Parıj 2024 jyly ótetin jazǵy Olımpıadaǵa qalaı daıyndalyp jatyr
2017 jyldyń qyrkúıeginde Perýde ótken Halyqaralyq olımpıada komıtetiniń 131-sessııasynda 33-oıyn qojaıyny tańdaýy Parıjge tústi. Bastapqyda 2024 jylǵy Oıyndardy ótkizýge Býdapesht (Vengrııa), Gambýrg (Germanııa), Los-Andjeles (AQSh), Parıj (Frantsııa), Rım (Italııa) úmitker bolǵan edi.
Frantsýz baspasóziniń málimetinshe, qazirgi ýaqytta Parıj Olımpıadasynyń quny 8,8 mıllıard eýrony quraıdy. Al 2017 jyly Frantsııadaǵy oıyndardyń bıýdjeti 6,6 mıllıard eýroǵa baǵalanǵan-dy. Sarapshylardyń atap ótýinshe, Olımpıadanyń «qymbattaýy» búkil Eýropadaǵy ınflıatsııanyń ósý úrdisimen baılanysty. Buǵan qosa, Frantsııa buqaralyq aqparat quraldary bul bıýdjet jarysqa qatysýshylardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý qajettiligine baılanysty týyndaýy múmkin qosymsha shyǵyndardy frantsýz bıliginiń áli eskermegenin jazýda.
Frantsııa aýmaǵynda Olımpıadanyń ashylýyna arnalǵan negizgi is-sharalar 2024 jyldyń 8 mamyrynda bastalady. Sol kúni Olımpıada alaýy Gretsııadan Marselge resmı túrde jetkiziledi. Bul rette Olımpıadada resmı túrde janatyn Olımpıada alaýy Frantsııanyń ońtústigine teńiz arqyly frantsýzdyq tarıhı «Belena»kemesimen jóneltiledi.
Atalǵan úsh dińgekti keme alǵash ret 1896 jyly sýǵa túsirilgen bolatyn. Ol tarıhta birneshe iri oqıǵany bastan keshirip, Frantsııanyń tarıhı rámizderiniń birine aınaldy.
Marsel – Frantsııadaǵy Olımpıada alaýy estafetasynyń bastapqy núktesi
Uıymdastyrýshylar Marseldi Frantsııadaǵy Olımpıada alaýy estafetasynyń bastaýy retinde tosynnan tańdap alǵan joq. Búginde bul qala turǵyndary sany jaǵynan eldegi ekinshi qala salady. 2020 jyldyń 1 qańtaryndaǵy derekke sáıkes, onda 870 myń adam turady.
Frantsııanyń ońtústik megapolısi ári iri porty sanǵasyrlyq sporttyq mádenıetimen de dańqy shyqqan. Sondyqtan da aldaǵy oıyndarda Marsel mańyzdy rólge ıe. Eki sporttyq alańda – Marsel stadıony men Marsel aılaǵynda fýtbol men jelkendi sporttan olımpıadalyq jarystar ótedi.
Marsel meri Benýa Paıan Olımpıada-2024 alaýynyń Eski porta qarsy alynatyndyǵyn jáne sol jerde atalǵan oqıǵaǵa baılanysty úlken festıvaldiń uıymdastyrylatyndyǵyn málimdedi. Sonymen qatar jergilikti «Velodrom» stadıonynda 2024 jyldyń kúni bekitilgen olımpıadalyq sheńber sýreti bar alyp olımpıadalyq mozaıka ornalastyrylady.
Osy jyldyń 9-16 shildesi aralyǵynda Oıyndarǵa daıyndyq aıasynda 2024 jylǵy Olımpıadanyń resmı alańy retinde bekitilgen Marsel aılaǵynda kelesi oıyndarǵa birinshi synaq is-sharasy retinde jelkendi sporttan halyqaralyq jarys uıymdastyryldy. Marselge shamamen 1 200 adam, onyń ishinde álemniń 55 elinen 352 sportshy keldi.
