Prezıdent maqalasy: Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıyna qandaı is-sharalar josparlanǵan

NUR-SULTAN. QazAqparat – Búgin «Egemen Qazaqstan» gazetinde jarııalanǵan QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń «Abaı jáne HHІ ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasynda Memleket basshysy birqatar mańyzdy máseleni qozǵady. Eń negizgisi - HHІ ǵasyrdaǵy Qazaqstan Abaı taǵylymynan qandaı ónege, aqyn murasynan qandaı ǵıbrat alý kerektigine Prezıdent nazar aýdartady. Bıyl Uly Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıy ekenin eskersek, osy maqalada Qasym-Jomart Toqaev aıtýly datany atap ótýdiń jalpyulttyq baǵdaryn da aıqyndap berdi deýge keledi.

Maqalada Memleket basshysy Abaıdyń torqaly toıyna qatysty da tolǵanyp, osynaý jalpyhalyqtyq iske ult bolyp jumylý kerektigine úndeıdi.

«Biz ulttyq sanany jańǵyrtamyz jáne básekege qabiletti ult qalyptastyramyz desek, Abaıdyń shyǵarmalaryn muqııat oqýymyz kerek. Onyń qoǵamdaǵy túrli úderisterge qatysty kózqarasy búgingi Qazaqstan úshin asa paıdaly. Óz zamanynyń ǵana emes, qazirgi qoǵamnyń da beınesin tanytqan Abaı – eldik murattyń aınymas temirqazyǵy. Ár qazaqtyń tórinde dombyra tursyn degen uǵym qalyptasqanyn bárimiz jaqsy bilemiz. Sol sııaqty ár shańyraqta Abaıdyń kitaby men Muhtar Áýezovtiń «Abaı joly» romany turýy kerek dep sanaımyn. Keler urpaq Abaıdyń sara jolyn jalǵaýǵa tıis. Bul – uly aqyn armanynyń oryndalýy. Sondyqtan biz Abaıdyń oıynan da, toıynan da taǵylym alýǵa tıispiz», - deıdi Prezıdent.

Maqalada aıtylǵanyndaı, bıyl Abaıdyń 175 jyldyǵyna oraı halyqaralyq, respýblıkalyq jáne aımaqtyq deńgeıde 500-den astam is-shara uıymdastyrylady. Sonyń ishinde tamyz aıynda Semeı qalasynda ıÝNESKO-men birlesip ótkiziletin «Abaı murasy jáne álemdik rýhanııat» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııa eń basty sharaǵa aınalady. Sondaı-aq, qazan aıynda Nur-Sultan qalasynda «Abaı jáne rýhanı jańǵyrý máseleleri» degen taqyrypta halyqaralyq konferentsııa ótedi. Bul jıyndarda Abaıdyń tulǵasy men murasy jan-jaqty zerdelenip, onyń shyǵarmashylyǵyn HHІ ǵasyrdaǵy jańa Qazaqstannyń ıgiligine paıdalanýǵa jol ashylady.

«Mańyzdy jobanyń biri – uly aqynnyń shyǵarmalaryn on tilge aýdaryp, basyp shyǵarý. Atap aıtqanda, Abaı eńbekteri aǵylshyn, arab, japon, ıspan, ıtalıan, qytaı, nemis, orys, túrik, frantsýz tilderine tárjimalanady. Aqynnyń ómiri, murasy, qazaq mádenıetin damytýdaǵy róli týraly birneshe derekti fılm jáne «Abaı» teleserıaly túsiriledi. Aqyn toıynan óner salasy da tys qalmaıdy. Respýblıkalyq jáne halyqaralyq deńgeıde teatr jáne mýzyka festıvalderi ótedi. Bıylǵy báıgeler Abaı shyǵarmashylyǵyna arnalady. Ádebıet jáne óner salasyndaǵy úzdik shyǵarmalarǵa beriletin memlekettik syılyq endi Abaı atyndaǵy memlekettik syılyq dep atalatyn bolady», - delingen maqalada.

Memleket basshysy mereıtoı aıasynda atqarylatyn sharalarǵa oraı Úkimetke de bıýirqatar tapsyrmalar júkteıtinin jetkizdi. Máselen, bunyń bir parasy - Abaıdyń tulǵasy men murasyn shetelderde de ulyqtaý. Osyǵan baılanysty Reseıdegi, Frantsııadaǵy, Ulybrıtanııadaǵy jáne basqa da memleketterdegi Qazaqstannyń elshilikteri janynan «Abaı ortalyqtaryn» qurý josparlanǵan.

«Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aqshoqy eldi mekenindegi Qunanbaı Óskenbaıuly áýletiniń qorymy abattandyrylady. Sonymen qatar, Abaı tulǵasyn joǵary dárejede dáripteý úshin Úkimet mynadaı sharalardy qolǵa alýy kerek dep esepteımin. Semeı óńiri – qazaq tarıhyndaǵy kıeli ólkeniń biri. Sondyqtan, eldiń rýhanı damýynda erekshe orny bar Semeı qalasyn tarıhı ortalyq retinde belgilegen jón. Uly Abaı men Shákárimniń, Muhtar Áýezovtiń kindik qany tamǵan óńir aıryqsha qurmetke laıyq. Osyǵan oraı, shahardy áleýmettik-ekonomıkalyq turǵydan keshendi túrde damytyp, ondaǵy tarıhı-mádenı nysandardy jańa talapqa saı jańǵyrtamyz. Úkimetke bul máselege baılanysty tıisti sharalar qabyldaýdy tapsyramyn. Mereıtoı jyly aıasynda Abaıdyń qasterli mekeni – áıgili Jıdebaıdy abattandyryp, uly aqynnyń rýhyna taǵzym etýge keletin jurtshylyqqa qolaıly jaǵdaı jasaý qajet. Sonymen qatar, Abaıdyń «Jıdebaı-Bórili» memlekettik tarıhı-mádenı jáne ádebı-memorıaldyq qoryq-mýzeıine erekshe kóńil bólip, ǵylymı-tanymdyq jumystarmen aınalysatyn ortalyqqa aınaldyrý kerek.

Jıdebaıda mýzeıge arnaıy laıyqtalǵan «Abaı murasy» atty jańa ǵımarat salý qajet. 1918 jyly Semeı qalasynda Muhtar Áýezov pen Júsipbek Aımaýytov negizin qalaǵan, 1992 jyldan beri qaıta shyǵa bastaǵan «Abaı» jýrnalyna memleket tarapynan qoldaý kórsetý kerek. Osy jáne basqa da aýqymdy sharalar Uly Abaıdyń rýhyna taǵzym etip, onyń mol murasyn dáripteý úshin ótkizilmek. Endeshe, búkil Qazaqstan halqyn osy ıgi bastamaǵa belsene atsalysýǵa shaqyramyn», - dep túıindeıdi Memleket basshysy.

Osylaısha bıylǵy Abaı mereıtoıynyń shymyldyǵy Prezıdenttiń baǵdarly maqalasymen ashylyp otyr deýge bolady.