Professor Qurmanbaeva: Jahandaný dáýirinde latyn álipbıine ótý - eń progressıvti baǵyt

Foto: None
ASTANA. QazAqparat - Latyn álipbıinde sózderdegi árip sanyn kóbeıtpeý -qazaq tiliniń jalǵamaly tabıǵaty úshin asa mańyzdy. L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń qazaq til bilimi kafedrasynyń professory, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory Shynar Qurmanbaeva osyndaı pikir bildirdi, dep habarlaıdy «QazAqparat» HAA tilshisi.

«Kommýnıkatsııa ǵasyry dep atalyp otyrǵan HHІ ǵasyr adamzat balasynyń tehnologııalyq jetistikterdi qoldaný múmkindigin keńeıtkenimen, ulttyq qundylyqtardyń joıylý qaterin týdyryp otyr. Osyndaı ótpeli kezeńde Elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Máńgilik elimizdiń máńgilik tilin» jahandyq básekege qabiletti etip, «ulttyq kodymyzdy saqtaýdyń» joly retinde latyn grafıkasyn qabyldaýdy usyndy. Jahandaný zamanynda latyn grafıkasyna ótý eń progressıvti baǵyt ekeni eshqandaı daý týǵyzbaıdy», - deıdi professor.

Shynar Qapantaıqyzynyń aıtýynsha, latyn grafıkasyna ótý arqyly memlekettik tilimizdi ulttyq biregeıliktiń tetigi retinde damytýǵa múmkindik týady.

«Bir jylǵa jetpeıtin az ýaqyttyń ishinde qabyldanǵan kırıll jazýy tildiń emlesi jaıly oılanýǵa múmkindik bere qoıǵan joq. Tarıhtan sabaq alyp, qazirgi berilip otyrǵan jańa múmkindikti túrki áleminiń ózara yqpaldastyǵyna jasalatyn qadam retinde baǵalaýymyz qajet. Qazaq álipbıiniń latyn grafıkasynda jazylýynyń túzetýmen usynylǵan sońǵy nusqasy alǵashqysymen salystyrǵanda kóńilge qonymdy», - deıdi Shynar Qurmanbaeva.

Onyń aıtýynsha, HH ǵasyrdyń basynda qabyldanǵan latyn jazýynyń basty ustanymdarynyń biri - «bir dybysqa bir tańba» qaǵıdasy eskerilgen. Professor sózderdegi árip sanyn kóbeıtpeý, ásirese, qazaq tiliniń jalǵamaly tabıǵaty úshin asa mańyzdy degen pikirde.

«Qazaq tiliniń tól tabıǵatyna qaıshy kirme dybystardan bas tartý ustanymy tolyq sheshimin tabar degen oıdamyn. Máselen, birinshi nusqada bolǵan «ts» dybysy bolashaq emlemiz boıynsha «ts» arqyly jazylady dep sheshilgen bolar, ekinshi nusqadan múldem alynyp tastalypty. Sol dybyspen birge ekinshi nusqadan útirsiz dástúrli «s» qarpi de joǵalyp ketken. Onyń esesine, útirli «s'» qarpi qosylyp, «ch» dybysyn tańbalapty», - deıdi professor.

Sonymen qatar, Shynar Qurmanbaevanyń aıtýynsha, sońǵy nusqada «ı» men «ı» dybystarynyń «i'» túrinde bir ǵana tańbamen berilýi emlemizde kóptegen jaqsy ózgeristerdiń bolatynyn bildiredi. 

Seıchas chıtaıýt