«Óndirgish qoshqarlar» da bar eken-aý» - baspasózge sholý
***
Astana irgesindegi Tselınograd aýdanynda jurtshylyqtyń jer telimin óz betinshe ıelenýi kókeıkesti máselelerdiń biri bolyp tabylady. Sebebi, bul memlekettiń múliktik quqyqtary men múddeleriniń buzylýy ǵana emes, sonymen qatar, jeke turǵyn úı qurylysy úshin jer telimin alýǵa kezekte turǵan Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń múddesin belden basý degen sóz. Ásirese, Qoıandy aýylyndaǵy jaǵdaı alańdaýshylyq týdyryp otyr. Munda 5400 adam zańdy kezekte turǵanymen, onyń alǵa jyljýy mardymsyz. Dál osy jaıt arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» gazetiniń senbilik sanynda «Jer daýy zańmen sheshiledi» degen taqyryppen berildi. Basylymnyń jazýynsha, Qytaı men Mońǵolııadan qonys aýdarǵan azamattar atalǵan aýylda 2007 jyldan bastap 167 jaǵdaıda zańsyz ári ruqsatsyz qurylys sala bastady. Qazaqstan Respýblıkasy Jer kodeksiniń (10-tarmaǵy) 43-babyna saı jer teliminiń shekarasyn belgilegenge deıin jáne quqyq ornatýshy qujattar berilgenge deıin jer telimin paıdalanýǵa jol berilmeıdi. Atalmysh talaptyń buzylýy jer telimin óz betinshe ıelenýdi kórsetedi jáne Aqmola oblysynyń jer ınspektsııasy qoldanatyn ákimshilik jaýapkershilikti kózdeıdi. «Oblysta ruqsatsyz ıelenilgen jerler máselesin retke keltirý maqsatynda týyndaǵan jaǵdaıdan shyǵý boıynsha naqty sharalar qabyldaıtyn jumys toby quryldy. Osylaısha, jer telimderin ruqsatsyz ıelenýdi júzege asyrǵan adamdarǵa quqyq kýálandyratyn jáne ruqsat qu-jattarynsyz qurylys júrgizýge jol bermeý jáne 2014 jyldyń 10 qazany merzimine deıin zańsyz qurylystardy buzý qajettiligi týraly habarlama berildi. Kórsetilgen talaptyń oryndalmaýy aýdan ákimdigin jer telimderin ruqsatsyz ıelenýdiń jańa aýdandarynda bos qurylystar men irgetastardy buzý týraly sharaǵa súıenýge májbúrledi. Qazirgi tańda quqyq buzýshylarǵa qaıtadan qalǵan qurylystardy óz kúshterimen buzýdy júrgizý qajettiligi týraly eskertýler berildi», - delingen maqalada.
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, 2014 jyly qańtar aıynda Elbasy Nursultan Nazarbaev Qazaqstan halqyna Joldaýynda elektromobıldi engizý jáne oǵan qajetti ınfraqurylymdy qurý jóninde tapsyrma júktedi. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha, avtokólikti elektrlendirý úrdisi Astanadan bastalmaq. EKSPO-2017 kórmesi aldynda «QazMunaıGaz» jelisinde astanalyq kólikterdi elektr qýatymen qamtamasyz etýge arnalǵan segiz beket salynady dep josparlanyp otyr. «Biz jyl sońyna deıin elektromobıldiń alǵashqy kezegin qurastyrýdy josparlap otyrmyz. Elektromobıldiń ereksheligi týraly uzaǵynan áńgimelemeı-aq qoıaıyn. Bul kólik túri ekologııalyq jaǵynan óte tıimdi. ıAǵnı halyq óte tyǵyz ornalasqan eldi mekender úshin mańyzy zor. Sondyqtan, iri qalalarymyzda elektromobıldi kóbirek paıdalanýdyń aldynda oǵan qajet ınfraqurylymdy qalyptastyrýymyz qajet», - deıdi basylym tilshisine «AZIıA AVTO» AQ prezıdenti Erik Saǵymbaev.
