Paıyzdyq stavkany kóterý halyqqa emes, bankterge tıimdi - Amanjan Jamalov
«Ótken aptada Májilistiń jalpy otyrysynda bazalyq mólsherleme máselesi talqylandy. Úkimetpen birge bazalyq mólsherleme tómendeýge tıis degen qorytyndyǵa keldik. Ol úshin obektıvti sebepter bar. Birinshi kezekte, ekonomıkany qoljetimdi kredıtteýge degen asa qajettilik. Ulttyq banktiń ózinen anyq jaýap alǵan joqpyz. 25 sáýirde Ulttyq bank bazalyq mólsherlemeni 13,5%-dan 14%-ǵa deıin kóterý týraly sheshim qabyldady. Ulttyq bank óz sheshimin, birinshiden, «ınflıatsııaǵa qarsy saıasatty» júrgizýge degen beıildilikpen, ekinshiden, «geosaıası táýekeldermen» jáne úshinshiden «oń fıskaldyq ımpýlspen» túsindiredi. Inflıatsııa týraly aıtatyn bolsaq, onda jyldyq ınflıatsııa - 12%. Bul bazalyq mólsherlemege qaraǵanda tómen. Kóptegen damyǵan elder burynnan teris shynaıy mólsherlemege kóshken. Mysaly, AQSh-taǵy ınflıatsııa – 8%, al FRJ mólsherlemesi – 0,5%. Al bizde kerisinshe, bazalyq mólsherleme resmı ınflıatsııadan baqandaı 2%-ǵa joǵary. ıAǵnı, Ulttyq banktiń ózi ınflıatsııanyń odan ári ulǵaıýyna ıtermelep otyr. Óıtkeni, ınflıatsııanyń qorqynyshty quramdas bólikteriniń biri – ınflıatsııany kútý», - deıdi Amanjan Jamalov Úkimet basshysy Álıhan Smaıylovtyń atyna joldaǵan saýalynda.
Onyń aıtýynsha, sanktsııalyq qysymǵa qaramastan, Reseı banki negizgi mólsherlemeni 17%-dan 15%-ǵa deıin, al aldaǵy ýaqytta múldem 10%-ǵa deıin tómendetýdi josparlap otyr.
«Oń fıskaldyq yntalandyrý» dep atalatyn is-sharalar dál osy Ulttyq banktiń saıasatyna tikeleı baılanysty. Ekonomıkada qoljetimdi kredıtter bolmaǵandyqtan, Úkimet jeńildikti kredıt berý men sýbsıdııalaýǵa 500 mlrd teńge bólýge májbúr ekenin buǵan deıin aıtqan edik. Mynadaı qarapaıym suraq týyndaıdy. Bul kimge tıimdi? Ulttyq bank kimniń múddesin basshylyqqa alady? Jaýap suraqtyń ózi sııaqty qarapaıym – bankterge tıimdi. Bazalyq mólsherleme Ulttyq banktiń notalary men Qarjy mınıstrliginiń oblıgatsııalary boıynsha bankterdiń kiristerin tikeleı aıqyndaıdy. Qazir Ulttyq banktiń notalarynda 1,5 trln teńge bar, sondaı-aq 11 trln teńgeni Qarjy mınıstrliginiń oblıgatsııalaryna ornalastyrǵan. Osy oblıgatsııalar boıynsha tólemder de bazalyq mólsherlemege baılanystyrylǵan. Ótken jyly ǵana bankter Ulttyq bankke salymdar men baǵaly qaǵazdar boıynsha paıyzdarda 500 mlrd teńgeden astam paıda tapty. Ári sol kezde bazalyq mólsherleme 9% boldy. Shamasy, bul olarǵa jetkiliksiz. Bıyl bankterdiń kiristeri odan da kóp bolmaq. Demek, qazaqstandyqtar úshin – ınflıatsııa, al bankter úshin – qolaıly jaǵdaı», - dedi depýtat.
Aú Jamalov Ulttyq banktiń joǵary mólsherlemeler saıasatyn maqsatty júrgizýin eskere otyryp, mynadaı sharalar qabyldaý qajet dep esepteıdi:
- Qarjy mınıstrligi memlekettik baǵaly qaǵazdardy bazalyq mólsherlemege baılanystyrmaı shyǵarý múmkindigin zerdelesin. Bul rette naryqtyń qajettilikterin negizge alý kerek. Ári birinshi kezekte oblıgatsııalardy bankterge emes, zeınetaqy qoryna jáne zeınetaqy aktıvterin basqarýshylarǵa bólgen jón. ıAǵnı, olarǵa tikeleı memlekettiń oblıgatsııalaryn satyp alý múmkindigin berý kerek. Osylaısha, olar boıynsha paıdany bankter emes, halyq alady.
- Qarjy mınıstrligi bazalyq mólsherlemeniń mólsherine siltemelerdiń bar-joǵy turǵysynan salyq jáne basqa da zańnamaǵa tekserý júrgizsin. Ósimaqynyń, turaqsyzdyq aıyby men basqa da tólemderdiń mólsherlerin bazalyq mólsherlemeden ajyratý boıynsha usynystar ázirlesin.
- Azamattar qandaı bankterdiń joǵary mólsherlemeden paıda tabatynyn biletindeı Ulttyq bank pen Qarjy mınıstrligi notalar men memlekettik oblıgatsııalardyń ustaýshylaryn jáne alynǵan syıaqy somasyn únemi jarııalap otyrsyn.
Budan buryn habarlanǵandaı, 25 sáýirde Ulttyq banktiń aqsha-kredıt saıasaty jónindegi komıteti bazalyq mólsherlemeni jylyna 14% deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldady,
Osy oraıda búgin Ulttyq bank bazalyq stavkany kóterý sebebin túsindirdi .