Prezıdentten orden alǵan shopan: Qoıyma túsken qasqyrmen ózim aıqastym
- Eset aǵa, sizdi quttyqtaımyn! Memleket basshysynyń Táýelsizdik toıy qarsańynda eńbegi elengen erlerdi el aldynda ardaqtap, abyroıyn kóteretini bar. Úrdis úzilgen joq. Azattyqtyń 28 jyldyq mereıtoıy qarsańynda, Aqordanyń tórinde marapattalǵandar qatarynda siz de barsyz. Qalyń kópshilik úshin bul eleń eterlik jańalyq boldy. Prezıdentten medal alatynyńyzdy estigende qandaı kúıde boldyńyz?
- Aınalaıyn, senbedim. Aqtaýǵa baryp, marapat alatyn shyǵarmyn dep oıladym. Elordaǵa barý kerektigin estigende birden bas tarttym. Shynymdy aıtsam, qobaljydym. Prezıdenttiń ózi tabystaıdy degendi 1 apta buryn «Jaılaý» JShS basshysy Amantaı aıtty. Oǵan men túgili, otbasym da sengen joq. Áıelim kúlip, múmkin emes, sonaý elordadan seni shaqyrǵany qalaı dep, tańqaldy. Týysqandarym estip, baýyrlarym keldi. Dereý, kostıým izdeýge kiristi. Galstýk satyp aldyq, ony taqpaımyn dedim. Ómir boıy maldyń artynda júrgen adam aıaq astynan qalaı úırene qoısyn oǵan. Abdyrap júrip, jolǵa shyqtyq. 53 jasqa kelgende osylaı bolady dep úsh uıyqtasam túsime de kirmepti. Bul da bir táńirdiń syıy shyǵar. Onyń ústine, Aqtaýdan basqa qalaǵa baryp kórmegen adammyn.
- Demek, alǵashqy saparyńyzdy Nur-sultan qalasynan bastadyńyz. Sáni men saltanaty jarasqan elordada 2 kúnińizdi qalaı ótkizdińiz? Aqordadaǵy kezdesýińiz qalaı ótti?
- Ózim bara almaıtynymdy bilemin ǵoı, sosyn basshym Amantaıdan menimen birge barýyn suradym. Ushaqpen kettik. Tipti, ony Aqordaǵa alyp kirdim. Marapattaǵan kezde de qasymda otyrdy (kúldi). Sen ishke kirmeseń, men barmaımyn, dedim. Prezıdent rezıdentsııasy óte keremet ǵımarat eken. Barlyǵy mármármen kómkerilgen. Aldyn-ala júrip, shyǵýymyzdy úıretti. Áp-sátte óte shyqty. Qobaljyp edim, III dárejeli «Eńbek dańqy» ordenin Prezıdent keýdeme taqqandaǵy qýanyshymdy jetkize almaımyn. Ol qarapaıym adam eken. Shyqqan soń, jýrnalıster kelip, suraqtaryn jaýdyra bastady. Tipten, abdyrap qaldym. El aldynda sóılep kórmegen soń, ne aıtarymdy bilmedim. Keıin Aqordada Tamara Asar úıine qonaqqa shaqyrdy. Eki kún boıy jıenim qydyrtyp, «Báıterek» monýmentine, «Han Shatyrǵa», «Dýmanǵa» apardy. Kún sýyq eken. Qalyń qar. Endi elordaǵa barýym, ómirimniń bir esten ketpes, esteligi bolar.
- Eset aǵa, ózińiz týraly áńgimemizdi órbiteıik. Otbasyńyz, sharýashylyǵyńyz jaıly.
- Men 1966 jyly Túpqaraǵan aýdany, Qyzylózen aýylynda dúnıege keldim. Otbasymda 2 qaryndasym, 5 baýyrym bar. 8 jyldyq mektepti bitirdim. 1985 jyldary 19 jasymda áskerge attandym. Kelgen soń ákem Sıraj Ótesov qasyna qoı baǵysýǵa aldy. Sol ýaqyttan beri osy sharýashylyqtyń otymen kirip, kúlimen shyǵamyn. Kún raıynyń qubylǵysh qasıetine boı aldyrmaı, qıyndyǵyna qaramaı, kúni-túni malda júremiz. Kesh otaý qurdym. Januıamda 2 qyz, 2 balam bar. Qazir «Jaılaý» JShS-de shopanmyn. Ózimniń qoılarym da, sharýshylyqtyń qoılary da bar. Barlyǵy 1000-ǵa jýyq qoı, 20 túıe, 30 shaqty jylqy bar. Qazir eń kishi inim Elǵoja kómektesedi. 2000 jyly týǵan balamdy da qasyma alyp júremin. Ol qazir kolledjde. Biraq, senbi, jeksenbi qystaýǵa alyp ketemin. Ózi kómektesemin deıdi, oǵan qyzyq. Qystaý qazir Saıyn aýylynan 33 shaqyrym jerde. Al, jazda 50 shaqyrym qashyqtyqqa ketemiz. Qazir shóbimiz qunarsyz bolyp, maldy qorektendirý qıyndaý bolyp tur. Jalpy, birneshe kún boıy at ústinde ókpek jeldiń ótinde júrip, qarly boranǵa qaramastan otar qoıdy ustasam da eshqashan osy isimdi tastaımyn degen oı bolmaǵan. Bul – meniń mindetim dep bilemin. Ata kásipti jalǵastyryp, shopan bolǵanyma maqtanamyn.
