Pedofılııaǵa jazany kúsheıtý, mıtıngke ruqsat berý, zeınetaqy jınaǵyn paıdalaný múmkindigi - Joldaýda taǵy ne aıtyldy
QazAqparat agenttigi Prezıdent Joldaýynda aıtylǵan mańyzdy tapsyrmalarǵa sholý usynady.
Myqty Prezıdent, yqpaldy Parlament jáne esep beretin Úkimet
Eń aldymen, Memleket basshysy qazaq tiliniń róli kúsheıip kele jatqandyǵyn erekshe atap ótti.
«Qazaq tiliniń memlekettik til retindegi róli kúsheıip, ultaralyq qatynas tiline aınalatyn kezeńi keledi dep esepteımin. Biraq mundaı dárejege jetý úshin bárimiz dańǵaza jasamaı, jumyla jumys júrgizýimiz kerek», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sondaı-aq, Prezıdent azamattyq qoǵamdy qoldaýdy, ony memlekettiń ózekti tapsyrmalaryn talqylaýǵa tartýdy usyndy jáne eldegi saıası reformalardyń oıly túrde júrgiziletinin jetkizdi.
«Ortaq tapsyrlamalardy oryndaýda ózimniń kózqarastarymdy aıta ketsem deımin. Zamanaýı tıimdi memleket! Men ýáde etken saıası transformatsııa kezeń-kezeńimen iske asyrylyp, memleket pen halyqtyń barlyq múddeleri eskeriledi. Álemdik tájirıbeniń ózi kórsetip otyrǵandaı, júıesiz saıası lıberalızatsııa ishki saıası jaǵdaıda destabılızatsııaǵa, tipti memleketti joǵaltyp alýǵa deıin aparyp tynady. Sol sebepti biz saıası reformalardy alǵa qaraı júgirmeı, nyq ári oıly túrde júrgizemiz. Bizdiń irgeli qaǵıdat – eldiń qoǵamdyq-saıası jańǵyrýynsyz tabysty saıası reforma júrgizý múmkin emes», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtýynsha, myqty Prezıdent, yqpaldy Parlament, esep beretin Úkimet – osy maqsatqa umtylýymyz kerek.
«Bul saıası júıeniń formýlasy - memleket turaqtylyǵynyń negizi. Bizdiń ortaq mindetimiz – azamattardyń barlyq konstrýktıvti saýaldaryn jerde qaldyrmaıtyn tyńdaýshy memleket kontseptsııasyn iske asyrý. Tek turaqty dıalogtyń arqasynda úılesimdi memleket qurýǵa bolady», - dedi Prezıdent.
Mıtıngke arnaıy oryn bólinedi
Prezıdent mıtıngter týraly zańnamany jetildirý qajettigin atap ótti.
«Konstıtýtsııaǵa sáıkes, azamattarymyz óz oıyn erkin bildirý quqyǵyna ıe. Eger ondaı aktsııalar zań men azamattardyń tynyshtyǵyn buzbaıtyn bolsa, qoldaý bildirip, zańda kórsetilgen tártip boıynsha mıtıng ótkizýge ruqsat berilý kerek. Ol úshin arnaıy oryn bólý qajet», - dedi Memlket basshysy.
Ol eldegi máselelerdiń kóshede emes, Parlamentte sheshilýi kerektigin basa aıtty.
«Birinshiden, partııalyq qurylym protsesin jalǵastyrý kerek. «Nur Otan» partııasy bizdiń kóshbasshymyz jáne onyń tóraǵasy Nursultan Nazarbaevtyń arqasynda kúrdeli ári jaýapty mıssııany oryndap keledi. Biz qoǵam úshin paıdaly isterdi tyndyryp júrgen basqa da saıası partııalar jáne qozǵalystarmen seriktesýimiz kerek. Bizdiń qoǵamdy mazalaǵan negizgi máseleler kóshede emes, azamattyq dıalog aıasynda Parlamentte sheshilýi tıis. Depýtattar óziniń zańdy quqyǵyn paıdalanyp, Úkimetke ózekti máseleler týraly saýal joldap, odan naqty sharalardy qabyldaýdy talap etýi kerek», - dedi Prezıdent Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
Memlekettik qyzmetshiler sany qysqarady
2020 jyldan bastap memlekettik qyzmetshiler sanyn qysqartý bastalady. Al 2024 jyly memlekettik qyzmetshiler men ulttyq kompanııa qyzmetkerleriniń sany 25 paıyzǵa qysqarady.
«Memlekettik qyzmetshilerdiń sapasyn arttyrý úshin olardyń qataryna jas daıarlanǵan mamandardy tartý qajet. 2020 jyldan bastap memlekettik qyzmetshiler sanyn birtindep qysqartýǵa kóshemiz. Odan bosaǵan qarjyny paıdaly qyzmetkerlerdi materıaldyq turǵyda yntalandyrýǵa baǵyttaımyz. 2024 jyly memlekettik qyzmetshiler men ulttyq kompanııalardyń jumysshylar sanyn 25 paıyzǵa, ıaǵnı tórtten birine qysqartý kerek», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent memlekettik kompanııalardyń sanyn da qysqartý kerektigin aıtty.
