Prezıdent: Qytaımen aradaǵy yntymaǵymyz memleketaralyq qarym-qatynastyń ozyq úlgisine aınaldy

<p>ASTANA. KAZINFORM &ndash; Bıylǵy 2-4 shilde kúnderi QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń shaqyrýymen Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Tszınpın Qazaqstanǵa memlekettik saparmen keledi. Sondaı-aq Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketter basshylary keńesiniń 24-shi otyrysyna qatysady. Osy sapar qarsańynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev &laquo;Jenmın Jıbao&raquo; tilshisine suhbat berip, Qytaımen dostyq pen tatý kórshilikti odan ári nyǵaıtý basymdyqqa ıe ekenin aıtty. Bul ustanym eki el halqynyń túpki múddesine tolyq jaýap beredi jáne óńirdegi beıbitshilik pen turaqtylyqqa yqpal etedi.</p>

«QHR Tóraǵasy Sı Tszınpın pandemııadan keıingi alǵashqy sheteldik saparyn 2022 jyly Qazaqstanǵa jasady. Men byltyrdan beri Qytaıǵa úsh ret saparmen bardym. Bizdiń turaqty dostyq baılanysymyz memleketaralyq qarym-qatynastardyń údemeli damýynyń berik negizi sanalady. Bul turǵyda ózara baılanysymyz jańa «altyn 30 jyldyq» aıasynda damı túsedi. Meniń dosym, qurmetti Tóraǵa Sı Tszınpınmen kezdesýlerimizdi erekshe jylylyqpen eske alamyn. Biz únemi ózara ashyq ári senim jaǵdaıynda ózekti máselelerdi talqylap, halyqaralyq kún tártibi boıynsha pikir almasamyz. Mundaı turaqty ózara baılanys formaty bir-birimizdi jaqsy túsinýge múmkindik beredi, ıaǵnı bul jaǵdaı halyqtar arasyndaǵy dostyqty nyǵaıtý úshin óte mańyzdy dep aıta alamyz», - dedi Qasym-Jomart Toqaev Qytaı basylymyna bergen suhbatynda.

Memleket basshysy eki el arasyndaǵy qarym-qatynas deńgeıi 2019 jyly máńgilik jan-jaqty strategııalyq seriktestik dárejesine kóterilgenin aıtty. Qytaı – Qazaqstannyń eń iri syrtqy saýda-ekonomıkalyq seriktesi. 2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha ekijaqty taýar aınalymy 30 paıyzǵa ósip, 41 mlrd dollarǵa jetti. Qazirgi kezde munaı-gaz, hımııa, metallýrgııa, agroónerkásiptik, taý-ken jáne basqa da salalarda ondaǵan iri basym jobalardy sátti júzege asyrdy.

Eki eldiń jahandyq jáne óńirlik kún tártibindegi kóptegen másele boıynsha ustanymdary uqsas. Bul turǵyda halyqaralyq uıymdar men kópjaqty qurylymdar, sonyń ishinde BUU, ShYU, AÓSShK, «Ortalyq Azııa-Qytaı» dıalogy aıasyndaǵy kúsh-jigerdi úılestirip kelemiz.

«Qazaqstan-Qytaı yntymaqtastyǵyn memleketaralyq qarym-qatynastyń ozyq úlgisi retinde qarastyrýǵa bolady», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

«Bir beldeý - Bir jol» bastamasy alǵash ret Qazaqstan jerinde jarııalanǵan edi.

«Qazaqstan Azııa men Eýropany baılanystyratyn eń qysqa qurlyq joldarynyń torabynda qolaıly geografııalyq orynǵa ıe. Ejelgi Uly Jibek jolynyń qaıta jańǵyrýynyń strategııalyq tereńdigi men tıimdiligin baǵalaı otyryp, Qazaqstan birinshi bolyp osynaý órshil ári keleshegi zor jobany tolyqtaı qoldady», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.

Memleket basshysynyń aıtýynsha, «Bir beldeý - Bir jol» bastamasy aıasynda Lıanıýngan portyndaǵy qazaq-qytaı logıstıkalyq termınaly, «Qorǵas – Shyǵys qaqpasy» qurǵaq porty, Kaspıı teńiziniń jaǵalaýyndaǵy Aqtaý portyndaǵy jańa ınfraqurylym, sondaı-aq «Qazaqstan-Túrikmenstan-Iran» temirjol dálizi, «Batys Eýropa-Batys Qytaı» halyqaralyq tranzıttik avtomobıl dálizi, Sıan logıstıkalyq termınaly sııaqty iri ınfraqurylymdyq jobalar paıdalanýǵa berildi. Jalpy, Qazaqstannyń óńirlik kólik-logıstıkalyq hab retindegi strategııalyq pozıtsııasy erekshelendi.

Foto: akorda.kz

Qasym-Jomart Toqaev dıplomatııalyq qarym-qatynas ornaǵannan beri eki el bilim, mádenıet, týrızm, ǵylym jáne tehnologııa sııaqty salalardaǵy ózara is-qımylǵa erekshe nazar aýdaryp kele jatqanyn atap ótti.

«Bıylǵy aqpan aıynda Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy D. Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıtetiniń bazasynda qurylǵan birinshi «Lý Ban sheberhanasyna» bardym. Osy oraıda, Qazaqstannyń avtomobıl ónerkásibi úshin joǵary bilikti tehnıkalyq jáne ınjenerlik kadrlardy daıyndaıtyn zamanaýı zerthanalardy kórip, jaqsy áser aldym. Elimizde osyndaı zerthanalardyń geografııasyn keńeıtýge múddelimiz», - dedi Prezıdent.