- Tórt mezgilde de tynym tappaı, mańdaıy kúnge kúıip, tabany tasqa tıip, ter tógetin naǵyz eńbekkerler – qoıshylar ǵoı. Dala órisindegi sharýalardyń ómiri jyljyǵan jyldarmen jalǵasa beredi. Sol jyldardyń ishinde sizdiń basyńyzdan alýan túrli oqıǵa ótken shyǵar. Solardyń bireýin eske túsirseńiz?
- Árıne, árqashan qarbalas qımyldyń qyzý qushaǵynda júremiz. Bir kúni otarymyz áýdim jerge ketip joǵalsa, endi birde qaýip óz basymyzǵa tónedi. Bir esten ketpes oqıǵany aıtyp óteıin. Buryndary Mańǵystaýda qyzyl qasqyr boldy. Ákem tiri kezinde qoraǵa túngi 3-te tústi. Itim úrip, oıanyp kettim. Ol kezde jaspyn. Qoraǵa tura júgirdim. Barsam, qasqyr qoıdy qyryp, jan-jaqqa laqtyryp, óltirip jatyr eken. Oılanbastan qasqyrmen shaıqasa kettim. Qalǵandary da oıanyp, kómekke keldi. Ittiń de kómegi tıdi. Sol ýaqytta 10-ǵa jýyq qoı men eshkini jep ketti. Endi, qoı ólmeı turmaıdy. Ásirese, mal tóldeıtin ýaqytta qıyndyq kóp bolady. Jańbyr quıyp, qar jaýady. 1996 jyldary nóser bolyp, 400-deı qoıym balshyqqa batyp, qyrylyp qaldy. Saǵym synbady. Qaıtadan maldyń basyn kóbeıttim. Mańǵystaýda qalyń qar túspeıdi. Biraq, 2000 - jyldary qardyń qalyńdyǵy 1 metrden asty da, qoıymyz aıdalaǵa yǵyp ketti. Aýyldyń mańynda kúrtik qardan júre almaı, turyp qalǵan. 1 kún degende ázer taptyq. Birneshe kún taba almaı qalǵan kezim bolmady. Bir sát bolsa da alystamaımyz.
- Sizge qazirgi tańda inińiz ben balańyz kómektesýde. Ózińiz aıtqandaı, olar óz qalaýymen, qyzyǵýshylyǵymen júr. Jalpy, eki qolǵa bir kúrek, bir quryq ustamaı-aq, kúrektep aqsha tapqysy keletin jastar mal baǵýǵa nege qyzyqpaıdy dep oılaısyz? Jalaqyǵa jaltaqtaǵannan kóri, óz kásibiniń ıesi bolǵan jaqsy emes pe?
- Qazirgi jastar, aýyrdyń ústimen, jeńildiń astymen júrgisi keledi. Mal ustaýdyń qyzyǵynan qıyndyǵy kóp qoı. Kún demeısiń, tún demeısiń, 24 saǵat maldyń artyndamyz. Shóbi men sýy, jemi bar. Aýa-raıynyń qolaısyzdyǵy men jyrtqyshtardan qorǵaý kerek. Alaıda, ár kásiptiń óz nesibesi bar. Mysaly, malyń bolsa, eti – azyq, júni – kıim, tósek-kórpe, sútin de satýǵa shyǵaryp júrmiz. Kóktemge qaraı, qoıdy bazarǵa satýǵa aparamyz. Eńbek etseń, paıda shash etekten. Jastar, qazir qashpaý kerek. Endi, sońǵy kezde Úkimet te mal sharýashylyǵyna kóńil bólip, túrli baǵdarlamalar shyǵarýda. Estip júrmin, osy Mańǵystaýdan jas sharýalar baryn, Túpqaraǵandaǵy jylqy ósiretin fermer jigit bar. Tórt túlikti ósirýdiń qyr-syryn meńgerip, eńbektiń dámin tatsa, zeınetin kóredi.
- Bereke men baılyq Shopan ata, Zeńgi babalardyń izin jalǵaǵandardyń shańyraǵynda deısiz ǵoı. Mal baqqan kezde qandaı da bir jańa tehnologııany, mysaly gadjetterdi qoldanyp kórmedińiz be?
- Ondaı zat qoldanyp kórmedim. Tabıǵı jol ǵoı (kúldi). Atymdy minip alyp, júre beremiz. Teledıdardan kórip júrmin keıde. Ushatyn kishkene qurylǵymen qoıdy qarap otyrady eken. Qyzyǵyp qoıamyn..
- Jasyratyny joq, keıbireýler malshy ómirin qyzyqsyz, hám suryqsyz keıipte kóredi. Qoıshylardyń kórgeni taý men tas qana, deıdi. Menshigińizde ne bar? Qoı sanyn arttyrýdan bólek, osy jasyńyzǵa deıin ne jınadyńyz ?
- Menshigimde úıim, sý quıatyn kóligim jáne Vaz kóligim bar. Bastysy, osy ýaqytqa deıin nesıe alyp kórmegen adammyn. Kásibimniń arqasynda eshkimge qaryzdar bolmadym. Endi bolashaqta mal sanyn 800-ge jetkizýdi josparlap otyrmyn. Aldaǵy ýaqytta jylqy men túıe sútin satylymǵa shyǵarýdy da kózdep otyrmyn. Aıtpaqshy, endi otbasymdy Qazaqstan ishin aralatýdy, eldi, jerdi kórsetýdi armandaımyn.
- Oqyrmandarǵa aıtar tilegińiz bar ma ?!
- Elimiz aman, jurtymyz tynysh bolsyn! Beıbitshilikten artyq baqyt bar ma?! Barsha qazaqstandyqtardy táýelsizdik kúnimen quttyqtaımyn!
- Marapatyńyz taǵy qutty bolsyn, suhbatyńyzǵa rahmet!