«Memlekettik kompanııalar konglamerattarǵa aınalyp shyǵa keldi. Muny túsiný kerek. Halyqaralyq básekege qabiletke bul aıtarlyqtaı kúmán týǵyzyp otyr. Memlekettiń ekonomıkaǵa aralasýyn qysqartý úshin men kvazımemlekettik kompanııalardy qurýǵa moratorıı jarııaladym. Biz sońǵy 14 jylda ulttyq ál-aýqat qorynyń halyqtyń jaǵdaıyn kóterýde qanshalyqty paıdasy bolǵanyn uǵynýymyz kerek. Úkimet Esep komıtetimen birge úsh aıdyń ishinde taldaý júrgizip, memlekettik holdıngter men ulttyq kompanııalardyń tıimdiligin zertteýi kerek», - dedi Memleket basshysy Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
Jer satylmaıdy
Memleket basshysy retinde Qasym-Jomart Toqaev jerimizdiń satylmaıtynyn taǵy da eske saldy.
«Jurtshylyqty tolǵandyryp júrgen jer máselesine arnaıy toqtalǵym keledi. Memleket basshysy retinde taǵy da málimdeımin. Jerimiz sheteldikterge satylmaıdy, oǵan jol berilmeıdi. Bul másele boıynsha qaýeset taratýdy doǵarý kerek. Biraq jerdi tıimdi paıdalanýdy qamtamasyz etý – bizdiń mindetimiz. Jerdi tıimdi ıgerý máselesi barǵan saıyn ózektilenip barady. Jaǵdaı jerge salynatyn tikeleı salyqtyń tómendigimen ýshyǵyp otyr. Memleketten aqysyz jer jaldaý quqyǵyn alǵandar ıeligindegi jermen jumys istemeı otyr. Elimizde latıfýndıster qatary paıda boldy», - dedi QR Prezıdenti.
Pedofılııa men zorlyq-zombylyqqa jaza kúsheıtiledi
Joldaýda Memleket basshysy birqatar aýyr qylmys túrine jazany qatańdatýdy tapsyrdy.
«Biz sot ádildiginiń shamadan tys qýǵyn-súrgin jáne qatań sharalarynan bas tarttyq. Degenmen, elde áli de bolsa kóptegen aýyr qylmystar oryn alyp jatady», - dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti zańdy izgilendirýmen aınalysamyz dep júrip, adam quqyǵynyń negizin qalaıtyn keıbir máselelerdi nazardan tys qaldyryp alǵanymyzdy aıtty.
«Jedel túrde jynystyq zorlyq-zombylyqqa, pedofılııaǵa, esirtki taratýǵa, adam saýdalaýǵa, áıelderge qatysty turmystyq zorlyq-zombylyqqa, tulǵaǵa ásirese balalarǵa qarsy jasalatyn ózge de aýyr qylmystarǵa jazany qatańdatý qajet. Bul – meniń Parlament pen Úkimetke tapsyrmam»,- dedi Toqaev.
Brakonerlerge qarsy zań kúsheıtiledi
Prezıdent Úkimetke 2 aıda brakonerlerge qarsy zańdy kúsheıtýdi tapsyrdy.
«Taıaýdaǵy qaıǵyly oqıǵa uıymdasqan qylmystyń qaýipti túri retindegi brakonerlik problemasyn ashyp berdi. Brakonerler jaqsy jabdyqtalǵan, qarýlanǵan, jazalanbaıtyndyqtaryn sezinedi. Tek osy jyldyń ózinde ǵana olardyń qolynan janýarlar dúnıesin qorǵaý jónindegi eki ınspektor mert boldy», - dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti taıaýda ǵana Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Marqakól kólinde brakonerlerdiń qylmystyq áreketteriniń joly kesilgendigin aıtty.
«Bul birli-jarym oqıǵa bolǵanymen brakonerliktiń tamyry tereńge ketken, onyń ishinde quqyq qorǵaý organdarynyń enjarlyǵy da bar. Brakonerler bizdiń ulttyq baılyǵymyz - tabıǵatty aıaýsyz qurtyp jatyr. Úkimetke eki aıdyń ishinde tıisti zańnamalardy qatańdatý boıynsha shuǵyl sharalar qabyldaýdy tapsyramyn», - dedi Q.Toqaev.
Ákimderdiń tıimdiligin halyq baǵalaıdy
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ákimderdiń tıimdiligin halyqqa baǵalatý jobasyn engizýi usyndy.
«Qýatty óńirler – qýatty el. Bul týraly da meniń saılaýaldy baǵdarlamamda aıtylǵan. Osy baǵytta kelesideı mindetterge kúsh salý qajet. Birinshi – jergilikti bılik organdarynyń tıimdiligin arttyrý. Adamdardyń jergilikti bılikke qoly jetýi kerek. Bul aksıoma, biraq shyndyq emes. Іlki joba retinde jergilikti bılik qyzmetiniń tıimdiligin halyqqa baǵalatý jobasyn engizýge bolady dep sanaımyn. Mysaly, eger saýalnama nemese onlaın daýys berý nátıjesinde halyqtyń 30 paıyzynan astamy qala nemese aýyl ákimi tıimsiz jumys istedi dep sanasa, bul Prezıdent Ákimshiligine týyndaǵan máseleni zerttep, tıisti usynymdar berý úshin arnaıy komıssııa qurýǵa negiz bolady», - dedi Prezıdent Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
Qazaqstandyqtar zeınetaqy jınaǵyn baspana men bilim alýǵa jumsaı alýy kerek
Joldaýda Qasym-Jomart Toqaev Úkimetke azamattardyń zeınetaqy jınaqtaryn baspana alýǵa jumsaýyn retteýdi tapsyrdy.
