Prezıdenttiń eki jyly: Qazaqstandaǵy reformalarǵa oń baǵa berilip jatyr
Azamattardyń nesıesin keshirý
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2019 jylǵy 26 maýsymdaǵy «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń borysh júktemesin azaıtý týraly» №34 Jarlyǵyna túsinikteme berilgen bolatyn.
Prezıdenttik naýqan kezinde Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev sabaqtastyq negizinde Elbasynyń Strategııasyn júzege asyrý isin jalǵastyrýǵa, sonyń ishinde asa ózekti áleýmettik máselelerdi sheshýge ýáde berdi. Osy oraıda Prezıdenttiń atyna kepilsiz tutyný nesıelerin tóleýge qatysty azamattardan kóptegen ótinishter kelip túskeni aıtyldy.
Sondyqtan, Q. Toqaev buǵan deıin jasalmaǵan áleýmettik kómek kórsetý týraly sheshim qabyldady. Tıisti Jarlyqqa qol qoıyldy. Basty maqsat - qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan azamattarǵa kómektesý, olarǵa ózderiniń otbasylarynyń qarjylyq ahýalyn aıtarlyqtaı jaqsartýǵa múmkindik berý.
Memleket basshysynyń tapsyrmasymen 2019 jyly 500 myńnan astam adamnyń nesıesi jabyldy.
Memleket pen azamattyq qoǵamnyń ózara is-qımyly
«Úkimet halyqtyń ótinishin tyńdap, jergilikti máselelerdi sheship, azamattarǵa únemi esep berip otyrýǵa mindetti». Bul erejeler «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasynda kórsetilgen. Memlekettik organdar qyzmetiniń negizgi basymdyqtary retinde Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev qoǵamdyq suhbat, ashyqtyq, adamdardyń qajettilikterine tez jaýap berý dep anyqtaıdy.
Bul rette Memleket basshysynyń bul tujyrymdamasyn qalyń jurtshylyq jaqsy qabyldady. «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasynyń tıimdi tetikteriniń biri - Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi boldy. Onyń mindetterine qoǵamnyń, saıası partııalardyń jáne azamattyq qoǵam ókilderiniń qatysýymen keńinen talqylaý negizinde memlekettik saıasattyń ózekti máseleleri boıynsha usynystar ázirleý kiredi. Keri baılanys tıimdiligin arttyrý maqsatynda árbir ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organda azamattardy qabyldaýdyń turaqty pýnktteri qurylyp, turǵyndarmen jedel jáne tikeleı keri baılanys ornatylyp, onlaın qabyldaý bólmeleri ashylǵan. Prezıdent Ákimshiliginde negizgi mindeti azamattardyń ótinishterin qaraý sapasyn baqylaý bolyp tabylatyn arnaıy bólim qurylǵan.
2020 jyl – pandemııa jaǵdaıyndaǵy qadamdar: bıznes pen áleýmetti qoldaý
2020 jyl álemniń bir bólshegi Qazaqstan úshin de ońaı bolǵan joq. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev koronavırýs indetiniń órship, tez taralýyna baılanysty halyqqa Úndeý jarııalap, elimizde 30 kúndik tótenshe jaǵdaı engizildi. Memleket basshysy indettiń saldary aýyr bolatynyn, onymen qatań tártip arqyly kúrespese bolmaıtynyn aıtyp, soǵan sáıkes tıisti sharalar qabyldandy. Prezıdent tapsyrmasymen Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalalarynda shuǵyl túrde jańa modýldik juqpaly aýrýlar aýrýhanalary, provızorlyq statsıonarlar salyndy. 4,5 mıllıonnan astam adamǵa 42500 teńgeden qarjylaı kómek kórsetildi. 1 mıllıonnan astam azamatqa azyq-túlik pen turmystyq zattar úlestirildi. Halyq turmysyna tikeleı áser etetin kommýnaldyq tólemderdiń tarıfi tómendetildi. 2 mıllıonǵa jýyq azamattyń nesıe tóleý merzimi keıinge shegerildi. Bankter kásipkerlerge jáne azamattarǵa bergen nesıeni qaıtarý merzimin 3 aıǵa shegerdi. Tabysynan aıyrylǵan azamattar úshin bul úlken kómek boldy.
