Pfizer vaktsınasymen ımmýndaý protsesi qalaı uıymdastyrylyp jatyr
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy 12 jastan 18 jasqa deıingi balalardy, júkti áıelder men bala emizetin analardy Pfizer vaktsınasymen vaktsınalaýdy usynyp otyr.
Qazir álemniń 20-dan astam elinde 12 jastan bastap, Qytaıda 3 jastan, AQSh-ta 5 jastan bastap ekpe salynyp jatyr.
AQSh-tyń ózinde Pfizer vaktsınasy shamamen 8 mln balaǵa salynǵan. Bul elde koronavırýsqa qrasy ekpe 5 jastan bastap salynyp jatqanyn aıttyq. Qytaıda qazan aıyndaǵy jaǵdaı boıynsha 3-17 jas aralyǵyndaǵy 60 mıllıonnan astam bala men jasóspirim ekpeniń ınaktıvti túrin alǵan.
Tamyz aıynyń sońynda Kanada 12-17 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderdiń 58%-yna vaktsına salynǵanyn habarlady.
Ozyq elderdiń tájirıbesin, álemdegi epıdahýaldyń qubylmalylyǵyn eskerip, Qazaqstan 12-18 jas aralyǵyndaǵy balalar men jasóspirimderdi ımmýndaý úshin tıimdiligi is júzinde dáleldengen Pfizer vaktsınasyn jetkize bastady.
Qazaqstanda koronavırýs ınfektsııasyna qarsy ekpe tegin ári erikti júrgiziledi. Bul máseleniń zańdyq qyryna kelsek, QR «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» Kodeksiniń 77-baby boıynsha, kez kelgen medıtsınalyq rásim, onyń ishinde vaktsınatsııa ekpe alýshynyń kelisimimen ǵana júrgiziledi. 12 jastan 17 jasqa deıingi jasóspirimderdi vaktsınalaýǵa ata-analarynyń nemese olardyń zańdy ókilderiniń jazbasha kelisimimen ǵana jol beriledi. Qazaqstanda vaktsınatsııadan bas tartqany úshin ákimshilik nemese qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylmaǵan.
Pfizer ónimi qalaı saqtalady?
12 jastan 18 jasqa deıingi jasóspirimderdi vaktsınalaý bilim berý uıymdarynyń ekpe kabınetterinde júrgiziledi. Ata-anasy qalap jatsa, medıtsınalyq uıymnyń egý pýnktterinde vaktsına salǵyzý múmkindigi bar.
Mektepterde vaktsınalaý jumystary medıtsınalyq uıymmen birlesip júrgiziledi. ıAǵnı, ornalasqan mekenjaıyna qaraı medıtsınalyq uıymdarǵa bilim oshaqtary bekitilip beriledi. Sol tizim boıynsha medıtsınalyq uıym 12 jastan asqan oqýshylarǵa ekpe salatyn brıgadalar jasaqtaıdy.
Kez kelgen ekpe preparaty sııaqty Pfizer vaktsınasyn da sapaly kúıde ustaý úshin temperatýralyq rejımdi qatań saqtaý qajet. Medıtsına qyzmetkerleri vaktsına dozalaryn egý beketterine tasymaldaý kezinde osy temperatýralyq rejımdi saqtaý boıynsha nusqaýlyqtarmen tanysyp, meńgerdi.
Jalpy bul ekpeniń negizgi qory oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmalarynyń qoımalarynda mınýs 60-90°C temperatýrada saqtalady.
Al bilim berý uıymdary men medıtsınalyq uıymdardyń egý pýnktterinde 31 kúnge deıingi plıýs 2-8°C temperatýrada saqtaýǵa bolady.