«Aldaǵy jyldary jaǵdaı ózgerýi múmkin. Zeınetaqy jınaqtaýshy azamattardyń sany aıtarlyqtaı azaıyp, zeınetkerler sany artady. Bul jaǵdaıda zeınetaqy aktıvterinen túsetin ınvestıtsııalyq tabys kólemi de tómendeıdi. Sondyqtan, Úkimetke Ulttyq bankpen birge zeınetaqy júıesin tıimdi etý boıynsha mańyzdy jumys isteý kerek. Qazir jumystaǵy adam óziniń zeınetaqy qoryn zeınetke shyqqannan keıin ǵana paıdalana alady. Adamdardyń bul qarjyny zeınetke shyqqanǵa deıin qoldaný nıeti túsinikti. Sondyqtan, Úkimetke jyl sońyna deıin jumystaǵy azamattardyń zeınetaqy jınaqtaryn maqsatty paıdalaný máselesin pysyqtaýdy tapsyramyn. Mysaly, baspana satyp alý úshin nemese bilim alý úshin. Shyǵyndardy azaıtyp, aktıvterdi ınvestıtsııalyq basqarýdyń sapasyn jaqsartý úshin Úkimetke bıýdjettik júıeni shoǵyrlandyrý máselesin zerdeleý, áleýmettik qamtamasyz etýde biryńǵaı áleýmettik qor men biryńǵaı áleýmettik tólem engizý júkteledi», - dedi Memleket basshysy.
Qandaı mamandardyń jalaqysy artady
Q. Toqaev óz Joldaýynda 2020 jyldan bastap muǵalimder jalaqysy 25 paıyzǵa ósetinin málimdedi.
«Men Tamyz konferentsııasynda aldaǵy tórt jyl ishinde muǵalimderdiń eńbek aqysyn eki ese arttyrýdy tapsyrdym. Bul – kelesi jyldan bastap ustazdardyń jalaqysy 25 paıyzǵa ósedi degen sóz», - dep atap ótti Prezıdent.
Odan bólek, azamattyq qorǵanys qyzmetshileriniń de jalaqysyn arttyrý usynyldy.
«Azamattardy tabıǵı jáne tehnogendi apattan qorǵaý máselelerine aıryqsha kóńil bólinedi. Mundaı oqıǵalar elimizde ǵana emes, álemde kóbeıip keledi. Bul salada kásibı mamandar jumys isteýi kerek.
Úkimetke ІІM reformasyna bólinetin qarajat negizinen azamattyq qorǵaý qyzmetkerleriniń eńbekaqysyn kóterýge 40 mlrd teńge bólýdi tapsyramyn», - dedi Q. Toqaev.
Sonymen birge, Prezıdent 2020 jyldan bastap, mádenıet salasy qyzmetkerleriniń aılyǵyn kóterýdi tapsyrdy.
«Mádenıet qyzmetkerlerin qoldaý qajet. Biz mádenıet salasynda eńbek etetin adamdarǵa jetkilikti túrde kóńil bólmeı otyrmyz. Bul eń aldymen kitaphana, mýzeı, teatr qyzmetkerlerine qatysty másele. Olardyń eńbekqaqysy sońǵy jyldary múlde kóbeıgen joq. Sonyń saldarynan mádenıet qyzmetkerleri, ásirese jas mamandar jeńildigi bar turǵyn úı baǵdarlamaryna qatysa almaıdy. Mundaı ahýal osy kásiptiń bedelin túsirip, laıyqty kadrlardyń tapshylyǵy aıqyn sezilýde», - dedi Memleket basshysy.
Sondaı-aq, muǵalimder men dárigerlerdiń mindetti áleýmettik jeńildikterin mádenıet salasynyń ókilderine de berýdi usyndy.
Іshki ister mınıstrligin reformalaýǵa 173 mlrd teńge jumsalady
Polıtsııanyń memlekettiń kúshtik quraly retindegi beınesi birtindep joǵalady da, azamattardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha qyzmet kórsetý organyna aınalady.
«Birinshi kezeńde 2020 jyldyń sońyna deıin Ákimshilik polıtsııa komıtetiniń jumysyn qaıta qurý qajet. Muny sapaly, naýqanshyldyqtan ada júrgizý qajet. Polıtsııa jumysynyń tıimdiligi polıtsııa qyzmetiniń mártebesine tikeleı baılanysty. Іshki ister mınıstrligin reformalaýǵa aldaǵy úsh jylda 173 mlrd teńge jumsalady. Bul qarajat eńbekaqyny arttyrýǵa, baspana jaldaýǵa jáne Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy ustanymy boıynsha polıtsııanyń zamanaýı front-ofısterin ashýǵa jumsalady», - dedi Prezıdent.
