«Ortalyq Azııaǵa sý daǵdarysy jaqyndap keledi me?» -respýblıkalyq basylymdarǵa sholý

ASTANA. 27 naýryz. QazAqparat - Qazaq aqparat agenttigi respýblıkalyq basylymdarda 27 naýryz, seısenbi kúni shyqqan ózekti materıaldarǵa sholýdy usynady.

 ***

«Egemen Qazaqstan» basylymynyń búgingi sanynda «Ortaq pikirler tanytyldy» atty maqala jaryq kórdi. Onda keshe Parlament Senatynyń Tóraǵasy Qaırat Mámı TMD Parlamentaralyq Assambleıasynyń 20 jyldyǵyna baılanysty Dostastyq elderi Parlamentaralyq Assambleıasy Keńesiniń oty­rysyna qatysatyn parlamenttik delegatsııalardyń basshy­lary­men birqatar ekijaqty kezdesýler ótkizgendigi aıtylady.Reseı Federatsııasy Federal­dy Jınalysy Federatsııa Keńe­si­niń Tóraıymy, TMD PAA Keńe­siniń Tóraıymy Valentına Matvıenkomen kezdesýde Q.Mámı Dos­tastyq parlamentshileriniń osy kezdesýiniń ereksheligine toqtal­dy. 1992 jylǵy 27 naýryzda Almatyda TMD Parlamenttik Assambleıasyn qurý týraly kelisimge qol qoıǵan. Q.Mámı Prezıdent N.Nazar­baev­tyń bastamasymen Dostas­tyq­ty qurý týraly 1991 jylǵy jel­toqsan aıyndaǵy Almaty deklaratsııasy burynǵy keńestik keńistiktegi yntymaqtastyq pen tatý kórshilestiktiń negizin qala­ǵa­nyn eske saldy. Parlamenttik qurylymnyń qurylýy TMD-ǵa qatysýshy elderdiń ózara is-qı­mylyna zańnamalyq negiz qalyp­tastyrýǵa yqpal etti.

Osy basylymnyń jazýynsha, aıbyndy armııamyzdyń beıbitshilik týyn jelbiretken jaýyngerleri Táýelsiz elimizdi, keń-baıtaq jerimizdi, aıdyn shal­qar kólimizdi kóziniń qarashyǵyndaı qorǵap tur, qorǵaı beredi de. Osydan jıyrma jyl buryn tusaýyn kesken Qarýly Kúshteri­miz­diń búginde qanaty qataıyp, buǵanasy bekidi. Alys-jaqyn sheteldik árip­testerimen báse­ke­ge túsýge tolyq múm­kindik aldy. Árıne, munyń bári ońaı­lyq­pen kelmegeni belgili. Kelmeske ketken Ke­ńes odaǵy tarap, Táýelsizdiktiń araıly aq tańy atqan shaqta qurylǵan qazaq armııasy egemen elimizben birge damyp qalyp­tas­ty. Qazaqstan Táýelsizdik alǵan tusta derbes qarýly kúshterdiń bolmaýy betpe-bet kelgen syn-qaterlerdiń biri edi. Sol qaterden aman-saý shyǵý úshin kún tárti­bin­de: «Elimizge qandaı armııa kerek? Onyń keleshegi qandaı bolmaq? Uıym­das­tyrý qurylymy qandaı bolýy tıis? Qa­jetti kásibı mamandardy qaıdan alamyz? Bizdiń strategııalyq odaqtasymyz kim? Strategııalyq kúshter men ıadrolyq qarý­dy ne isteımiz?» degen suraqtar turdy. Sonymen atalǵan máseleler qalaı she­shil­di. Ony «Egemen Qazaqstan» basylymynyń búgingi sanyndaǵy «Qazaqstan armııasy» atty maqaladan oqyńyzdar.

***

«Alash aınasy» basylymy búgingi sanynda «Ortalyq Azııaǵa sý daǵdarysy jaqyndap keledi me?» atty maqala basty. Basylymnyń jazýynsha, álemdegi sý tapshylyǵyna uryný qaýpi bar aımaqtardyń qataryna Ortalyq Azııa aımaǵy da jatqyzylady. Aldaǵy 15-20 jyldyń ishinde Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy sý resýrstary úsh esege deıin azaıady. Sarapshylardyń boljaýynsha, sol ýaqytta Ortalyq Azııa elderiniń arasynda sý úshin saıası tartys bastalyp, onyń arty áskerı qaqtyǵysqa ulasýy múmkin. Tipti qazirdiń ózinde sý máselesi Ortalyq Azııa respýblıkalarynyń memleketaralyq qarym-qatynastaryndaǵy potentsıaldy problemalardyń birine aınalyp otyr.

Sondaı-aq osy basylym Elbasynyń tapsyrmasymen elimizdiń iri megapolısteri men oblys ortalyqtarynda qurylǵan azyq-túlik baǵasyn turaqtandyrady degen qorlardyń jumysy búginde turaqtana almaı jatqandyǵyn jazady. Sonyń saldarynan azyq qory qoımada kóbirek turyp qalyp, onyń aldy búlinip te jatqan kórinedi. Bárinen buryn osy fakti jyl basynan beri azyq-túliktiń 1,2 paıyzǵa qymbattaýyna yqpal etken. Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Evgenıı Amannyń aıtýynsha, munyń bárine aıypty - isine jaýapsyz áleýmettik-kásipkerlik korporatsııa men jergilikti arnaıy komıssııa. Bul másele jóninde keńirek bilgińiz kelse, «Alash aınasy» basylymynyń búgingi sanyndaǵy «Shaban sheshimder shyǵynǵa batyrady» atty maqalany qarańyz.

 ***

31 mamyr Qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alý kúni. Osyǵan oraı Úshtóbe qalasynyń Bastóbe taýynyń eteginde departatsııalanǵan etnos ókilderi alǵys retinde eskertkish ornatpaq. Bul týraly Almatydaǵy Káristerdiń mýzykalyq komedııa teatrynda ótken káris ulty ókilderiniń jıynynda Qazaqstan káristeri qaýymdastyǵynyń vıtse-prezıdenti Georgıı Kan málim etti. Onyń sózinshe, kóptegen jyldardan beri deportatsııalanǵan káristerdiń urpaqtary Bastóbe taýynyń etegin qasıet sanap, qadir tutyp keledi. Sonaý 1937 jyly Qıyr Shyǵystan qazaq jerine kúshtep kóshirilgen júzdegen otbasylar tap osy jerde, ıaǵnı Úshtóbe temirjol stansysyna túsirilgen. Bul týraly «Kazahstanskaıa pravda» basylymynyń búgingi sanyndaǵy «Ot blagodarnyh potomkov» atty materıaldan oqyńyzdar.