Medıtsınalyq uıym men mektep basshylyǵynyń mindeti:
- QR Densaýlyq saqtaý mınıstriniń №361 buıryǵy boıynsha sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptarǵa sáıkes egý kabınetterin jabdyqtaý;
- alǵashqy medıtsınalyq kómek kórsetýge arnalǵan preparattardy daıyndaý;
- adam kóp shoǵyrlanbaý úshin ekpe alýshylardyń aǵynyn rettep otyrý;
- vaktsına alýǵa kelgenderge «kútý zaly» men «ekpeden kenigi baqylaý bólmesin» usyný, áleýmettik qashyqtyqty saqtaýǵa jaǵdaı jasaý;
-vaktsınatsııa naýqanyna mektep jáne medıtsınalyq uıym psıhologtaryn tartý.
Ekpe aldynda:
- 12-18 jas aralyǵyndaǵy ekpe alýshyǵa ata-anasynyń nemese zańdy ókilderiniń qatysýymen tekserý jáne suraý júrgiziledi;
- ımmýndaýǵa qarsy kórsetilimder bolmasa, ekpe júrgizýge ruqsat resimdeledi,
- ekpe alýshyǵa jáne onyń ata-anasyna (zańdy ókiline) profılaktıkalyq ekpeniń yqtımal reaktsııalary, vaktsınasyz júrýdiń saldary týraly tolyq jáne obektıvti aqparat beriledi.
Ekpeden keıin:
Vaktsına alǵan jasóspirim 30 mınýt boıy ekpe alǵan jerde medıtsına qyzmetkeriniń baqylaýynda bolady.
Vaktsınatsııadan keıin mynadaı reaktsııalar bolýy múmkin:
- ıne suqqan ornyndaǵy aýyrsyný, isiný, sharshaǵyshtyq, bas aýrýy, bulshyqet aýyrýy, býyn aýyrýy, qaltyraý, dıareıa, qyzba; atalǵan reaktsııalardyń keıbiri 12-15 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderde eresekterge qaraǵanda birshama jıi kezdesken;
ınektsııa ornyndaǵy qyzarý, júrek aıný, qusý;
lımfa túıinderiniń ulǵaıýy, álsizdik, qoldyń aýyrýy, uıqysyzdyq, ınektsııa ornyndaǵy qyshý, bórtpe nemese qyshý sııaqty allergııalyq reaktsııalar jáne t. b.
Immýndaýdan keıin jaǵymsyz reaktsııalar týyndaǵan jaǵdaıda medıtsınalyq kómekke júginý qajet.
Mynadaı medıtsınalyq qarsy kórsetilimi bar adamdar Pfizer vaktsınasyn salǵyzbaýy kerek:
- belsendi zatqa nemese preparattyń kez-kelgen basqa komponentterine allergııa; Alaıda jumyrtqa men jelatıni eseptelmeıdi. Óıtkeni Pfizer ekpesiniń quramynda bul komponentter joq.
- balanyń jasy 12-ge tolmaýy;
- júktiliktiń alǵashqy 16 aptasy.
Pfizer vaktsınasymen ımmýndaý kestesi:
1 dozasy - kez kelgen kún;
2 doza - birinshi dozany alǵannan keıin 21- 28 kún aralyǵynda.
Pfizer vaktsınasymen ımmýndaýdyń artyqshylyqtary:
- ınfektsııa juqqannyń ózinde aýyr ótip, asqynýdan saqtaıdy
- ekpe alǵandardy ǵana emes, solardyń aınalasyndaǵylardy da indetten qorǵaıdy
- «ujymdyq ımmýnıtet» qalyptastyrady
- ımmýndaýdan keıin alynǵan «vaktsınatsııa pasporty» saparlaý aıasy keńeıedi.
Vaktsınatsııa aldynda koronavırýs ınfektsııasy men antıdenelerdiń bolýyna tekserý júrgizilmeıdi.
KVI-men aýyryp jazylǵan adamdar saýyqqannan keıin 6 aıdan soń, vaktsınatsııalaý aldyndaǵy jaı-kúıin muqııat tekserip, Pfizer vaktsınasyn salǵyza alady. KVI-men aýyryp jazylǵan adamdardy saýyqqannan keıin 3 aıdan soń vaktsınatsııalaýǵa jol beriledi.