Arys oqıǵasy Qarýly Kúshterdiń qordalanǵan túıtkilderin kórsetti
Memleket basshysy Joldaý barysynda Qazaqstan armııasyna qoıylatyn negizgi talaptardy atady.
«Aldymyzda jańa tujyrymdama negizinde qaýipsiz armııa qalyptastyrý mindeti tur. Arystaǵy jaǵdaı Qarýly Kúshterde salmaqty máseleler qordalanǵanyn kórsetti. Barlyq áskerı shyǵyndardy tártipke salyp, armııadaǵy qarjylyq jáne jalpy tártipti nyǵaıtý qajet. Oǵan qosa áskerı qyzmettiń bedelin, qarýly kúshterdi materıaldyq jabdyqtaýdy arttyrý kerek. Bizdiń armııa kásibı daıyndyqtan ótken, jabdyqtalǵan, Otanǵa adal ofıtser mamandardyń jáne áskerı qyzmetkerlerdiń kúshimen jańa geosaıası jaǵdaıda eldiń qaýipsizdigine tóngen qaterlerge tótep berýi tıis», - dedi Prezıdent.
Aýyldardy damytýǵa 90 mlrd teńge bólinedi
Elbasynyń «Aýyl – El Besigi» arnaıy jobasyn júzege asyrý jumystary jalǵasady.
«Bizge kishigirim eldi mekenderdi qarjylandyrý máselesin sheshý kerek. Óńirlik standarttar jasaldy, endi olardy úsh myń aýyldyq eldi mekenge engizý qajet. Bıyl bólingen 30 mlrd teńgege qosymsha Úkimetke «Aýyl – El Besigi» jobasyn júzege asyrý úshin aldaǵy úsh jylda 90 mlrd teńge bólýdi tapsyramyn. Bul qarajat kólik, sý, gaz syndy ınfraqurylymdyq máselelerdi jáne mektep, aýrýhana, sport alańdaryn salý túıtkilderin sheshýge jumsalady», - dedi Memleket basshysy.
Bul qarajatty jumsalýyn barlyq memlekettik organdar qatań baqylaýda ustaýy tıis.
2020 jyly úsh oblysqa gaz tartylady
Kelesi jyly Qaraǵandy, Aqmola jáne Soltústik Qazaqstan oblystaryna gaz tartý jumystary bastalady.
«Túrli óńirler turǵyndarynyń taza aýyzsý men tabıǵı gazǵa, kólik ınfraqurylymyna túrli deńgeıde qoly jetip otyrǵany anyq. Osy teńsizdikti retteý boıynsha jumysty qarqyndatý qajet. Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha «Saryarqa» gaz qubyry magıstraliniń birinshi kezeńi aıaqtalyp keledi. Kelesi jyldan bastap Nur-Sultan qalasy men Qaraǵandy oblysynda, odan keıin Aqmola jáne Soltústik Qazaqstan oblystarynda taratý jelileriniń qurylysyn bastaý josparlanǵan. Bul maqsatqa memleket 56 mlrd teńge bóledi. Nátıjesinde 2 mln 700 myńnan astam adam tabıǵı gazǵa qol jetkizedi», - dedi Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
«Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasyn qarjylandyrý kóbeıedi
«Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasyn qarjylandyrý 20 mlrd teńgege jetkiziledi.
«Qala men aýyl mektepteri arasyndaǵy orta bilimniń sapasy alshaqtap barady. Negizgi másele - aýyldyq jerlerdegi bilikti pedagog kadrlardyń tapshylyǵy», - dedi Memleket basshysy.
Sondyqtan Qazaqstan Prezıdenti «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasynyń aıasyn keńeıtip, jumysty jańa deńgeıde jalǵastyrýymyz qajettigin aıtty.
«Úkimetke kelesi jyldan bastap osy baǵdarlamany qarjylandyrýdy 20 mlrd teńgege jetkizýdi tapsyramyn», - dedi Q.Toqaev.
Daryndy aýyl jastary irikteledi
Qazaqstanda «Daryndy balanyń qabiletin damytýdyń» jol kartasy ázirlenedi.
«Daryndy aýyl jastaryn iriktep, otandyq jáne sheteldik oqý oryndaryna daıyndaý kerek. Az qamtylǵan jáne kóp balaly otbasylardy qoldaý úshin Úkimetke «Daryndy balanyń qabiletin damytýdyń» jol kartasyn ázirleýdi tapsyramyn. Úkimet pen ákimder osyndaı balalardyń úıirmeler men ortalyqtarǵa, jazǵy lagerlerge barýy úshin múmkindik jasaýy kerek»,- dedi Toqaev.
Sonymen birge, Prezıdent oqýshylardyń qabiletin aıqyndap, kásibı baǵyt-baǵdar berý saıasatyna kóshýdi usyndy.
«Elimizdiń bıýdjeti eki negizgi maqsatqa baǵyttalýy tıis. Ekonomıkany damytý jáne áleýmettik máselelerdi sheshý. Áleýmettik salada mynadaı baǵyttarǵa basa mán berý kerek. Birinshi - bilim berý sapasyn jaqsartý», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezıdentiniń aıtýynsha, elimizde eńbek resýrstarynyń balansyn esepke alýdyń tıimdi ádistemesi áli kúnge deıin ázirlengen joq. Shyn máninde mamandar daıarlaýdyń otandyq júıesi naqty eńbek naryǵynan tys qalǵan.
