Rasýl Jumaly: Túrkistan - tarıhı sabaqtastyq pen ádildiktiń saltanat qurýynyń kórinisi
«Negizinen bul kóp jaǵynan jaǵymdy habar. Bul áńgimeniń shyqqanyna da birtalaı boldy. Budan buryn da qoǵamda osyndaı usynystar men bastamalar kóp kóterilgen bolatyn. Jaǵymdy tustaryna keletin bolsaq, elimizde turǵyndarynyń sany 1 mıllıonnan asqan úshinshi qalanyń tirkelip otyrǵany. Shymkenttiń osy dárejege jetip, tıisinshe onyń qosymsha mártebe berilýi, 17-shi aımaqtyń paıda bolýy... Bul eldegi demokratııalyq máselelerdiń damyp kele jatqanyn kórsetedi. Ekinshi jaǵynan oblys ataýynyń Ońtústik Qazaqstannan Túrkistanǵa aýystyrylýy - menińshe bul tarıhı sabaqtastyqtyń, tarıhı ádildiktiń saltanat qurǵanynyń kórinisi. Bul qalanyń baıyrǵy tarıhı ataýy - Túrkistan. Kıeli Túrkistannyń árbir qazaq balasy úshin, árbir túrki balasy úshin mańyzy erekshe», - deıdi saıasattanýshy.
Rasýl Jumalynyń aıtýyna qaraǵanda, mundaı sheshim birshama qarjylyq, uıymdastyrýshylyq sharalardy qajet etedi. Sebebi, oblysty basqarýshy ákimshilik, tıisti kadrlar qazir jańa ákimshilik ortalyq - Túrkistanǵa kóshýi kerek.
«Menińshe, bul tek qana tehnıkalyq jaǵynan emes, ekonomıkalyq jáne saıası turǵydan Túrkistannyń damýyna jaqsy serpin beretini anyq. Mundaı tájirıbeler bizde buǵan deıin bolǵan. Máselen, Astananyń memleket deńgeıindegi mártebege ıe bolǵannan keıin qalaı damyp ketkeni belgili. Túrkistan - kıeli de mańyzdy qala. Bul qadam óńirdegi ekonomıkanyń, bıznestiń, ınfraqurylym men joldyń damýyna serpin bere otyryp, Túrkistannyń tek kıeli meken emes, úlken mádenıet ortalyǵy, ekonomıkalyq oshaǵy retinde damýyna jaqsy múmkindik týǵyzady dep kútilýde», - deıdi Rasýl Jumaly.
Saıasattanýshy osy jańalyqpen birge bir máseleni sheship alýǵa bolatynyn eske saldy.
«Mysaly, kezindegi keńes zamanynyń, otarlyq zamannyń jer-sý ataýlarynan aqyryndap qol úzip, baıyrǵy ataýlardy qaıtarýǵa mańyz bergen jón bolar edi. Bul rette Petropavl men Pavlodar, Óskemen sekildi qalalar týraly aıtyp otyrmyn. Osy máseleni kóterse menińshe durys bolady. Biraq, sonymen qatar taǵy bir oılandyratyny - Ońtústik Qazaqstan oblysy damyp kele jatqanymen, ortalyq nemese soltústik óńirlerdegi halyq ósiminiń óte baıaý júrýi, qazaqylandyrý máselesiniń baıaýlyǵy. Mysaly, Soltústik Qazaqstannyń halqyn úsh eseleseńiz de, Ońtústik Qazaqstannyń halqynyń jartysyna da jetpeıdi. Bul da oılantarlyq másele. Sondyqtan, bul másele qur mártebeni aýystyrǵannan góri áldeqaıda aýqymdy sharýa der edim», - deıdi ol.
Rasýl Jumaly óz sózinde «oblys» ataýynyń óziniń ózgertý máselesine nazar aýdarý kerektigin aıtady.
«Oblys degen ataýdyń ózi menińshe eskirgen sekildi. Ózbekter kezinde «ýálaıat» degen uǵymdy jandandyrdy. Bul bizge de jaqyn sóz. Tarıhty bilseńiz, kezinde qazaq dalasynda «Dala ýálaıaty» degen gazet de shyǵyp turǵan. Osyndaı dúnıelerdi qolǵa alatyn bolsaq, menińshe durys bolar edi. Sondyqtan, osy sheshimdi jalpy durys dep qabyldaımyn. Túrkistan oblysynyń qurylýy soǵan qosymsha bir qulshynys berip otyr. Tarıhı shyndyqty, tarıhı ádildikti qaıta qurý, qaıta jańǵyrtý, otarsyzdaný saıasatyn qolǵa alý, bul jerde de - áli aqsańdap jatqan tustar bar. Sondyqtan, osy solarǵa jaqsy bir serpin beretin sheshim», - deıdi saıasattanýshy.
Rasýl Jumaly jekelegen qalalardyń halqynyń sanynyń ósýi bir jaǵynan qýantarlyq desek te, ekinshi jaǵynan 18 mıllıon halqy bar memlekettegi aýyl-aımaqtardyń, fermerlikterdiń, eldimekenderdiń azaıyp kele jatqanyn umytpaý kerektigin aıtady.
«Aýyl jastarynyń qalaǵa jappaı kóshýi bir jaǵynan tabıǵı zańdy protses degenimizben, ekinshi jaǵynan bul aýyldy eldimekenderdegi jaǵdaıdyń máz emes ekendigin meńzeıdi. Ekinshiden, Almaty men Astanadan baıqaıtynymyz - qalaǵa kóship kelgenderdiń ómir deńgeıiniń tómen qalýy, ýrbanızatsııanyń áli de bir rettelmeı jatýy, Astana men Almatynyń irgesinde túrli zańdy-zańsyz konglameratsııalardyń paıda bolýy baıqalady. ıAǵnı, memlekettiń bir bóliginde halyqtyń sany azaıyp bara jatsa, ekinshi jaǵynda úı men jumys jetispese de qalalardyń tolyp ketýiniń júıege keltirilmeýi menińshe oılantarlyq jaǵdaı. Jalpy, aıtqanda jańalyqtardyń jaǵymdy tustaryn moıyndaı otyra, sodan týyndaıtyn máselelerdi tarazylap, taldap, nazardan tys qaldyrmaý kerek», - deıdi Rasýl Jumaly.