Protez jasaýdy zergerlik ónerge teńer edim - Bolathan Aıtqazyuly
— Mamandyǵyńyz protezıst pe?
— Joq. Ókinishke qaraı, Qazaqstanda protezıst daıyndaıtyn joǵary oqý orny da, kolledj de joq. Sondyqtan muny mamandyq emes, kásip degenimiz durys bolar. Bul kásipke 25 jyldaı buryn keldim. Germanııa men Reseı mamandarynan dáris aldym. Bir ret Gollandııaǵa baryp, taǵlymdamadan ótip keldim. Sondaı-aq Reseıge baryp aılyq kýrs oqyp kelip, protez jasap júrmiz. Keıin kelgen jastarǵa, ózimiz bilgenimizdi úıretemiz. Eń bastysy yntasy bolsa bolǵany.
— Jıyrma jyldan asa ýaqytta qansha múgedektigi bar adamnyń ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa kómektestińiz?
— Iá, protezıst salasynyń nanyn jep júrgenime shırek ǵasyrǵa jaqyndap qalypty. Jylyna 300 adamǵa protez aıaq jasaımyn. Ómirdiń túrli ótkelderinen ótip, taǵdyrdan talaı teperish kórip kele jatqan, qıyndyqqa qasqaıyp qarsy tura biletin adamdarǵa kishkentaı bolsa da, kómegim tıip jatsa men úshin bul – zor baqyt.
— Protezıst pen ortotıst aıyrmashylyǵy nede?
— Protezshiler aıaq-qoly jetispeıtin naýqastar úshin jasandy almastyrǵyshtar jasaıdy jáne ornatady, al ortopedter nervterdiń, bulshyqetterdiń jáne súıekterdegi aqaýlardy nemese deformatsııalardy birqatar kómekshi quralmen túzetedi. Bizdiń ortalyqta tek aıaq jasaımyz.
— Bul ómirde neshe túrli adam bar, aldyńyzǵa kelgen jandardyń kóńilin qalaı tabasyz?
— Durys aıtasyz, adamdardyń minezi ártúrli bolady. Keıbiri senimen áńgimeleskendi jaqsy kóredi. Ondaıda óziń de jeńildep, rahattanyp qalasyń. Al keıbireýleri bala sekildi, joqqa renjıdi. Aıaǵynan aıyrylǵan adamdar ashýshań bolady. Olarmen til tabysý úshin aldymen óziń psıholog bolýyń kerek. Biz aldymen osy tarapta izdenemiz desem artyq aıtqandyq emes.
— Bul kásip eń bastysy neni talap etedi?
— Protezıst – erekshe kásip túri. Árıne, ol zor shydamdylyqty, tózimdilikti, jaýapkershilikti talap etedi, biraq óte effektıvti. Men protezshiniń jumysyn zergerlik ónerge teńer edim. Óıtkeni, jasandy aıaqty yńǵaıly etý úshin de sheberlik pen eptilik qajet. Álbette, naýqas deneni ustaı bilýdi úırenýi tıis, sebebi protez óz aıaǵymyz emes. Áleýmettik jelige júktegen vıdeolarda protezben júrgen ońaı kóringenimen, ony shyndap kelgende eńserý qıyn. Ár attaǵan qadamy ońaıǵa túspeıdi. Biraq, birden saly sýǵa ketpeı, jattyǵatyn bolsa, ózin on eki múshesi saý adamdaı sezinetin bolady.
— Bir protez aıaq jasaýǵa qansha ýaqyt ketedi?
— Endi ol kúrdeliligine baılanysty bolady. Bes kúnnen on kúnge deıin. Ony jasaý tehnologııasy tez bolýy múmkin, biraq patsıentti júrgizip úıretý kóp ýaqytty alady.
— Aıaq proteziniń neshe túri bar?
— Protezdiń túri kóp. Ampýtatsııa jasalýyna baılanysty da bolady. Tizeden tómen, joǵary, jambastan, tobyqtan tómen.
— Aldyńyzǵa ártúrli jaǵdaıda aıaǵynan aırlyǵan patsıentter keledi, júregińizge salmaq túspeı me?
— Osy ýaqyt ishinde neshe túrli oqıǵany bastan keshirgenderdi kórdim. Jasy da, kárisi de bar. Aıaǵynan biri óndiriste, biri turmystyq jaǵdaıda endi biri jol apatynan aıyrylǵan. Baıaǵyda osy jerge Shymkenttegi ınternat úıinen aıaq-qoly kem týǵan balalar keldi. Sol kezde júregimniń aýyrǵany ras. Ortalyǵymyzdyń aldynda múgedek arbasymen fýtbol oınap júrgende kózime jas alǵanym bar. Qazir olardyń bári ósip, úlken jigit-qyz bolyp ketti.
— Ómirden baz keship ketken adamdarǵa berer keńesińiz?
— Ómir súrýge báriniń haqy bar. Aıaqtan aıryldym dep eńseni tómen túsirýge bolmaıdy. Buryn protez joq kezde, adamdar aǵash pen kıizdi paıdalanyp júrdi. Qazir tehnologııa damyǵan, múmkindik kóp. Úkimet tarapynan da kómek kórsetilip jatyr. Shetelge barmaı-aq, protezdi óz elimizde tegin jasatýǵa bolady.
— Suhbatyńyzǵa rahmet.