«Jyl saıyn 21 myńǵa jýyq mektep túlegi kásibı jáne joǵary oqý oryndaryna túse almaı qalady. Jastardyń bul toby jumyssyzdar men margınaldardyń negizin quraıdy. Olar amalynyń joqtyǵyna qylmystyq jáne ekstremıstik aǵymdardyń yqpalyna túsedi. Biz oqýshylardyń qabiletin aıqyndap, kásibı baǵyt-baǵdar berý saıasatyna kóshýimiz qajet. Bul saıasat orta bilim berýdiń ulttyq standartynyń negizi bolýy tıis», - dedi Memleket basshysy.
Toqaev ekonomıkamyzda tehnıka salasynyń mamandaryna suranys óte joǵary ekendigin atap ótti.
«Biraq, múmkindikter az. Kásiporyndar tıisti mamandardy shetelden shaqyrýǵa májbúr. Osyndaı keleńsiz jaǵdaıdy jedel túzetýmiz kerek», - dedi Memleket basshysy.
Barlyq balalarǵa teń múmkindik jasalýy tıis
Memleket basshysy múmkindigi shekteýli balalardy medıtsınalyq jáne áleýmettik turǵyda qoldaý úshin aldaǵy úsh jylda 58 mlrd teńge bólýdi tapsyrdy.
«Otbasy ınstıtýtyn qoldaý, ınklıýzıvti qoǵam qurý, balalardyń quqyǵyn qorǵaý, turmystyq zorlyqqa qarsy kúresý – bizdiń jumysymyzdyń basym baǵyttarynyń biri bolýy kerek. Jasóspirimder arasyndaǵy sýıtsıdtiń kóbeıýi bizdi alańdatýy tıis. Zorlyq-zombylyqtan zardap shekken balalardy ońaltýǵa arnalǵan baǵdarlamany ázirleýimiz kerek. Múmkindigi shekteýli balasy bar otbasylarmen de erekshe jumys júrgizgen abzal. Tek resmı statıstıkaǵa súıensek, elimizde múmkindigi shekteýli 80 myń bala bar. Úkimet sal aýrýyna shaldyqqan balalardy medıtsınalyq jáne áleýmettik turǵydan qoldaý jumysyna mańyz berýi tıis», - dedi Memleket basshysy.
Prezıdent erekshe qamqorlyqty qajet etetin balalarǵa teń múmkindik jasalýy tıis ekenin atap ótti.
«Men bul týraly ózimniń saılaý aldyndaǵy tuǵyrnamamda aıttym. Endi Úkimetke bul baǵytta aldaǵy úsh jylda 58 mlrd teńge bólýdi tapsyramyn», - dedi Memleket basshysy.
JOO sanyn qysqartý qajet
Túlekterin jumyspen qamtı almaıtyn joǵary oqý oryndarynyń sanyn qysqartý máselesin qarastyrýdy tapsyrdy.
«Óz túlekterin jumyspen qamtý jaǵynan elimizdegi joǵary oryndarynyń jartysy ǵana 60 paıyzdyq deńgeıge qol jetkizip otyr. Sondyqtan olardyń sanyn qysqartý máselesin qarastyrý kerek», - dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdentiniń atap ótýinshe, tereń bilim berýdiń ornyna dıplom satýmen aınalysqan ýnıversıtetterimizdiń de bar ekendigi jasyryn emes.
«Birinshi kezekte solarǵa tyıym salý arqyly biz oqý oryndaryndaǵy bilim berý sapasyn arttyrýǵa kúsh salamyz», - dedi Toqaev.
Kópbalaly analardy bızneske tartý baǵdarlamasy ázirlenedi
Prezıdent Úkimet pen «Atameken» UKP-ǵa bir aıdyń ishinde kópbalaly analardy bızneske tartý jóninde baǵdarlama ázirleýdi tapsyrdy.
«Az qamtylǵan otbasylardyń balalaryna qamqor bolý kerek. Olar úshin kepildendirilgen áleýmettik paket engizgen durys. Atap aıtqanda, mektepke deıingi balalar turaqty kómek, barlyq oqýshylar úshin tegin ystyq tamaq, olardy oqý qajettilikterimen qamtamasyz etý, medıtsınalyq jáne stomatologııalyq qyzmette kómek berý, qoǵamdyq orynda shyǵynyn qysqartý... Bul sharalar 2020 jyldyń 1 qańtarynyn bastap kúshine enýi tıis», - dedi Memleket basshysy.
Prezıdent osy maqsatta Úkimet pen «Atameken» palatasyna bir aıdyń ishinde kópbalaly analardy mıkro jáne shaǵyn bızneske tartý boıynsha arnaıy baǵdarlama ázirleýdi tapsyrdy.
«Ondaı sanattaǵy analar úıinde otyryp, tabys tabatyndaı deńgeıge jetýi tıis», - dedi ol.
Jyl saıyn 10 myń otbasy 2 paıyzdyq ıpoteka alady
Prezıdenttiń aıtýynsha, 2020 jyldan bastap jyl saıyn 10 myń otbasy «Baqytty otbasy» baǵdarlamasy arqyly baspanaly bolady.