Degenmen, Marseldiń keıbir turǵyndary jarys kezinde teńizge barýlaryna qolaısyzdyqtar bolǵanyn áleýmettik jelide jazdy. Alaıda olardyń sýǵa túsýi úshin qala ortalyǵyndaǵy jaǵajaıda arnaıy aımaq uıymdastyrylǵan bolatyn. Osyǵan qaramastan frantsýzdyq kommentatorlar aldaǵy jarys kezinde Marselge keletin týrıster sanynyń artatyndyǵyn atap ótýde. Al bul COVID-19 pandemııasynyń teris saldarynan keıin endi qalpyna kelip jatqan jergilikti týrıstik bıznes úshin óte ózekti.
Frantsııadaǵy Olımpıada alaýynyń baǵdary
Olımpıada alaýy Frantsııa jaǵalaýyna jetkizilgennen keıin el ishinde qurlyqpen alyp júriledi. Baǵdar Frantsııanyń 64 eldi mekenin basyp ótip, 2024 jyldyń 26 shildesinde Parıjge jetkiziledi. Jalpy, Olımpıada sımvolyn shamamen 10 myń adam kezek-kezek alyp júredi.
Uıymdastyrýshylardyń uıǵarymyna sáıkes, Olımpıada-2024 estafetasy qoǵamdastyqty Frantsııa tarıhyna úńilýge múmkindik beredi. Frantsııa tarıhynyń árbir mańyzdy kezeńindegi eldiń mártebesi men yqpalynyń artýyna septigin tıgizgen biregeı oryndar aıshyqtalyp, túrli dáýirler arasyndaǵy aıshyqty mezetterdi baılanystyrýǵa talpynys jasalady.
Sonymen, alaý Lasko úńgirlerine, Alezııanyń arheologııalyq qazba ornyna, ortaǵasyrlyq Karkasson qalasyna, Versal saraıyna jáne Frantsııanyń basqa da kóptegen tarıhı oryndaryna barady. Arhıtektýralyq jaýharlardy, kóptegen shirkeýler men abbattardy, onyń ishinde áıgili Mon-Sent-Mıshel ornyn pash etedi.
Alaý estafetasy Frantsııa tarıhynda iz qaldyrǵan adamdarǵa, atap aıtqanda Orleandaǵy Janna d'Ark, Sı-Shazeldegi Robert Shýman jáne Kolombe-le-De-Eglızdegi Sharl de Gollge taǵyz etýge múmkindik beredi.
Aıta keterligi, 2024 jylǵy Olımpıada alaýynyń dızaınyn jasaý 1974 jyly dúnıege kelgen jáne álemge áıgili maman frantsýz dızaıneri Mate Lehannerge buıyrdy.
M.Lehanner ártúrli shyǵarmashylyq salalarda, obektilerden sáýlet ónerine deıin, ónerden ónim dızaınyna deıin, biregeı qoldan jasalǵan buıymdardan ozyq dızaın tehnologııalaryna deıin jumys isteıdi. Onyń jobalary ınnovatsııany, sıqyrdy, dızaındy, ǵylymdy, ónerdi jáne paıdalanýshylardyń ál-aýqatyn arttyrýǵa degen umtylysty biriktiredi.
Uıymdastyrýshylarǵa álemniń túkpir-túkpirinen 45 myń erikti kómektesedi. Eriktiler búkil Frantsııada Olımpıada jáne Paralımpıada oıyndarynyń barlyq resmı nysandarynda jumys isteıdi jáne is-sharanyń barlyq aspektilerinde sheshýshi ról atqarady. Parıj Olımpıadasynda erikti bolý úshin aǵylshyn jáne frantsýz tilderin bilý qajet.
Olımpıadaǵa deıingi synaq jarystary
2024 jylǵy Olımpıadaǵa búkil álemniń nazary aýatyndyǵyn eskergen uıymdastyrýshylar Oıyndar bastalýǵa 12 aı qalǵan kezde synaq jarystaryn bastap ta ketti.
