Qaraǵandy oblysynan Taldyqorym saq kezeńine jatatyn temir qanjar tabyldy

<p>QARAǴANDY. KAZINFORM &mdash; Shet aýdanynda Taldy tarıhı-arheologııalyq parkinde jaz bastalǵaly jumys qyzý júrgizilip jatyr. Qazba jumystaryna qaraǵandylyq ǵalymdar men E. A. Bóketov atyndaǵy QarÝ 120-dan astam stýdenti qatysady. Temir qanjar jáne rásimderge arnalǵan ydys &ndash; arheologtardyń taǵy bir oljasy.</p>

Baıqasqa qorymynda úsh qorǵan zertteldi. Tarıhshylar bul qorǵandar belgili bir erejemen salynǵanyn anyqtady. Bul birneshe myń jyl boıy qorǵandardyń pishinin saqtaýǵa múmkindik beretin belgili bir qurylys ádisteri. Temir qanjar da osy jerden tabyldy.

Foto: Qaraǵandy oblysynyń ákimdigi

— Bul óte qyzyqty, óıtkeni temir topyraqta qalyp qoısa, nashar saqtalady. Bul jerde jaǵdaı ońtaıly bolǵan sııaqty. Bul qanjar — skıf-saq trıadasyna kiretin pyshaq qarýy. Bizdiń dáýirimizge deıingi III–II ǵasyrlardaǵy qanjar, saq dáýirinen ǵun-sarmat kezeńine ótý ýaqytyna jatady. Akınaktyń yńǵaıly tutqasy, túzý krest, qısyq shyńy jáne qan aǵyzatyn oıyǵy bar,— dep túsindiredi «Arheologııalyq zertteýler» JShS dırektory Erlan Ámirov.

Qorǵandardy zertteý arqyly ǵalymdar ejelgi jerleý rásimderin qadaǵalaı alady. Erlan Ámirovtyń aıtýynsha, tabylǵan zattar áleýmettik stratıfıkatsııany da kórsetedi. Shaǵyn, orta jáne úlken qorǵandar tabyldy. Olardyń bıiktigi qaıtys bolǵan adamnyń materıaldyq baılyǵyn nemese áleýmettik mártebesin bildiredi dep boljanyp otyr. 

Foto: Qaraǵandy oblysynyń ákimdigi

Sondaı-aq, salttyq maqsattarǵa qajetti keramıkalyq ydys tabyldy. Mundaı qorytyndy onyń ornalasýyna baılanysty jasalady. Ydys betine ornatylyp, onyń ústine qorǵan turǵyzylǵan.

Arheologtar Aqkezen qorymynda jalǵasy bar qorymdy zertteýdi jalǵastyrmaq. Bul qurylym bas qorǵannan jáne shyǵysqa qaraı eki doǵaly tastan jasalǵan eki seriktes qorǵannan turady. Olar kishkentaı tas úıindilermen aıaqtalady.

Ǵalymdardyń birneshe urpaǵy bul qurylymdardy kim, ne úshin jáne qashan salǵany týraly qupııany ashý úshin zertteý júrgizip jatyr. Bul Ortalyq Qazaqstan aýmaǵynda ómir súrgen belgili bir halyq degen negizgi pikir bar. Olarda jerleý úıindilerin eskilerine bekitý dástúri bolǵanǵa uqsaıdy.

— Taldyda ǵun — sarmat dáýiriniń eskertkishteri (b. z. d. III ǵasyrdan b. z. d. III ǵasyrǵa deıin) ejelgi saq qorǵandaryna baılanǵan dep esepteımiz. Biz bul gıpotezany qazba jumystary barysynda júıeli túrde rastaımyz. Qosalqy qorǵandarda jerleý sırek kezdesedi. Biz qola qazandyq pen temir naıza ushyn taptyq, — deıdi Eran Ámirov. 

Taldy saıabaǵynda qazba jumystary jalǵasyn tabady. Tarıhı eskertkishterge baı Qaraǵandy dalasy ǵalymdarmen taǵy qandaı qupııalardy bólisetinin kim biledi.