Otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyq: depýtattar men sarapshylar jańa zań jobasyn talqylady
«Biz zań jobasynyń aınalasynda kóptegen pikirtalastar men adamdardy adastyratyn jalǵan aqparatty kórip júrmiz. Bul zań jobasynyń basty maqsaty – zorlyq-zombylyqty joıý jáne aldyn alý. Jańa zań jobasy birinshi kezekte quqyqtyq senimdilik qaǵıdatyna sáıkes kelýi jáne túrli pikirler týdyrmaýy tıis», - dedi jıyndy ashqan Ulttyq komıssııa tóraıymy Lazzat Ramazanova.
Jumys tobynyń jetekshisi, QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty Aıgúl Nurkına búginde zań jobasymen 50-den astam adam jumys istep jatqanyn, onyń ishinde depýtattar, ǵalymdar, zańgerler jáne úkimettik emes uıym ókilderi bar ekenin atap ótti. Onyń aıtýynsha, jańa zań jobasynda zardap shekkenderge kómek kórsetý boıynsha keshendi tásilge, zorlyq-zombylyqtyń aldyn alýǵa, azamattardy qoldaý múmkindigine, bilim berý jáne densaýlyq saqtaý organdarynyń ýaqtyly áreket etýine basa nazar aýdarylady. Sonymen birge «jynystyq erkindik» termıni týraly pikirtalastar týyndaǵan.
«Shyn máninde, bul qazirdiń ózinde qalyptasqan termın, ol otandyq zań qujattarynda, qylmystyq quqyq teorııasynda qoldanylady. Biraq bul termın daý týdyratynyn túsinip, jumys toby ony zań jobasynan alyp tastady. Sondaı-aq, tujyrymdamalyq apparatqa túzetýler engizildi, qorǵaý nusqamasyna qatysty normalar pysyqtaldy. Onyń kóshirmesi agressorǵa tapsyrylǵan sátten bastap 24 saǵat ishinde prokýrorǵa jiberiledi. Densaýlyq saqtaý mınıstrligi agressordyń minez-qulqyn retteıtin medıtsınalyq-psıhologııalyq kómek baǵdarlamasyn ázirleýde. Mundaı baǵdarlamanyń ótýin sot belgileıdi», - dedi Aıgúl Nurkına.
Sondaı-aq, ol uryp-soǵý jáne densaýlyqqa jeńil zııan keltirý Qylmystyq kodekske aýystyrylmaıtynyn habarlady. Depýtat Irına Smırnovanyń aıtýynsha, osy jyldyń 8 aıynda otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyq salasynda 132 myń quqyq buzýshylyq jasalǵan, biraq sotqa tek birneshe adam ǵana jetken. Sońǵy úsh jylda otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyq faktileri 2,5 ese ósti. Sondyqtan jańa zań jobasyn qabyldaý ózekti bolyp tabylady.
«Ne molchı» qorynyń jetekshisi Dına Smaılova densaýlyqqa jeńil zııandy krımınalızatsııalaý qajettiligi týraly aıtty.
«Mysaly, áıeldi pyshaqpen kesti, bul is júzinde adamǵa shabýyl. Sot muny densaýlyqqa jeńil zııan dep tanydy jáne agressordy 2 kúnge qamady. Bul jaza is-áreketke qanshalyqty sáıkes keledi?! Sondyqtan biz, qoǵam ókilderi, osy máselelerdi kóterip, normalardy qatańdatý týraly usynys aıtatyn bolamyz, memlekettik organdarmen ózara is-qımyl jasaýǵa qol jetkizemiz», - dep atap ótti Dına Smaılova.
Nur Otan janyndaǵy Áıelderdiń, otbasy jáne balalardyń quqyqtaryn qorǵaý máseleleri jónindegi respýblıkalyq keńestiń tóraıymy Dınara Zakıeva óńirlerde júrgizilgen monıtorıng týraly habarlady.
«Keńestiń jumys toby 220 eldi mekendi aralap shyqty. Barlyq óńirlerde otbasymen jumys isteýdiń úılesimdi keshendi tetigi joq. Bul fýnktsııalar birneshe basqarmalarǵa bólingen jáne nátıjeni suraıtyn naqty organ joq. Sondyqtan jańa zańda aýyl, aýdan jáne oblys deńgeıindegi jaýapty organ qurý kózdelgen. Sonymen qatar otbasyn qoldaý ortalyqtary ashylatyn bolady. Partııa janynan balalarǵa, otbasylarǵa jáne áıelderge kómek kórsetý úshin «111» jedel jelisi óz jumysyn bastady. Bir jarym aı ishinde nómirge 1000-nan astam qońyraý tústi, onyń ishinde turmystyq zorlyq-zombylyq faktileri de bar», - deıdi Dınara Zakıeva.
Qazaqstan áıelder kúshteri alıansy tóraǵasynyń orynbasary Ázıza Shýjeeva jańa zań jobasynda tek aldyn alý ǵana emes, sonymen qatar buryn otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyq belgileriniń kórinisi, sondaı-aq zorlyq-zombylyqqa «nóldik tózimdilik» qaǵıdaty salynǵanyna nazar aýdardy. Adam quqyqtary jónindegi ýákil Elvıra Ázimova otbasylyq-turmystyq zorlyq – zombylyqtyń aldyn alý jáne oǵan den qoıý jónindegi zańnamalyq normalar búginde tek eýropalyq elderde ǵana emes, sondaı-aq kóptegen shyǵys elderinde – BAÁ, Malaızııa, Sıngapýr jáne basqalarynda da qoldanylady dep atap ótti.
Quqyq qorǵaýshy Halıda Ájiǵulova zorlyq-zombylyqqa qarsy is-qımyl týraly zańnama 2009 jyldan beri qoldanylyp kele jatqanyn aıtty jáne jańa zań jobasyna qoldanystaǵy zańnamadan búginde synǵa alynǵan kóptegen normalar engizildi. Qujat 2020 jyldyń naýryzynan bastap qol jetimdi jáne múddeli taraptar ózderiniń usynystary men alańdaýshylyqtaryn Parlament depýtattaryna jiberýge jetkilikti ýaqyt bolǵanyn atap ótti.
Lazzat Ramazanova, óz kezeginde, qoǵam ókilderiniń zań jobasyn belsendi talqylaýy barlyq taraptar úshin qajetti nátıjege qol jetkizýge múmkindik beretinin atap ótti.
«Azamattyq belsendiler basynan bastap otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy is-qımyl týraly zańdy ázirleýge tartyldy. Sarapshylar, qoǵamdyq uıymdar, el óńirlerindegi daǵdarys ortalyqtarynyń ókilderi qatysty. Búgin Parlament Májilisiniń jumys toby aıasynda talqylaý jalǵasýda. Barlyq syndarly usynystar nazarǵa alynady. Otbasynyń amandyǵy men qaýipsizdigi, otbasy negizderiniń myzǵymastyǵy – bizdiń qoǵamnyń basty qundylyǵy», - dep túıindedi QR Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografııalyq saıasat jónindegi ulttyq komıssııanyń tóraıymy Lazzat Ramazanova.