700 myńnan astam kompanııa men kásipkerlerdiń salyq júktemesi azaıtyldy. Sol arqyly olar 1 trıllıon teńgege jýyq qarjy únemdeýge múmkindik aldy. Osy rette 2020 jyly 492,5 myń pedagogtiń jalaqysy 25 paıyzǵa óskenin mańyzdy boldy. 2021 jyldyń 1 qańtarynan bastap eńbekaqy taǵy da 25 paıyzǵa ulǵaıtyldy. Al pedagogıkalyq baǵytta bilim alyp jatqan stýdentterdiń stıpendııasy 26 myńnan 42 myń teńgege deıin kóbeıdi. Atap aıtqanda, densaýlyq saqtaý salasy boıynsha dárigerlerdiń eńbekaqysyn kóterý boıynsha jumys jalǵasyp jatyr.
Qasym-Jomart Toqaevtyń tikeleı tapsyrmasymen koronavırýsqa qarsy QazCovid-in vaktsınasy ázirlendi.
Sonymen qatar, daǵdarysqa qarsy «Jumyspen qamtýdyń Jol kartasy» baǵdarlamasy iske qosyldy. Ony júzege asyrý úshin 1 trıllıon teńge bólindi. Pandemııanyń aýyrtpalyǵyna qaramastan, óndiris kólemi 1,5 ese, aýyl sharýashylyǵynyń ónimdiligi 2,5 ese, eksport 2 ese ulǵaıdy.
Aıtpaqshy, Qasym-Jomart Kemeluly karantın talaptaryn qatań saqtaýdy ózinen bastap, ózgelerge úlgi kórsetti. Aıtalyq, Prezıdent bıylǵy sheteldik jáne el ishinde josparlanǵan resmı jáne jumys saparlaryn keıinge shegerdi. Memlekettik qyzmetshiler men basqa da laýazymdy tulǵalardyń shetelderge issaparmen barýyna tyıym salyndy.
Prezıdentiń tapsyrmasy boıynsha bıýdjet qarajaty halyqty jumyspen qamtýǵa, shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaýǵa baǵyttaý úshin qaıta qaraldy. Atap aıtqanda, josparlanǵan barlyq is-sharalar onlaın formatqa kóshirildi. Elimiz boıynsha qashyqtan oqý, qashyqtan jumys isteý tásili engizildi. Pandemııa kezindegi únemdelgen qarajat ekonomıkanyń turaqty damýyn qamtamasyz etýge, daǵdarystan zardap shekken halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýǵa jáne basqa ıgi isterge jumsaldy. Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha pandemııanyń saldary men ekonomıkalyq daǵdarysty eńserýge 5,9 trıllıon teńge kóleminde qarjy bólindi.
Qoǵamdyq-saıası reformalar oń baǵalanýda
Sheteldik kóshbasshylar Qazaqstanda júrgizilip jatqan aýqymdy saıası jáne ekonomıkalyq reformalarǵa oń baǵasyn berip jatyr. Atap aıtqanda, elimizdiń Ólim jazasyn joıýǵa baǵyttalǵan Azamattyq jáne saıası quqyqtar týraly halyqaralyq paktiniń ekinshi Fakýltatıvtik hattamasyna qol qoıý týraly Memleket basshysynyń sheshimin sarapshylar jaqsy baǵalady.
Aıta keteıik,tarıhı ádildikti qalpyna keltirip, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý úshin Memleket basshysy 2020 jyly 30 mamyrda úndeý jarııalady.