«Úkimetke turǵyn úı qurylysynyń biryńǵaı modelin daıyndap, ózara alshaq baǵdarlamalar qabyldaýdan ketýdi tapsyramyn. Mysaly, «7-20-25» baǵdarlamasy o basta áleýmettik baǵdarlama bolady dep kútilgen. Qaryz alýshynyń otbasylyq ortasha tabysy aıyna 320 myń teńge bolýy kerek edi. Tabysy mardymsyz adamdardyń qaltasy ol baǵdarlamaǵa qatysýdy kótermeıtin bolyp shyqty. Sondyqtan, bıyl Elbasynyń bastamasymen jeńildik mólsherlemesi 2 paıyz, alǵashqy jarnasy 10 paıyz bolatyn «Baqytty otbasy» atty jańa baǵdarlama iske qosyldy. Bul aıtarlyqtaı tıimdi shart. Jyl sońyna deıin alty myńǵa jýyq otbasy osy baǵdarlama boıynsha baspanaly bolady. Birinshi kezekte kópbalaly otbasylar men múgedek bala asyrýshy januıalar qamtylady. 2020 jyldan bastan jyl saıyn 10 myń osyndaı otbasy baspanamen qamtylady», - degen Prezıdent Úkimetke baǵdarlamaǵa qatysýdyń aıqyn krıterıılerin daıyndaýdy júktedi.
«Qoldaý tek shynymen de muqtaj adamdarǵa kórsetilýi tıis. Úkimetke aldaǵy 3 jylda kezekte turǵan az qamtylǵan, kópbalaly otbasylardy baspanamen qamtý máselesin sheshýdi tapsyramyn. Olardyń sany qazir 30 myńǵa jýyq. Tabysy joq azamattarǵa jeke baspana satyp alý úshin áleýmettik arenda sharty boıynsha múmkindik berý kerek. Bul maqsatqa 2022 jylǵa qaraı 240 mlrd teńge qarastyrylǵan», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Shıkizatqa baılanbaı, ekonomıkany ártaraptandyrý qajet
Shıkizatqa baılanǵan mentalıtten bas tartyp, ekonomıkany ártaraptandyrý, bilim ekonomıkasy, eńbek ónimdiligin arttyrý, ınnovatsııany damytý, jasandy ıntellekti jahandyq damýdyń negizgi faktoryna aınalyp otyr.
«Indýstrııalandyrýdyń úshinshi besjyldyǵyn júrgizý barysynda buryn jiberilgen qatelikter men olqylyqtardy eskerýimiz kerek. Bul máseleler boıynsha meniń barlyq tapsyrmalarymdy, eskertpelerdi Úkimet tolyq oryndaýǵa mindetti», - dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti eńbek ónimdiliginiń naqty ósimin keminde 1,7 esege artyrýymyz kerektigin basa aıtty.
«Elimizdi óńirdegi kóshbasshy retinde tanytyp, Ortalyq Azııadaǵy bedelimizdi arttyrý strategııalyq mindet. Bul Elbasy aıqyndaǵan saıası baǵyt-baǵdarymyz», - dedi Q.Toqaev.
Úkimet tarıf pen baǵany retteý máselesin qolǵa alýy kerek
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Úkimetke tarıfter men baǵalardy retteýdi tapsyrdy.
«Úkimet tarıf pen baǵany retteý máselesin qolǵa alýy tıis. Bul monopolısterdiń taýarlary men qyzmetterine qatysty. Bizdiń elde kıim-keshekten bastap azyq-túlikke deıin baǵa qymbat ekeni qupııa emes. Máselen, nelikten negizgi avıatasymaldaýshynyń avıabıletteri eýropalyq baǵaǵa qaraǵanda 30 paıyzǵa deıin qymbat? Bizdiń áýejaılardyń qyzmet baǵalary nelikten joǵary? Nege sheteldik áýe tasymaldaýshylary úshin avıaotyn otandyq tasymaldaýshylarǵa qaraǵanda qymbatqa satylady? Osynyń saldarynan qazaqstandyq avıatsııa salasy óziniń halyqaralyq básekege qabiletin joǵaltyp, eldiń tranzıttik áleýeti azaıyp barady», - dedi Memleket basshysy.
Onyń aıtýynsha, jaýapty mınıstrliktiń jumysynyń álsizdiginen temir jol, jolaýshylar tasymaly bıletteriniń jetispeýshiligi qoldan jasalyp otyr.
Ulttyq qor – keleshek urpaqtyń qarjysy
Prezıdent Ulttyq qor qarajatynyń aǵymdaǵy máselelerdi sheshýge jumsalýyn qysqartý qajettigin aıtty.
«Ulttyq qor qarajatynyń aǵymdaǵy máselelerdi sheshýge jumsalýyn qysqartý qajet. Bul keleshek urpaqtyń qarjysy. Ulttyq qordyń transfertteri básekege qabiletti ekonomıkany qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalardy jáne jobalardy júzege asyrý úshin ǵana bólinýi kerek», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń atap ótýinshe, kepildendirilgen transfert kólemi 2022 jyldan bastap birte-birte 2 trln teńgege deıin azaıýy tıis.
