajet. Offshorlyq aımaqtar bar. Biraq, ol jaqta da problema týyndaýy yqtımal», - dedi Jánibek Aıǵazın.
Onyń atap ótýinshe, kompanııalardyń qaıtadan tirkeýdiń orny Qazaqstan bola alady. Óıtkeni, geografııalyq turǵyda ońtaıly ornalasqan.
«Soǵan baılansty Qazaqstanda kompanııany qaıta tirkeý jeńil. Degenmen, bizge bul rette ulttyq qaýipsizdik máselesi turǵysynan da eskerý qajet. Sol úshin atalǵan kompanııalarǵa tirkeý bóliginde qandaı da lımıttik shek jasaý kerek. Máselen, otbasynyń bir múshesi 100 myń dollar degen sııaqty. Bizge de ınvestıtsııa kerek. Biraq, rýblmen emes dollarmen. Rýbl men teńgege qatysty ahýal jaıynda aıtar bolsaq, bul – problema. Óıtkeni syrtqy saýdanyń basym bóligi Reseıge tıesili. Qazirgi ýaqytta Reseıdiń Ortalyq bankinde kýrs baǵamyn qoldaý boıynsha erkin konvertatsııalanatyn valıýta úshin resýrsy shekteýli. 640 mlrd dollar valıýtalyq rezerviniń bir bóligine, shamamen 200-300 mlrd dollaryna ǵana qol jetkize alady. Bul qarajat bitken soń ne bolmaq? Ortalyq bankke ázirshe altynmen operatsııa jasaýǵa tyıym salynbaǵan. Biraq, «altyn standarty» kezindegideı altynnyń troısk ýnktsııasy qunyna rýbldi bekite almaıdy», - dedi sarapshy.