Prezıdent sol úndeýinde «Jazyqsyz japa shekkenderdi tolyq aqtaý barshamyzdyń perzenttik boryshymyz» dep atap ótip, qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jóninde búginge deıin júrgizilgen jumystardy sońyna deıin jetkizýdi tapsyrdy. Sonyń nátıjesinde Prezıdent Jarlyǵymen arnaıy memlekettik komıssııa qurylyp, 3 jeltoqsanda onyń alǵashqy otyrysy ótkizildi. Memlekettik komıssııa quramynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ákimshiligi men Úkimetiniń ókilderi, Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti Senaty men Májilisiniń depýtattary, múddeli memlekettik uıymdardyń basshylary, qoǵamdyq uıymdardyń ókilderi men elimizdiń ǵalymdary bar. Memlekettik hatshy Qyrymbek Kósherbaev tóraǵalyq etetin Komıssııaǵa 49 azamat múshe bop kirdi.
Zeınetaqy jınaǵyn paıdalaný
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2020 jylǵy Joldaýynda áleýmettik sala boıynsha birqatar tapsyrma bergen edi. Onyń ishinde birazdan beri talqylaýda bolǵan zeınetaqy jınaǵyn baspana satyp alýǵa jumsaýǵa qatysty máselege de naqty sheshim jasaldy.
«Meniń tapsyrmamnyń aıasynda óziniń jeke zeınetaqy jınaǵyn paıdalaný máselesi talqylanǵan bolatyn. Bul qazirdiń ózinde de ózekti bolyp otyr. Degenmen, 2021 jyly Biryńǵaı zeınetaqy jınaqtaýshy qorynyń 700 myń salymshysy baspana satyp alýǵa, emdelýge nemese qarjy kompanııalarynyń basqarýyna óz jınaqtarynyń bir bóligin paıdalana alatyn bolady», - dedi QR Prezıdenti.
Atap aıtqanda, búginge deıin 16 075 qaryz alýshy buǵan deıin bankterden turǵyn úıleri úshin alǵan jalpy somasy 62 mıllıard 41 mıllıon teńge ıpotekalyq qaryzyn tolyq ótedi.
47 133 qaryz alýshy jalpy somasy 144 mıllıard 53 mıllıon teńge bolatyn turǵyn úı ıpotekalyq qaryzdarynyń bir bóligin óteý úshin birjolǵy zeınetaqy tólem júıesin paıdalandy. 8 889 qaryz alýshy bankterden jalpy somasy 150 mıllıard 361 mıllıon teńge bolatyn turǵyn úı ıpotekalyq qaryzdaryn alý úshin alǵashqy jarna retinde birjolǵy zeınetaqy tólemi qarajatyn paıdalandy.
Jerdi sheteldikterge berýge tyıym salyndy
Bıyl mamyr aıynda Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine jer qatynastary máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
2016 jylǵy QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen aýyl sharýashylyǵy jerlerin sheteldikterge, azamattyǵy joq adamdarǵa, sheteldik kompanııalarǵa, sondaı-aq sheteldik úlesi bar qazaqstandyq kompanııalarǵa jalǵa berýge, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary men zańdy tulǵalaryna jekemenshikke berýge moratorıı engizildi.
Moratorıı merzimi 2021 jyldyń 31 jeltoqsanynda aıaqtalatynyn eskere otyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev 25 aqpanda Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń besinshi otyrysynda sheteldikterge jáne sheteldik zańdy tulǵalarǵa aýyl sharýashylyǵy jerlerin satýǵa, jalǵa berýge zańnama júzinde birjola tyıym salýdy tapsyrdy. Prezıdent 12 naýryzda osyndaı zań jobasyn Parlamentke jibergenin málimdedi.
Aıta keteıik, Qazaqstan azamattaryna qatysty moratorıı normalary boıynsha, sondaı-aq jer zańnamasyn jetildirý maqsatynda Memleket basshysy Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń besinshi otyrysynda Jer reformasy boıynsha komıssııa qurýdy tapsyrdy.