«Qor qarjysyn paıdalanýdyń anaǵurlym tıimdi ınvestıtsııalyq saıasatyn júrgizgen jón. Úkimetke Ulttyq bankpen birlesip, jyl sońyn deıin Ulttyq qordyń qarjysyna ıelik etýdi jetildirý úshin naqty usynystar ázirleýdi tapsyramyn», - dedi QR Prezıdenti.
Bızneske kedergi keltirý – memleketke qarsy qylmyspen teń
Aldaǵy úsh jylda «Bıznestiń jol kartasy» baǵdarlamasyna qosymsha 250 mlrd teńge bólinedi.
Sonymen birge, Prezıdent mıkro jáne shaǵyn bıznesti tabys salyǵynan ýaqytsha bosatýdy tapsyrdy.
«Úkimetke mıkro jáne shaǵyn bıznes kompanııalaryn tabysqa salynatyn salyqtan 3 jylǵa bosatý týraly zańdy negiz qurýdy tapsyramyn», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sondaı-aq, jumys berýshiniń jumysshyǵa qosymsha 5 paıyz zeınetaqy aýdarýy da 2023 jylǵa deıin shegerildi.
Q. Toqaev Shaǵyn jáne orta bızneske qatysty reıderlik jıilep ketkenin synǵa aldy.
«Meniń bul másele boıynsha ustanymym aıqyn. Bıznestiń damýyna, ásirese shaǵyn jáne orta bıznestiń damýyna kedergi keltirýge baǵyttalǵan kez kelgen áreket memleketke qarsy qylmys retinde qaralýy kerek. Osyǵan baılanysty zańnamalyq turǵyda qosymsha sharalar qabyldaý kerek. Parlament pen Úkimet bul máseleni sheshýdiń jolyn usynýy qajet. Sonymen birge, kóleńkeli ekonomıkaǵa qarsy is-áreketti kúsheıtip, kapıtaldy syrtqa shyǵarýǵa jáne salyq tóleýden jaltarýǵa qarsy kúresti qatańdatý kerek», - dedi ol.
Prezıdent Esep komıteti men Qarjy mınıstrligine bızneske bólinetin qarajattyń tıimdi jumsalýyn qatań baqylaýdy tapsyrdy.
«Tıimdi shaǵyn jáne orta bıznes - qala men aýyldy damytýdyń berik negizi. Shaǵyn, ásirese mıkrobıznes elimizdiń áleýmettik –ekonomıkalyq jáne saıası ómirinde mańyzdy ról atqarady. Atap aıtqanda, eń aldymen aýyl turǵyndaryna turaqty jumys berip, jumyssyzdyqty azaıtady. Sondaı-aq, jappaı káspikerlikti damytý – sanaǵa sińgen paternalıstik pıǵyl men masyldyqtan arylýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan, memleket aldaǵy ýaqytta da bızneske qoldaý kórsetedi. Ulttyq qordan 100 mlrd teńgege jýyq qarjy bólindi. Biraq, sarapshylardyń pikirinshe, qarjylaı qoldaýdyń ıgiligin jergilikti bılikpen baılanysy bar sharýashylyqtar ǵana kórip otyr. Shyn máninde jańa jobalar boıynsha kompanııalar qurylyp, jumys oryndary ashylýy kerek edi. Biraq, jergilikti ákimder uıymdastyrý jumystaryn talapqa saı oryndamaǵan. Sonyń saldarynan salyq jáne zeınetaqy tólemderin arttyryp, jergilikti bıýdjetti nyǵaıtýǵa jaǵdaı jasalyp otyrǵan joq», - dedi Memleket basshysy Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
Mereıtoılarda ysyrap bolmasyn
Memleket basshysy Ál-Farabı men Abaıdyń mereıtoıynda ysyrapshyldyqqa jol berilmeýi qajettigin tapsyrdy.
«Keler jyly atalyp ótiletin mańyzdy mereıtoılar men eleýli oqıǵalarǵa daıyndyq jumystary bastaldy. Endigi jyly bárimiz Ál-Farabıdiń 1 150 jyldyq, Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoılaryn atap ótemiz. Mereıtoı barysynda ysyrapshyldyqqa jol bermeı ǵulama tulǵalarymyzdyń eńbekterin halyq arasynda dáripteýimiz kerek», - dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti sondaı-aq eń mańyzdy merekege - Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵyna baılanysty tıisti is-sharalardy iske asyrýymyz qajettigin atap ótti.
«El ómirindegi osyndaı eleýli oqıǵalar jas urpaqty naǵyz otanshyldyqqa tárbıeleýge jol ashady dep senemin», - dedi Toqaev.
Sondaı-aq, Prezıdent Altyn ordanyń 750 jyldyǵy týrızmdi damytý turǵysynan toılanatynyn basa aıtty.
«Týrızmdi damytýǵa aıryqsha mán beriledi. Ásirese ekologııalyq jáne etnotýrızmge ekonomıkanyń mańyzdy baǵyty retinde kóńil bólinýi tıis. Altyn ordanyń 750 jyldyǵy týrısterdiń nazaryn tarıhymyz ben mádenıetimizge, jerimizdiń tabıǵatyna aýdarý turǵysynan toılanýy kerek», - dedi Prezıdent.