Osy jyldyń naýryz aıynda Beıjińde «Qazaqstannyń Qytaıdaǵy týrızm jylynyń» saltanatty ashylýynyń aýqymdy is-sharasy ótti, bul óz kezeginde týrıstik yntymaqtastyqty damytýdaǵy mańyzdy qadam bolýy tıis.

«Qazaqstannyń týrızm jyly aıasynda QHR qalalary men provıntsııalarynda Qytaı azamattaryn qazaqtyń baı mádenıetimen, salt-dástúrimizben jáne óner salasyndaǵy jetistiktermen tanystyratyn kóptegen is-shara ótedi», - dedi Memleket basshysy.

Ekijaqty qarym-qatynasqa Qazaqstan men Qytaıdyń mádenı ortalyqtarynyń ózara ashylýy qosymsha serpin bermek. Bul ortalyqtar eki el halqynyń arasyndaǵy dostyqtyń berik kópirine aınalady.

Atap aıtqanda, 2023 jyldyń mamyr aıynda Sıan qalasynda birinshi «Ortalyq Azııa - Qytaı» sammıti ótip, oǵan memleket basshylary qatysty. Bul rette Prezıdent keıingi jyldary Ortalyq Azııa elderi men QHR arasyndaǵy ekonomıkalyq baılanystar men saýda qarqyndy damyp kele jatqanyn aıtty. Byltyrdyń ózinde Qytaıdyń Ortalyq Azııa elderimen taýar aınalymy 90 mlrd dollarǵa jýyqtady.

«Sammıt barysynda memleket basshylary osy alań aıasyndaǵy praktıkalyq ózara is-qımyldy odan ári damytý jáne tereńdetý boıynsha syndarly usynystaryn ortaǵa saldy. Osy formattaǵy yntymaqtastyqtyń qýatty áleýeti Ortalyq Azııa elderi men Qytaı arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq ári mádenı-gýmanıtarlyq ózara is-qımyl úshin jańa múmkindikter ashatynyna senimdimin», - dedi Toqaev.

Foto: Soltan Jeksenbekov/Kazinform

Osy jyldar ishinde Shanhaı yntymaqtastyq uıymy «shanhaı rýhy» aıasynda damyp, halyqaralyq yqpaly arta tústi. Bıyl Qazaqstan ShYU-daǵy kezekti tóraǵalyǵyn atqaryp jatyr.

«Men ShYU qurylýynyń kýási boldym, ıaǵnı kelissózder men alǵashqy qujattardyń ázirlenýi jumysyna qatystym. Uıymnyń 20 jyldan astam damýynan keıin kóptegen el «ShYU otbasyna» qosyldy. Bıylǵy Astana sammıti barysynda ShYU óziniń onynshy múshe memleketin qarsy alady», - dedi QR Prezıdenti.

ShYU-nyń damýy aımaqtaǵy jáne álemdegi turaqtylyq pen órkendeýdi ilgeriletýge oń áser etedi. Uıymnyń negizin qalaýshy ári kópjaqty dıalogti damytýdyń belsendi qoldaýshysy retinde Qazaqstan ShYU-ny óziniń syrtqy saıasatyndaǵy turaqty basymdyq retinde qarastyrady.

Memleket basshysy ShYU-ǵa kezekti tóraǵalyq kezinde kúsh-jiger qaýipsizdik máselesin sheshýdiń ortaq tásilderin ázirleýge, saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty arttyrýǵa, qorshaǵan ortany qorǵaýǵa jáne halyqtar dostyǵy baılanystaryn nyǵaıtýǵa baǵyttalatynyn sóz etti. ShYU jalpy álemdik protsesterden shet qalmaýy kerek. Sondyqtan Qazaqstan «Ádiletti álem men kelisimdi jaqtaıtyn dúnıejúzilik birlik týraly» ShYU bastamasyn usyndy. Bul bastama joǵary baǵalanyp, barlyq múshe memlekettiń qoldaýyna ıe boldy.

«Biz halyqaralyq qoǵamdastyqty adal ári ashyq jahandyq dıalogti nyǵaıtýǵa, ınnovatsııalyq qaýipsizdik úlgilerin engizýge, ádil ekonomıkalyq orta qurýǵa jáne ekologııalyq ortany qorǵaýda aıanbaı eńbek etýge shaqyramyz. Sammıt nátıjesi ózara senim, teńdik, tatý kórshilik, ózara keńesý, mádenıetterge ózara qurmet, birlesip damýǵa umtylý sııaqty «shanhaı rýhynyń» irgeli qaǵıdattaryn qamtıdy dep sanaımyz», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Prezıdenti QHR Tóraǵasy Sı Tszınpın taǵdyry ortaq adamzat qoǵamdastyǵyn qurý tujyrymdamasyn jáne úsh negizgi jahandyq bastamany usynǵanyn aıtty. Bul mańyzdy tujyrymda men bastamalar Birikken Ulttar Uıymynyń halyqaralyq isterdegi negizgi ustanymyn qoldaıdy jáne memleketterdi birlese jumys isteýge, ortaq maqsattarǵa jetý ári adamzat qoǵamyna paıda ákelýge shaqyrady.

«Sonymen qatar, bul bastamalar ShYU-nyń basym damý baǵytyna sáıkes keledi, ashyqtyq pen ınklıýzıvtilik, kópjaqty yntymaqtastyq jáne ár eldiń ulttyq jaǵdaılaryn qurmetteý qaǵıdattaryn qamtıdy», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Prezıdenti QHR Tóraǵasy Sı Tszınpınniń memlekettik saparyn jáne ShYU-nyń Astana sammıtin asyǵa kútip otyrǵanyn aıtty. Onyń pikirinshe, ShYU-nyń damý perspektıvasy aýqymdy. Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy kóp satyly yntymaqtastyqty nyǵaıtý ShYU-nyń damýy men ósýine eleýli úles qosady.