Uıymdastyrý komıtetiniń atap ótýinshe, synaq Oıyndar kezindegi jarystardyń naqty kóshirmesi bolýǵa arnalmaǵan. Olar Parıj-2024 sol jylydń jaz aıynda barlyq jarys ótetin nysandardyń saqadaı-saı bolatyndyǵyna kepildik berý úshin jasalyp otyr. Synaq jarystary Oıyndardyń barynsha úzdiksiz jumysyn qamtamasyz etý úshin qajeti bolýy múmkin kez kelgen ózgeristerdi anyqtaýǵa jáne ony engizýge múmkindik beredi.
Synaq is-sharalary Marselde bastaldy. Ony joǵaryda jelkendi sporttan ótkendigin atap ótken edik.
Al tamyzdyń bul kúnderi Parıj qalasynda úshsaıystan halyqaralyq jarys josparlanǵan. Uıymdastyrýshylar Sena ózeniniń sý sapasyna, sonymen qatar jarys kezeńinde jol qozǵalysyn uıymdastyrýǵa aıryqsha nazar aýdaryp otyr.
Synaý baǵdarlamasy 2024 jyldyń maýsymynda «Stad de Frans» stadıonynda ótetin jeńil atletıkadan operatsııalyq testpen aıaqtalady.
Parıjdegi Olımpıadanyń ashylý saltanaty
2024 jylǵy Olımpıada oıyndarynyń ashylý saltanaty «revolıýtsııalyq» bolady dep josparlanǵan. Uıymdastyrýshylar dástúrge aınalǵan stadıon aıasynda Olımpıada oıyndaryn ashýdan bas tartyp otyr. Saltanatty is-sharany Parıj qalasynyń negizgi sý arterııasy – Sena ózeninde ótkizý týraly sheshim qabyldandy.
«Standarttan tys oılaý, Oıyndardy revolıýtsııalaý, biraq keń buqara úshin qoljetimdi bolyp qalý – bul Parıj-2024 sheshetin mindet», - delingen Olımpıada-2024 resmı saıtynda.
Osylaısha, sportshylar sherýi Sena ózeniniń ústinde ótedi. Árbir ulttyq delegatsııa qaıyqpen júzedi. Qaıyqtar kameralarmen jabdyqtalady. ıAǵnı, ulttyq delegatsııalar sherýin telekórermender jaqynnan tamashalaı alady. 10,5 myń sportshy shyǵystan batysqa qaraı qozǵalyp, Parıjdyń ortalyǵymen júrip ótedi. 6 shaqyrymdyq sherý Trokadero aldynda aıaqtalyp, qalǵan olımpıadalyq hattama is-sharalary men qorytyndy shoý bolady.
Degenmen, Frantsııa bıligi qaýipsizdik máselesine aıryqsha nazar aýdaryp otyr. ІІM basshysy Jerald Darmanın Olımpıada kezinde qylmystyq múlde bolmaý qajettigin jarııa túrde málimdep otyr. Bul úshin 2024 jyly ótetin Olımpıada jáne Paralımpıada oıyndary kezinde qosymsha 2,8 myń polıtsııa qyzmetkeri men jandarm jumyldyrylady.
Buǵan qosa, Frantsııanyń Týrızm mınıstrligi aldaǵy Olımpıada oıyndary kezinde qonaqtarǵa arnalǵan qonaq úılerdiń qymbat baǵasymen kúrdesýge de nıetti. Olımpıada oıyndary kezinde onsyz da qymbat qonaq úılerdiń bir kúndik baǵasy eki, tipti úsh esege sharyqtap ketýi múmkin. Baspana izdeýmen aınalysatyn tanymal qyzmetterdiń biriniń zertteýlerine qaraǵanda, qazirgi ýaqytta Frantsııa astanasynda baspanany jalǵa beretinderdiń ortasha tabysy táýligine 119 eýrony qurap otyr. Al 2024 jyldyń jazynda bul baǵa 221 eýro, tipti odan da joǵary bolýy yqtımal. Mundaı baǵa ósimin tusaý úshin Frantsııanyń Týrızm mınıstrligi baspana qunynyń negizsiz ósýin qadaǵalap otyrý maqsatynda turǵyn jaıdy jalǵa beretin platformalarmen birneshe kelisimge qol qoımaq.