Pavlodarda kóbeıip jatqan tyshqandar toksoplazmoz aýrýyn juqtyrǵan bolýy múmkin — ǵalym
Pavlodar oblysynda úı tyshqandarynyń shamadan tys kóbeıip jatqanyna qorektiń mol bolýy áser etýi múmkin. Jaz ylǵaldy ótkenine oraı kemirgish janýarlar taýyp jeıtin azyq ta asta-tók boldy. Mundaı kezeńde tyshqandardyń kóbeıý úderisi júredi.
Bıologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Qanat Ahmetovtyń aıtýynsha, tyshqandardyń kóbeıý úderisine janýarlardyń boıyndaǵy kúızelis nemese toksoplazmoz aýrýy sebep bolýy da múmkin. Qolaıly jaǵdaı týyndasa, olar jylyna birneshe ret balalaı beredi. Deıturǵanmen tyshqandardyń túri óte kóp. Qazirgi ýaqytta kóbeıip jatqan túrin ǵylymı turǵydan anyqtap, zertteý júrgizse artyq bolmas edi.
— Negizi tyshqandar ósimdikterdiń dánimen, qaldyq azyq-túlikpen qorektenetini málim. Qorek shamadan tys kóbeıgen jyldary (10-12 jylda qaıtalanýy ǵajap emes) olardyń popýlıatsııasy ósip ketedi. Sany kóbeıgen saıyn olar jańa mekender men turaqtardy izdeıdi. Bir jerde shoǵyrlanyp otyra berse, taýyp jeıtin azyqtaryna básekelesteri kóbeıe túsedi degen sóz. Osydan boılarynda kúızelis týyndaıdy. Ekinshi sebep, olardyń arasynda toksoplazmoz aýrýy tarap ketken bolýy yqtımal. Toksoplazmoz — adam men janýardyń organızminde (toksoplazma arqyly) paıda bolatyn óte qaýipti parazıttik juqpaly aýrý. Bul dertpen adamnan basqa úı janýarlary jáne jabaıy sútqorektilerdiń kóptegen túri aýyrady. Atap aıtqanda, mysyqtar, qoıandar, jyrtqysh ańdar, tyshqandar, qustar, egeýquıryqtar jáne t. b. Ol adamǵa da juǵady. Jalpy men parazıtologııa salasyn tereń zerttep júrgen adammyn. Protoparazıtter degen top bar, olar — óte usaq, birjasýshaly bolyp keledi. Ol janýarlarda, sonyń ishinde kemirgishterde jıi kezdesedi, — deıdi ol.
Ǵalymnyń túsindirýinshe, toksoplazmoz aýrýyn tyshqandardyń óz ortasy taratady. Al ony saý tyshqanǵa mysyq juqtyrady. Keıde mysyqtardyń kemirgish janýardy ustap alyp, tisimen jaraqattap jibere salatyn ádetin kóbimiz baıqaǵan bolarmyz. Sondaı sátte tyshqanǵa juǵady. Keıin ınfektsııa nájis nemese birge paıdalanatyn sý kózi arqyly ózge kemirgishterge juǵýy múmkin.
— Tyshqannyń adamnan qoryqpaı, aýlada nemese úı ishinde asyr salyp júrýiniń negizgi sebebi — toksoplazmoz aýrýy. Sebebi mundaı aýrýǵa shaldyqqan janýarda ójettik paıda bolady, burynǵydaı ininde kóp jatqysy kelmeıdi. Biraq shamadan tys mundaı ójettik tyshqandardyń óz betimen mysyqqa baryp jem bolýyna soqtyrady. Bul da tabıǵattyń janýarlardy suryptaý erekshelikteriniń biri, — deıdi Qanat Ahmetov.
Joǵaryda aıtqandaı, toksoplazmoz adamdar úshin de qaýipti. Ásirese, balalar shaldyǵýy múmkin. Ony juqtyrǵan balalardyń oılaý qabileti tómendep, damýy tejeledi. Aýrý júıkesine áser etetindikten mundaı balalardyń boıynda da ójettik paıda bolýy múmkin eken.
Eske sala keteıik, Pavlodar oblysynyń eldi mekenderin tyshqan basyp barady.