Buqaralyq sportty damytýdyń keshendi baǵdarlamasy ázirlenedi
Prezıdent buqaralyq sportty damytýda keshendi baǵdarlama qabyldaý kerektigin jetkizdi.
«Ult densaýlyǵyn bekemdeý máselesi de óte ózekti. Barlyq jas sanattary arasynda buqaralyq sport túrlerin nasıhattaı berý kerek. Balalar úshin sporttyq ınfraqurylymnyń barynsha qoljetimdi bolýyn qamtamasyz etý kerek. Buqaralyq sportty damytý – pıramıdaǵa aınalýy tıis. Onyń basyna chempıondar shyqsa, onyń negizinde biz saý ári sanaly urpaqty, myqty ultty qalyptastyramyz. Bul baǵytty zańnamalyq turǵyda jalǵastyryp, buqaralyq sportty damytýda keshendi baǵdarlama qabyldaý kerek», - dedi Memleket basshysy.
Prezıdent óz sózinde 2020 jyly volonterler jyly bolatynyn eske saldy.
«Mańyzdy mindetterdiń biri – jastar men stýdentterdi erikti jumysqa tartý, olarǵa belsendi ómirlik pozıtsııalardy sińirý. Bul – azamattyq qoǵamdyq bekemdeýde jumysymyzdyń mańyzdy bóligi», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Densaýlyq saqtaý salasyna 2,3 trln teńge jumsalady
Úsh jyldyq bıýdjet aıasynda densaýlyq saqtaý salasyn damytýǵa 2,3 trln teńge jumsalatyn boldy.
«Medıtsınalyq qyzmetterge qoljetimdilikti qamtamasyz etý. Bul rette densaýlyq saqtaý salasyndaǵy kórsetkishterde, ásirese ana men bala ólimi jaǵynan aımaqtyq dısbalanstar aıqyn baıqalady. Iá, sońǵy ataǵan kórsetkish azaıyp keledi. Alaıda damyǵan elderge qaraǵanda áli de nashar. Úkimet árbir aımaq úshin basymdyq tizimin ázirleýi jáne sonyń negizinde bıýdjettik qarjylandyrýdy qamtamasyz etýi tıis», - dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev 2020 jyldyń 1 qańtarynan bastap Qazaqstanda mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesi iske qosylatynyn eske saldy.
«Árbir azamatqa aıtarym: memleket tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemin saqtap qalady. Onyń qarjylandyrylýyna aldaǵy úsh jylda 2,8 trln teńge bólinedi. Úsh jyldyq bıýdjet aıasynda 2,3 trln teńge densaýlyq saqtaý salasyn damytýǵa jumsalady. Úkimet medıtsınalyq áleýmettik saqtandyrý júıesin iske asyrýǵa basa mańyz berýi tıis. Endigári qatelik jiberýge qaqymyz joq», - dedi Prezıdent.
Memlekettik satyp alýdaǵy «astaýdy» jabý kerek
Prezıdent memlekettiń barlyq tıimsiz shyǵyndaryn qysqartý kerektigin málim etti
«Qarjy mınıstrligi tabysty arttyrý jumysyn júrgizýde. Alaıda, qosymsha jumys kerek. Máselen, kedenge qatysty másele bar. Elbasy «Nur Otan» partııasynyń Saıası bıýrosynyń otyrysynda memlekettik satyp alý protsesin qysqartý máselesin kótergen bolatyn. Qarjy mınıstrligi satyp alý protsesterin ońaltýdy bastap ketti. Biraq, áli de bolsa zańnamalyq sıpatta jumys kerek. Memlekettik satyp alýda orasan zor rezerv jatyr. Keıbir esepterge súıensek, onda 400 mlrd teńgege deıin qarajat bar. Ol qarajatty ótkir áleýmettik máselelerge jumyldyrýǵa bolady», - dedi Prezıdent Qazaqstan halqyna Joldaýynda. Prezıdenttiń aıtýyna qaraǵanda, 2018 jyly memlekettik satyp alý kólemi 4,4 trln teńgege jetken. Sonyń 3,3 trln teńgesi, ıaǵnı 75 paıyzy básekeden tys amalmen júrgizilgen. «Sheneýnikter men qaıdaǵy bir jabysqandar úshin bul astaýdy jabý kerek», - dedi ol.
Zańnamany zerdeleý jáne saraptaý ınstıtýty qurylady
Prezıdent Joldaýynda QR Parlamenti janynan Zańnamany zerdeleý jáne saraptaý ınstıtýtynyń qurylatyny habarlandy.
«Úkimettiń áleýmettik jáne ekonomıkalyq saıasatqa jaýapty qurylymdary qoǵamnyń qajettilikterine sáıkes aldyn ala jumys júrgizýi qajet. Bul úshin baqylaý, taldaý jáne boljaý júıesin neǵurlym kúsheıtý kerek. Sondyqtan depýtattarymyzdyń ótinishterine oraı Parlament janynan Zańnamany zerdeleý jáne saraptaý ınstıtýtyn qurý jóninde tapsyrma beremin», - dedi Memleket basshysy.
QR Prezıdentiniń paıymynsha, atalǵan qurylym zańdarymyzdyń sapasyn arttyrýǵa yqpal etýi tıis.