Rábıǵa Syzdyqova: Jańa álipbıdiń emle erejeleri halyqtyń múddesinen shyǵýy kerek
Astanada ótip jatqan «Qazaq jazýynyń tarıhy jáne latyn álipbıine kóshýdiń ǵylymı-tájirıbelik negizderi» atty respýblıkalyq konferentsııaǵa joldaǵan vıdeojoldaýynda QR Ulttyq Ǵylym akademııasynyń akademıgi, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Rábıǵa Syzdyqova osyndaı pikir bildirdi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.
«Álipbı áıteýir qabyldanady. Biraq, onyń eń qıyny - emle erejeleriniń túzilýi. Eń negizgi prıntsıp - qabyldanatyn álipbı eń aldymen sony paıdalanatyn halyqtyń múddesinen shyǵa bilýi kerek. Kırıll qarpine kóshken kezde kóp talas boldy. Endi qazirgi álipbıde biz qalaı jazamyz? Kırıll qarpin qoldanǵan kezde bilmeımin barlyǵy kelise ketken bolýy kerek: «ı» árpi árdaıym jińishke daýysty dybys dep eseptelip, «ý» jýan ári daýysty dep esepteldi de, ekeýiniń aldyna ne «i», ne «u», ne «y» jazylmaıtyn boldy. Al negizinen «Týys» degen sóz mysaly «Tuýys» dep jazylýy kerek», - deıdi Rábıǵa Syzdyqova.
Onyń aıtýynsha, kezinde ««ý» men «ı»-diń aldynan «y», «i»-lerdi jazamyz ba, joq pa?» degen saýal birshama talqyǵa taqyryp bolǵan.
««Endigi qadamymyz ne bolmaq? Kelisip alý kerek. Ne myna kırıll qarpine kóshken kezdegi qaǵıdatty ustap, «ı»-di árdaıym jińishke deıik pe... Biraq sóz joq onda eskertý júredi. Sebebi, «syı», «myı» degen sózderde myıdy «mı» dep jazýǵa bolmaıdy. Eń birinshi qaýip - tilimizdi, tilimizdiń fonetıkasyn buzyp almaıyq. Birden aýytqymaıtyn, ózgertpeıtin etip, erejeni qabyldaý kerek», - deıdi ol.
Rábıǵa Syzdyqova ótken ǵasyrdyń otyzynshy jyldardyń basynan bastap on jyldaı qoldanylǵan latyn álipbıiniń tájirıbesinen kerek jerin alý kerek dep esepteıdi.
«Til degen mıllıondar paıdalatyn nárse. Tildi qaıta-qaıta buza berý halyqtyń ózin, oılaý júıesin, jalpy ulttyń ózine tájirıbe jasaýmen birdeı. Sondyqtan, meılinshe qaıta-qaıta ózgerte bermeıtindeı etip, erejelerdi bekitý kerek. Jıi qoldanatyn dybystar, áripter bar. Sonysyna da qaraý kerek. Bul óte jaýapty is», - deıdi ol.