***
Jarnamanyń jaǵymsyz jyry taýsylar emes. Gazetter jarymjan jarnamalar jaıynda kún qurǵatpaı jazyp kele jatsa da eshbir túzeletin túri kóriner emes. Óıtkeni munyń jazýshylar men jýrnalısterden jáne biren-saran ultjandy azamattardan basqa eshkimge keregi joq ekenine kózimiz ábden jetti. Qala kóshelerindegi keleńsiz jaıttarǵa kózimiz úırenip, etimiz ólip ketkeli qashan! «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda da jarymjan jarnamaǵa qatysty «Óndirgish qoshqarlar» da bar eken-aý» degen taqyryppen maqala jaryq kórdi. «Habar» telearnasynda: «Saýlyqtar men óndirgish qoshqarlar satyp alý úshin», «Analyq bas jylqylar men óndirgish aıǵyrlar satyp alý úshin» (?!) degen jarnamalar «Sultan Súleıman» fılminiń kezekti serııasy bitkenshe birneshe ret beriledi. O jasaǵan! «Óndirgish qoshqarlar» men «Óndirgish aıǵyrlar» degen ne pále taǵy?! Al endi ázirshe saýlyq qoı men qulyndaıtyn bıeni qoı men jylqynyń urǵashysy dep jazbaǵandaryna qudaıa toba! Myna betimen kete beretin bolsa, onyń da aýyly alys emes sııaqty kórinedi», - dep jazady maqala avtory.
Qazaqstan Jazýshylar odaǵyna - 80 jyl. Seksen jyldyq ǵumyrynda shyǵarmashylyq uıym talaı-talaı belesterdi bastan ótkerdi. Odaqtyń dúrkirep, sharyqtaǵan kezi de boldy. Shalqaqtap, táltirektep, ázer kún keshken kezderi de joq emes. Alaıda bul qıyn-qystaý kezeńderge qaramastan, ózin-ózi saqtap qalǵan qoǵamdyq uıym. Qazaq ádebıetiniń klassıkteriniń izi qalǵan kıeli ordanyń, qasıetti shańyraqtyń mereıtoıy - qazaq ádebıetiniń toıy. Mereıtoı qarsańynda Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarma tóraǵasynyń orynbasary, aqyn Janarbek Áshimjanmen aradaǵy suhbat «Aıqyn» gazetiniń senbilik sanynda «Talantty shyǵarma óz ýaqytynda baǵalanǵany jón» degen taqyryppen berilgen. Basylym tilshisiniń barlyq saýalyna tuşymdy jaýap bergen ol: «Balalar ádebıeti sońǵy kezderi qatty álsirep ketti. Balalar ádebıetine qalam terbeý - eń qıyn nárse. Kez kelgen myqty jazýshylardyń kóbi balalar ádebıetine bara almaıdy. Sondyqtan kishkene dástúr úzilip qalǵan bolýy kerek. Áıtpese, osy baǵytta jumys júrip jatqan joq dep aıta almaımyz. Biraq kópshiligi - poezııa. Balalarǵa arnalǵan óleńder kóptep jazylady. Berdibek Soqpaqbaevty kóp jaǵdaıda balalar jazýshysy dep aıtamyz. Soqpaqbaev - qazaq ádebıetiniń klassıgi. «Ólgender qaıtyp kelmeıdi» - jalpy ortaq aýdıtorııaǵa arnalǵan shyǵarma», - deıdi.
***
«Aǵymdaǵy jyldyń 10 aıynda aıynda elordada 136699 tonna azyq-túlik ónimi óndirildi», - dep jazady «Kazahstanskaıa pravda» gazeti. Basylymnyń atap ótýinshe, onyń ishinde 17159 tonna makaron ónimderi, 830 tonna sút pen kilegeı, 104206 tonna un, 13412 tonna jańa pisken nan jáne 1092 tonna shujyq ónimderi bar. «Osylaısha, búgingi tańda qala ózindik óndiris esebinen ózin-ózi nanmen, makaron ónimderimen jinp unmen qamtamasyz etip otyr», - delingen maqalada.
***
«Ekspress K» basylymnyń jazýynsha, taıaýda Býdapeshte ǵalamtorǵa salyq engizilýine baılanysty narazylyq sherýi ótken. Vengrııanyń Úkimet basshysy osyndaı salyq engizý arqyly eldiń bıýdjetin toltyrmaq bolypty. Jalpy, basylymda álemde qoldanysqa engizilgen qyzyqty salyqtar jaıynda tolyq aqparat bar. Máselen, Montana shtatynda qarda júretin kólikke, al Sıetlda espresso kofesine salyq salynady eken.