Barlyǵy Jer komıssııasynyń quramyna 80 adam kirdi, olardyń 75 paıyzy azamattyq qoǵam ókilderi jáne táýelsiz sarapshylar boldy.
Jer reformasy jónindegi komıssııa 2021 jylǵy 25 naýryzda jumysqa kirisip, 24 sáýirde jumysyn aıaqtady. Komıssııanyń 5 otyrysy ótkizilip, onda 120-dan astam usynys kóterilip, jer zańnamasyn jetildirýga baılanysty birqatar júıeli usynymdar ázirlendi.
Jer reformasy jónindegi komıssııanyń usynystaryn iske asyrý maqsatynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine jer qatynastaryn damytý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy daıyndaldy.
Parlament Májilisi atalǵan qujatty maquldap, Senattyń qaraýyna joldady.
Bul turǵyda jerdi paıdalanýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý men jaýapkershilik kúsheıtiledi. Sonymen qatar, qazaqstandyqtarǵa jekemenshikke jer berý máselesi boıynsha naqty kelisim bolmaǵannan keıin, usynys boıynsha moratorıı 5 jylǵa uzartylyp jatyr.
Saılaý: partııalardiń ótý shegi tómendep, «bárine qarsymyn» baǵany bekidi
Jaqynda Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna qol qoıdy.
Prezıdent tapsyrmasymen ázirlengen qujattaǵy basty jańalyq : Májilis pen máslıhat saılaýy kezinde saıası partııalardyń ótý shegi 7 paıyzdan 5 paıyzǵa deıin tómendedi. Atalǵan sheshim saıası básekeni kúsheıtip, saılaý úderisine tyń serpin bereri sózsiz. Budan bólek, elimizdegi saılaý júıesi jańa talaptar boıynsha jumys isteıdi. Atıa aıtqanda, aýdandyq deńgeıdegi qalalardyń, aýyldardyń, kentterdiń jáne aýyldyq okrýgterdiń ákimderi saılanady. QR Prezıdentiniń keńesshisi Erlan Qarınniń aıtýynsha, bul – jergilikti jerdegi memlekettik basqarýǵa halyqtyń tikeleı qatysýyn qamtamasyz etý jolynda jasalǵan biregeı qadam. Bıyl osy zań boıynsha 800-den astam eldi mekende ákimder saılaýy ótedi.
Oǵan qosa, budan bylaı saılaý bıýlletenderine «bárine qarsy» degen baǵan engiziledi. Bul saılaýshylardyń tańdaý quqyǵyn tolyq júzege asyrýǵa múmkindik beredi.
«Osylaısha, Prezıdenttiń bastamasymen qolǵa alynǵan saıası reformalardyń birinshi, ekinshi jáne úshinshi toptamasynda kózdelgen negizgi usynystar zań normalaryna aınalyp, iske asty. Munyń bári Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi aıasynda kóterilip, pysyqtalǵanyn bilesizder. Shyn máninde, bul – Memleket basshysy basa mán berip otyrǵan Qazaqstandaǵy saıası dıalogtyń naqty jemisi»,-deıdi Erlan Qarın.
Aıta keterligi, Qasym-Jomart Toqaev prezıdenttiginiń tusynda memlekettiń zańnamalyq bazasynda mańyzdy jańartýlar boldy. Atap aıtqanda, «Beıbit jınalystar týraly», «Saıası partııalar týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdary jáne «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańy jetildirildi. Ózgerister men tolyqtyrýlardyń nátıjesinde beıbit jınalystar ótkizý múmkindigi aıtarlyqtaı ózgerdi, saıası partııalardy tirkeýge qoıylatyn talaptar jeńildetildi, parlamenttik oppozıtsııa ınstıtýty quryldy.
Osynyń barlyǵy eldegi ózgeristerdiń bir bóligi ǵana. Qazaqstanda keıingi 2 jylda qol jetken, alǵa qoıǵan maqsattardy eńsergen jetistikteri barshaǵa belgili.